Ο πυρηνικός αγωγός Κίνας - Ιράν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο πυρηνικός αγωγός Κίνας - Ιράν

Και πώς θα πρέπει να κλείσει
Περίληψη: 

Το Πεκίνο φαίνεται να τροφοδοτεί ακριβώς την συμπεριφορά που είναι πιο προκλητική προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους -συμπεριφορά που θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την Μέση Ανατολή.

Ο ORDE F. KITTRIE είναι καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Πολιτείας της Αριζόνα και βασικός συνεργάτης στο Foundation for Defense of Democracies. Έχει υπηρετήσει ως επικεφαλής νομικός για πυρηνικά θέματα και θέματα ελέγχου εξαγωγών στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ.

Ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα έχει πει ότι η τελική πυρηνική συμφωνία με το Ιράν θα «κόψει κάθε μονοπάτι που θα μπορούσε να πάρει το Ιράν για να αναπτύξει πυρηνικά όπλα». [1] Ο υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι έχει επίσης πει ότι η συμφωνία «κλείνει τις τέσσερις κύριες οδούς του Ιράν προς μια βόμβα» [2] –την μονάδα ουρανίου Natanz, την μονάδα ουρανίου Fordow, την μονάδα πλουτωνίου Arak, και τις μυστικές ιρανικές προσπάθειες για την παραγωγή σχάσιμου υλικού [3]

Τα «μονοπάτια» Natanz, Fordow, και Arak συνεπάγονται ότι το Ιράν κατασκευάζει μια βόμβα κυρίως μέσω εργασιών σε γνωστές τοποθεσίες, με τεχνολογία και υλικά που ήδη κατέχει. Εφ’ όσον η συμφωνία επιτευχθεί, το να κρατηθούν αυτά τα τρία «μονοπάτια» κλειστά, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την αποφασιστικότητα με την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency, IAEA) παρακολουθεί τις γνωστές τοποθεσίες και απαντά σε εύκολα ανιχνεύσιμες παραβιάσεις.

Το τέταρτο μονοπάτι, αντίθετα, εννοεί ότι το Ιράν δημιουργεί ένα μυστικό, παράλληλο νέο πυρηνικό πρόγραμμα με τεχνολογία και υλικά κρυφά προερχόμενα από ξένους προμηθευτές. Ακόμη και με τις διευθετήσεις πρόσβασης και τα αποκλειστικά κανάλια προμηθειών της πυρηνικής συμφωνίας, τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και ο ΙΑΕΑ θα έχουν περιορισμένη ικανότητα να ανιχνεύουν είτε μυστικές πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Ιράν είτε την συγκεκαλυμμένη παραλαβή πυρηνικών συναφών υλικών από το Ιράν. Επομένως, είναι κρίσιμο να είναι σε θέση να αποτρέψουν ή να εμποδίσουν ξένους προμηθευτές από το να στείλουν σχετικά πυρηνικά υλικά στο Ιράν.

Παρά το γεγονός αυτό, έχει δοθεί ελάχιστη προσοχή στους επί πολλά χρόνια κορυφαίους προμηθευτές του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν: Φαινομενικά ιδιώτες εμπόρους που έχουν έδρα στην Κίνα. Πρώτιστοι μεταξύ αυτών φαίνεται να είναι ο Καρλ Λι (Karl Lee, επίσης γνωστός ως Li Fangwei) και ο Sihai Cheng, οι οποίοι, σύμφωνα με Αμερικανούς ομοσπονδιακούς και πολιτειακούς εισαγγελείς, έχουν αποστείλει τεράστιες ποσότητες βασικών πυρηνικών υλικών στο Ιράν. Ακόμη και στην κορύφωση των διεθνών κυρώσεων κατά του Ιράν, η Κίνα φέρεται να έχει [4] κάνει ελάχιστη έως καθόλου προσπάθεια για να σταματήσει αυτούς ή άλλους τέτοιους εμπόρους.

Παρά το γεγονός ότι η Κίνα ισχυρίζεται το αντίθετο, φαίνεται πιθανό ότι η κινεζική κυβέρνηση χρησιμοποιεί αυτούς τους λεγόμενους ιδιώτες εμπόρους ως πληρεξούσιους για να βοηθήσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Με αυτόν τον τρόπο, το Πεκίνο μπορεί τόσο να επωφεληθεί από τις παράνομες συναλλαγές με το Ιράν όσο και να εμφανίζεται ως ότι τηρεί τις διάφορες συμφωνίες μη διάδοσης [των πυρηνικών]. Η μαζική κλίμακα των πυρηνικών και πυραυλικών προγραμμάτων προμηθειών του Ιράν από την Κίνα τα τελευταία χρόνια, και η αξιοσημείωτη αδυναμία των Ηνωμένων Πολιτειών για να τα σταματήσει, ακόμη και με τις αυστηρές κυρώσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ εν ισχύ, είναι ένα σημάδι ότι η Κίνα αποτελεί μια δυνητικά κομβική πλάγια πηγή για τα πυρηνικά υλικά του Ιράν. Αν μια πυρηνική συμφωνία επιτύχει, η εφαρμογή της θα απαιτήσει εντατική παρακολούθηση του Ιράν, αλλά και πολύ περισσότερη συνεργασία από το Πεκίνο από όση έχει προσφέρει μέχρι τώρα.

Το Ιράν δεν έχει επί του παρόντος την ικανότητα να παράγει αρκετά στοιχεία ζωτικής σημασίας για τα πυρηνικά και πυραυλικά προγράμματά του. Ως εκ τούτου, η Τεχεράνη επιδιώκει την απόκτησή τους από το εξωτερικό. Για παράδειγμα, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν εξακολουθεί να εξαρτάται [5] από την εισαγωγή εξειδικευμένων υλικών και τεχνολογίας που είναι αναγκαία για την κατασκευή και την συντήρηση των εγκαταστάσεων αέριας φυγοκέντρησης για τον εμπλουτισμό ουρανίου. Η έκθεση του Ιουνίου 2014 [6] από την ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για την εφαρμογή των κυρώσεων κατά του Ιράν σημείωνε ότι το Ιράν «εξακολουθεί να επιδιώκει [να βρει] βασικά στοιχεία στο εξωτερικό, κατά προτίμηση από καθιερωμένους, υψηλής ποιότητας προμηθευτές». Οι αισθητήρες πίεσης είναι ζωτικής σημασίας [7] για την λειτουργία μιας μονάδας αέριας φυγοκέντρησης. Δεδομένου ότι το Ιράν δεν έχει καταφέρει [7] να τους παράγει εγχωρίως, πρέπει να τους αποκτήσει από το εξωτερικό. Οι μετατροπείς έχουν διάρκεια ζωής μόνο περίπου τρία χρόνια [7], οπότε το Ιράν πρέπει να βρίσκει συνεχώς προμηθευτές.

Ακόμη και κάτω από τις σχετικά αυστηρές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στο Ιράν πριν από τις πυρηνικές διαπραγματεύσεις, οι παράνομες προσπάθειες προμήθειας της Τεχεράνης έχουν δει αξιοσημείωτη επιτυχία. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην Κίνα. Μια πρόσφατη ανάλυση [8] από ειδικούς στενά συνδεδεμένους με το βρετανικό Υπουργείο Άμυνας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «η Κίνα εξακολουθεί να είναι η βασική πηγή των εμπορευμάτων και τεχνολογιών για τα απαγορευμένα πυρηνικά και πυραυλικά προγράμματα του Ιράν και της Βόρειας Κορέας, με ορισμένους αξιωματούχους να εκτιμούν ότι η Κίνα χρησιμοποιείται ως οδός διέλευσης για έως και το 90% των προϊόντων που προορίζονται για τα προγράμματα αυτά».

Στην πραγματικότητα, κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών, ο Cheng έστειλε από την Κίνα προς το Ιράν πάνω από 1000 μετατροπείς πίεσης κατασκευασμένους στις Ηνωμένες Πολιτείες από την MKS, μια εταιρεία με έδρα στη Μασαχουσέτη, σύμφωνα με το [9] Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ. Η μεταφορά στο Ιράν των αμερικανικής προέλευσης μετατροπέων πίεσης παραβίασε [10] αμερικανικούς νόμους ελέγχου εξαγωγών. Δημοσίως διαθέσιμες φωτογραφίες [7] του τότε προέδρου Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ στην Πυρηνική Μονάδα Νατάνζ εμφανίζουν πολλούς αμερικανικής προέλευσης μετατροπείς MKS που συνδέονται με ιρανικές συσκευές φυγοκέντρησης αερίου.

14072015-1.jpg

Ο πρόεδρος Αχμαντινετζάντ στο Natanz με έναν αμερικανικής προέλευσης μετατροπέα MKS. THE INSTITUTE FOR SCIENCE AND INTERNATIONAL SECURITY
-----------------------------