Ραμαζάνι στην Συρία

Το Ραμαζάνι υποτίθεται ότι είναι μια εποχή ειρήνης. Στην Συρία, αυτό εκλαμβάνεται σχεδόν ως απάνθρωπο αστείο. Υπάρχουν κάποιες ομάδες, όπως η Jabhat al-Nusra, που έχουν χρησιμοποιήσει τον ιερό μήνα ως μια ευκαιρία για να κερδίσουν τις καρδιές και τα μυαλά μέσω των τελετουργιών. Άλλοι, δηλαδή ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός και το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ ανησυχούν λιγότερο για την τήρηση του θρησκευτικού τυπικού από όσο να ανατινάξουν ο ένας τον άλλον. Τέλος, το Ισλαμικό Κράτος που βασίζεται στο Ιράκ και την Συρία (το αποκαλούμενο και ISIS) έχει χρησιμοποιήσει την ευκαιρία για να διευρύνει τον έλεγχό του πάνω στον άμαχο πληθυσμό και να υποδαυλίσει την παγκόσμια τζιχάντ. Με άλλα λόγια, το Ραμαζάνι στην Συρία μοιάζει πολύ με τους υπόλοιπους μήνες εκεί -αλλά χειρότερα. Είναι ένας ακόμη μακρύτερος μήνας, πιο αιματηρός και πιο απελπιστικός.

ΑΡΓΗ ΝΗΣΤΕΙΑ

Κατά την διάρκεια του Ραμαζανιού, εκτός από τη νηστεία, οι Μουσουλμάνοι έχουν εντολή να απέχουν από την αμαρτωλή συμπεριφορά, όπως η κακολογία (προσβολές, κατάρες, ψέμματα, και ούτω καθ’εξής) και η διαμάχη. Πριν από τον πόλεμο και την άνοδο του ISIS, κάθε Σύριος Μουσουλμάνος μάθαινε κατά την διάρκεια των υποχρεωτικών θρησκευτικών μαθημάτων στα σχολεία ότι, αν ήθελε να λαμβάνει όλα τα οφέλη της hasant, θα έπρεπε να είναι ευγενικός με τους άλλους ανθρώπους κατά την διάρκεια του Ραμαζανιού, διότι οι σχέσεις με τους άλλους είναι σχεδόν τόσο σημαντικές όσο και οι σχέσεις με τον Θεό.

Πέντε χρόνια μέσα στον εμφύλιο πόλεμο, ακόμα και οι ομάδες που ισχυρίζονται ότι παλεύουν για λογαριασμό του Ισλάμ δεν φαίνεται να ακολουθούν το βασικό αυτό δόγμα. Ακόμα χειρότερα, μερικοί έχουν επανερμηνεύσει ριζικά την έννοια του Ραμαζανιού για να ταιριάξει με τους δικούς τους σκοπούς. Έτσι, μεταξύ των αντιμαχόμενων ομάδων της Συρίας, υπάρχει ένα ευρύ φάσμα εννοιών που συνδέονται με τον ιερό μήνα.

Άνδρες προσεύχονται μέσα σε ένα ερειπωμένο τζαμί στην διάρκεια του Ραμαζανιού στο χωριό Qmenas, στην επαρχία Idlib, στις 30 Ιουνίου 2015. AMMAR ABDULLAH / REUTERS
----------------------------------

Στα εδάφη που ελέγχει ο Άσαντ, το Ραμαζάνι τηρείται, αλλά με κοσμική χροιά. Παρά το γεγονός ότι διατίθενται τρόφιμα στον στρατό του Άσαντ για το βραδινό γεύμα (iftar), το ίδιο και το αλκοόλ -φορτηγά φορτωμένα με μπύρα και κρασί κατευθύνονται καθημερινά στην πρώτη γραμμή. Πολλοί θα συμφωνούσαν ότι, κατά την διάρκεια ενός πολέμου, οι μαχητές θα πρέπει να απέχουν από τη νηστεία για να διατηρήσουν την δύναμή τους για την μάχη, αλλά πολλοί πολίτες είναι βαθιά προβληματισμένοι από το ποτό των στρατιωτών -ειδικά κατά την διάρκεια του ιφτάρ. Όχι μόνο «όλα τα λεφτά πάνε στο αλκοόλ για τους μαχητές», μας είπε ένας πολίτης που ζει σε έδαφος ελεγχόμενο από το καθεστώς, «αλλά τους κάνει και λιγότερο μαχητικούς».

Ο κύριος αντίπαλός του καθεστώτος, ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός (Free Syrian Army, FSA), έχει επίσης υιοθετήσει μια πραγματιστική άποψη της εορτής. Ορισμένοι πολεμιστές δεν το τηρούν, λέει ένα μέλος της ομάδας, επειδή πιστεύουν ότι το Ισλάμ επιτρέπει στους μαχητές να σπάσουν τη νηστεία κατά την διάρκεια του πολέμου. (Ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός έχει εκδώσει ακόμη και έναν ειδικό φετφά γι’ αυτό.) Και έτσι, κατά την διάρκεια του Ραμαζανιού, μπορεί κανείς να βρει ένστολους μαχητές του FSA να τρώνε και να πίνουν κατά την διάρκεια της ημέρας. Και οι πολίτες φαίνεται όχι μόνο να το ανέχονται, αλλά ακόμη και να ενθαρρύνουν τέτοια συμπεριφορά επειδή θέλουν οι στρατιώτες τους να είναι έτοιμοι για μάχη.

Ισλαμικές ομάδες ανταρτών όπως οι Ahrar al-Sham και Jabhat al-Nusra δίνουν περισσότερη θρησκευτική έμφαση στο Ραμαζάνι αλλά επίσης το χρησιμοποιούν για στρατηγικούς σκοπούς. Οι μαχητές τους τηρούν την νηστεία, ακόμα και στην πρώτη γραμμή, αλλά το μήνυμα του Ραμαζανιού ως μήνας ειρήνης φαίνεται να έχει χαθεί. Στο Χαλέπι, οι ομάδες αυτές σχεδιάζουν ακόμη και σημαντικές μάχες, υποστηρίζοντας ως δικαιολογία ότι το Ραμαζάνι είναι ιστορικά ένας μήνας μεγάλων νικών. Οι αναφορές στην Μάχη του Badr το έτος 624 (ο πρώτος πόλεμος μεταξύ Μουσουλμάνων και μη Μουσουλμάνων) είναι συνήθεις.

Οι Ahrar al-Sham και Jabhat al-Nusra εκμεταλλεύονται το Ραμαζάνι για να κερδίσουν τις καρδιές και τα μυαλά των πολιτών. Για τους πολίτες που βρίσκονται υπό τον έλεγχό τους, έχουν κάνει εθελοντική την δεκάτη (zakat) και δεν επιβάλλουν αυστηρά τη νηστεία. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει μια τιμωρία 20 χτυπημάτων με μαστίγιο για τους πολίτες που συλλαμβάνονται να μην νηστεύουν δημοσίως, οι άνθρωποι είναι κατά βάση ελεύθεροι να κάνουν ό, τι θέλουν στο σπίτι τους. Και, παρά τις ελλείψεις σχεδόν των πάντων στο Χαλέπι, η Jabhat al-Nusra έχει υποστηρίξει κουζίνες για να ετοιμάσουν γεύματα ιφτάρ με όλα τα παραδοσιακά τρόφιμα -ακόμα και κοτόπουλο- για την κοινότητα. Οικογένειες στέλνουν συνήθως τα παιδιά τους με τσάντες και πιάτα για να συλλέγουν την τροφή, και όσο πιο κοντά βρίσκονται στην ώρα του ιφτάρ τόσο μεγαλύτερη είναι η ουρά. Η Jabhat al-Nusra χρησιμοποιεί την ευκαιρία να κοινωνικοποιηθούν οι πολίτες με τους ηγέτες της ομάδας, καθώς και τα μέλη των διαφόρων ταξιαρχιών μεταξύ τους.

Αντίθετα, το ISIS έχει δει το Ραμαζάνι ως μια ευκαιρία για να επιβάλει μεγαλύτερο κοινωνικό έλεγχο στον πληθυσμό και να υποδαυλίζει την τζιχάντ. Το ISIS δεν επιβάλλει απλώς τους παραδοσιακούς κώδικες συμπεριφοράς κατά την διάρκεια του Ραμαζανιού, αλλά επαναπροσδιορίζει ενεργά την λειτουργία και το νόημα του ιερού μήνα στην Συρία. Αυτό το Ραμαζάνι είναι ιδιαίτερα σημαντικό γι’ αυτούς, δεδομένου ότι είναι η πρώτη επέτειος της ανακήρυξης του χαλιφάτου. Μεταξύ άλλων, αυτός θα μπορούσε να είναι ο λόγος που, μακράν του να κατεβάσει τα όπλα αυτόν τον μήνα, το ISIS έχει εντείνει τις επιθέσεις του.