Αισιοδοξία για την Ισπανία

Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, είναι το ότι οι ξένοι επενδυτές, οι οποίοι μετά το 2009 έφυγαν από την Ισπανία φοβούμενοι μια επική οικονομική κατάρρευση, σπεύδουν πίσω στην ισπανική αγορά, με τις επενδύσεις χαρτοφυλακίου ψηλά στον κατάλογο των προτεραιοτήτων τους. Αυτό αντανακλά την ισχυρή απόδοση του δείκτη μετοχών blue chip της Ισπανίας IBEX-35 κατά τα τελευταία δύο χρόνια. Περιέργως, οι τράπεζες, που μόλις πριν από λίγα χρόνια χρειάστηκαν μαζικές διασώσεις για να αποφευχθεί η ολοκληρωτική κατάρρευση του τραπεζικού τομέα, είναι από τις πιο καυτές μετοχές στην ισπανική αγορά. Αυξητικό της ελκυστικότητας αυτών των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων είναι ότι, ως μέρος των όρων διάσωσης, περιέκοψαν την έκθεσή τους σε κακές συμφωνίες ακινήτων. Μέχρι το 2013, η έκθεση σε ακίνητα ανήλθε στα 110 δισεκατομμύρια ευρώ, έναντι 400 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2008.

Σίγουρα, πολλά προβλήματα εξακολουθούν να σκιάζουν το οικονομικό μέλλον της Ισπανίας. Η χώρα εξακολουθεί να επιβαρύνεται με χρέος, που ανέρχεται πάνω από το 100% του ΑΕΠ. Η πρόβλεψη για το 2016 βλέπει το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ να πέφτει στο 98,5%, αλλά αυτό εξακολουθεί να είναι πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης του 92,1%. Η αγορά ακινήτων, η οποία κατέρρευσε μετά το 2008, ως συνέπεια μιας απερίσκεπτης επέκτασης, θα μπορούσε να εξακολουθεί να αντιμετωπίζει περαιτέρω πτώση. Στο βάθος της κρίσης, οι τιμές των κατοικιών στην Ισπανία μειώθηκαν κατά περίπου 30%. Αλλά αυτό ήταν σημαντικά μικρότερο από όσο σε άλλες χώρες όπου οι αγορές κατοικιών συνετρίβησαν επίσης. Θα χρειαστούν χρόνια, αν όχι δεκαετίες, για να απαλυνθεί το ψυχολογικό κόστος της κρίσης στον ισπανικό λαό, ιδίως μεταξύ των νέων, οι οποίοι είχαν γνωρίσει μόνο μια δημοκρατική, ειρηνική και ευημερούσα Ισπανία, χωρίς ούτε μια μνήμη της βίας, της καταστολής και της οικονομικής απόγνωσης των μετ-εμφυλιακών χρόνων.

ΧΡΕΟΚΟΠΗΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΧΡΕΟΚΟΠΗΜΕΝΟΙ…

Για να κατανοηθεί το πώς η Ισπανία κατάφερε να βρει το δρόμο της επιστροφής στην οικονομική ανάπτυξη, ενώ η Ελλάδα παραμένει παγιδευμένη σε μια βαθιά ύφεση, βοηθά το να μπουν τα πράγματα σε μια προοπτική. Όπως σημειώνεται σε ένα άρθρο στο Foreign Affairs για την άνοδο των Podemos τον Φεβρουάριο του 2015, η σύγκριση Ισπανίας – Ελλάδας είναι ελαττωματική, αφού παραβλέπει τις βασικές διαρθρωτικές οικονομικές διαφορές μεταξύ των δύο χωρών. Ανάλογα με τον ρόλο της ως η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης μετά την Γερμανία, την Γαλλία και την Ιταλία, η Ισπανία έχει μια πολύ μεγαλύτερη και πιο διαφοροποιημένη οικονομία από ό, τι η Ελλάδα, η οποία μετρά περίπου το ένα έκτο του μεγέθους (από το 2014) της Ισπανίας και βασίζεται κυρίως στον τουρισμό και τη ναυτιλία. Επιπλέον, η ισπανική οικονομία ποτέ δεν βούτηξε τόσο σκληρά όσο στην Ελλάδα.

Ο απολογισμός της οικονομικής κρίσης στο ΑΕΠ της Ισπανίας ήταν σοβαρός -μια απώλεια 7%. Αλλά αυτό ωχριά σε σύγκριση με την εντυπωσιακή μείωση του ΑΕΠ στην Ελλάδα κατά περισσότερο από 25%. Μια τέτοια δραστική μείωση βάζει την ελληνική κατάσταση στο ίδιο επίπεδο με την Μεγάλη Ύφεση της Αργεντινής την περίοδο 1998-2002, κατά την διάρκεια της οποίας η οικονομία συρρικνώθηκε κατά περισσότερο από 20%. Στην πραγματικότητα, η ελληνική κατάσταση είναι χειρότερη από ό, τι της Αργεντινής, αφού η Αργεντινή είδε μια πολύ γρήγορη και ισχυρή ανάκαμψη. Βοηθούμενη κατά πολύ από την δυνατότητα να υποτιμήσει το νόμισμά της -επιλογή που δεν είναι διαθέσιμη στην Ελλάδα αν δεν βγει από την ευρωζώνη-, κατά το 2005 η οικονομία της Αργεντινής είχε ανακτήσει το χαμένο έδαφος και το εισόδημα των νοικοκυριών αυξήθηκε κατά σχεδόν 50%.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η ζωή στην Ελλάδα επί του παρόντος κυριολεκτικά δεν είναι για τους ευαίσθητους. Το σύστημα υγείας της χώρας βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης, με τις δημόσιες δαπάνες για την υγεία να έχουν μειωθεί κατά περίπου 25% από το 2009 και τα νοσοκομεία και τις κλινικές να αναφέρουν ελλείψεις φαρμάκων. Η ανεργία έχει εκτιναχθεί στα ύψη, από το 10,4% το 2004 στο 26,4% το 2014, η υψηλότερη στην Ευρώπη. Η άνοδος της ανεργίας βοήθησε να ανεβεί το ποσοστό φτώχειας στην Ελλάδα στην κορυφή της κατάταξης της ΕΕ. Εκτιμάται ότι πάνω από το 20% του πληθυσμού της Αθήνας είναι άστεγοι, και ότι το ποσοστό αυτοκτονιών έχει αυξηθεί κατά περίπου 35% από την έναρξη της κρίσης το 2010.

Ένας άνδρας εργάζεται δίπλα σε έναν πίνακα που εμφανίζει τον αριθμό των θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια, σε μια πολιτική συγκέντρωση του Λαϊκού Κόμματος στην Μαδρίτη, στις 11 Ιουλίου 2015. ANDREA COMAS / REUTERS
---------------------------------

Πιο σημαντικό, όμως, είναι το τι προκάλεσε την κρίση εξ αρχής. Ενώ στην Ισπανία, την Ισλανδία, την Ιρλανδία, και τις Ηνωμένες Πολιτείες, η βασική αιτία της κρίσης ήταν η επιχειρηματική απληστία και κακοδιαχείριση, στην Ελλάδα, ήταν η κρατική ανικανότητα και η διαφθορά. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι ήταν η αποκάλυψη ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε «μαγειρέψει» τα βιβλία της επί χρόνια, για να κρύψει υπερβολικό δανεισμό και δαπάνες, που προκάλεσε την οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Κατά συνέπεια, οι διασώσεις
για την χώρα αυτή ήταν κατά πολύ μεγαλύτερες από εκείνη για την Ισπανία. Οι διασώσεις έχουν παίξει επίσης έναν πολύ διαφορετικό ρόλο στην οικονομία. Από τότε που ξεκίνησε η οικονομική κρίση το 2009, στην Ελλάδα έχουν δοθεί 240 δισεκατομμύρια ευρώ, το 2010 και το 2012, που προορίζονταν για την κάλυψη των ελλειμμάτων στα δημόσια οικονομικά, συμπεριλαμβανομένων των εγχώριων υποχρεώσεων, όπως οι συντάξεις και οι πληρωμές του χρέους στους διεθνείς δανειστές. Αντίθετα, η Ισπανία είχε ένα σχέδιο διάσωσης, 42 δισεκατομμυρίων ευρώ για να αποτρέψει μια κατάρρευση στον τραπεζικό τομέα της.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΡΙΣΕΩΝ