Για μια Ελλάδα της Ευρώπης και της κοινής λογικής

Η Ελλάδα, μέλος του ΝΑΤΟ από τις αρχές της δεκαετίας του ’50, μέλος της ΕΟΚ/ΕΕ από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, μια χώρα μέσα στις 30 πλουσιότερες στον πλανήτη μέχρι το 2010, βρίσκεται εδώ και πέντε χρόνια στο επίκεντρο των συζητήσεων στην Ευρώπη, αλλά και διεθνώς. Το τελευταίο διάστημα ακόμα περισσότερο. Η κρίση στην πατρίδα μας – κρίση δημοσιονομική, οικονομική, κοινωνική και πολιτική – ξάφνιασε πολλούς, ταλαιπωρεί τους Έλληνες και το κυριότερο, επιμένει. Επιδεινώνεται τους τελευταίους μήνες, την ώρα, μάλιστα, που είχαν αρχίσει να φαίνονται κάποιες αχτίδες αισιοδοξίας. Προκύπτει, λοιπόν, αβίαστα το ερώτημα: Μπορούμε αυτήν την πολύπλευρη κρίση με τις δυσάρεστες επιπτώσεις στη διεθνή εικόνα της χώρας μας να την ανατρέψουμε; Δεν είναι απλό. Δεν είναι εύκολο. Αλλά δεν μπορούμε και να συμβιβαστούμε με τη μοίρα μας, ως ένα προβληματικό, αποτυχημένο και, ενδεχομένως για ορισμένους, γραφικό κράτος της Ευρωζώνης και της ΕΕ. Η Ελλάδα μπορεί να σταθεί στα πόδια της. Οι Έλληνες μπορούν να ξαναβρούν το χαμόγελό τους. Οι νέοι μπορούν να βρουν μπροστά τους καλύτερες προοπτικές. Όχι με ευχές, βέβαια. Όχι με προσευχές. Υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, τις οποίες εκθέτω παρακάτω.

Να ξεκινήσω το συλλογισμό μου με τρεις αυτονόητες παραδοχές. Πρώτον, διανύουμε μια εξαιρετικά δύσκολη χρονική περίοδο, ενδεχομένως ζούμε τη χειρότερη κρίση που έχει βιώσει ο τόπος μετά την κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο την δεκαετία του 1940. Αλλά το ελληνικό έθνος έχει περάσει πολλές δυσκολίες στην ιστορία του και σ'εμάς εναπόκειται η τρέχουσα κρίση να τελειώσει μια ώρα αρχύτερα. Δεύτερον, διαχρονικά, ως Έλληνες, στα λίγα έστω χρόνια που κατορθώσαμε να ομονοήσουμε και να μείνουμε μακριά από ακρότητες και διχασμούς, ακολουθώντας τους πολιτικούς που μας υποδείκνυαν τα χρήσιμα και όχι τα ευχάριστα, δείξαμε πως είμαστε χαρισματικός λαός και ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Και, τρίτον, ανεξαρτήτως του ποια θα είναι η κυβέρνηση της Ελλάδας σε μια δεκαετία ή σε πενήντα χρόνια από τώρα, η χώρα μας πάλι σ'αυτήν τη γωνιά του πλανήτη θα βρίσκεται. Δηλαδή, στην νοτιοανατολική Ευρώπη, στο σταυροδρόμι μεταξύ τριών ηπείρων, στη νότια απόληξη της Βαλκανικής χερσονήσου και κάθε σχεδιασμός θα πρέπει να μεγιστοποιεί τα πλεονεκτήματα, αλλά και να ελαχιστοποιεί τους κινδύνους αυτής της θέσης. Τις τονίζω αυτές τις παραδοχές, γιατί αποτελούν πολιτικές, ιστορικές και γεωγραφικές σταθερές, μέρη ενός εθνικού υποβάθρου που συχνά παραμελούμε μέσα στην παραζάλη της τρέχουσας κρίσης.

Νομίζω δε ότι την αναγκαία βελτίωση της διεθνούς θέσης της χώρας μας πρέπει να σχεδιάσουμε σε τρία επίπεδα:

- Στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναπόσπαστο μέρος της οποίας είναι η Ελλάδα

- Σε παγκόσμιο επίπεδο, δεδομένων των ραγδαίων εξελίξεων που συντελούνται είτε στον περίγυρό μας, αλλά και σε απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη

- Στο επίπεδο της δικής μας κοινωνίας και οικονομίας, προκειμένου να βρούμε τις δυνάμεις που θα μάς επιτρέψουν να επανέλθουμε δυναμικά στη διεθνή σκηνή.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Είναι αλήθεια ότι η σημερινή ΕΕ δεν είναι αυτό ακριβώς που οραματίστηκαν οι πατέρες της την δεκαετία του 1950 και υπάρχει παντού στην Ευρώπη μια διάχυτη απογοήτευση, έως και ευρωσκεπτικισμός. Η δε ελληνική κοινωνία εμφανίζει τα τελευταία χρόνια της κρίσης έντονα σημάδια αντιευρωπαϊκής στάσης, που σε ορισμένες περιπτώσεις οδηγεί σε αντιπαράθεση με Ευρωπαίους εταίρους μας. Η στάση αυτή, όμως, διαμορφώθηκε λόγω των συνεπειών της οικονομικής κρίσης και της - έως ένα βαθμό - τιμωρητικής στάσης της Ευρώπης, με αποτέλεσμα να παραβλέπονται ενίοτε τα σημαντικά γεωστρατηγικά και οικονομικά οφέλη από την συμμετοχή μας στην ΕΕ. Και εξηγούμαι αμέσως.

Πρέπει να παραδεχθούμε πως λάθη στην πορεία της ΕΕ δεν απεφεύχθησαν, αλλά ας έχουμε υπόψη μας ότι η ενωμένη Ευρώπη είναι ένα πείραμα χωρίς ιστορικό προηγούμενο και χαράσσει την πορεία της στο μέλλον μετά από εντατικές συζητήσεις με την συμμετοχή όλων των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, φυσικά. Έχει μεγάλη σημασία το γεγονός ότι η χώρα μας είναι μέλος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής οικογένειας και συνδιαμορφώνει της τελικές αποφάσεις της.

Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ενωμένη Ευρώπη είναι μια ζωντανή οντότητα με 28 διαφορετικές κοινωνίες και μισό δισεκατομμύριο πολίτες. Αντικατοπτρίζει μια δυναμική πραγματικότητα που συνεχώς μεταβάλλεται και θα ήταν αφύσικο μετά από 60 χρόνια να μη χρειαστούν προσαρμογές. Μετά από πολλά χρόνια οικονομικής μεγέθυνσης, νομισματικής ενοποίησης και σύσφιξης των πολιτικών σχέσεων μεταξύ των κρατών-μελών, το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2008 αποκάλυψε τα δομικά προβλήματα της ευρωζώνης, όπως και την ακόμη ανεπαρκή θεσμική συγκρότηση της ΕΕ. Έστω και καθυστερημένα, έστω και εν μέσω εντάσεων, η ΕΕ προχώρησε στην δημιουργία νέων δομών διαχείρισης κρίσεων, συμπεριλαμβανομένων των εκτάκτων μηχανισμών στήριξης και παροχής ρευστότητας που μέχρι πρότινος δεν υπήρχαν.

Η ύπαρξη αυτών των μηχανισμών αφορά άμεσα την πατρίδα μας και επιβάλλεται τώρα – περισσότερο από ποτέ – η Ελλάδα να αναδείξει την ευρωπαϊκή της ταυτότητα και να συμπορευθεί με τους Ευρωπαίους εταίρους μας. Να επισημάνουμε επί τροχάδην το ταμείο EFSF, το οποίο προσφέρει δημοσιονομική ασπίδα κατά των αναταράξεων που ακολούθησαν τα γεγονότα του 2008. Το πακέτο Γιούνκερ προβλέπει την κινητροδότηση επενδύσεων και συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Το λεγόμενο πακέτο Ντράγκι για την ποσοτική χαλάρωση είναι επίσης προς θετική κατεύθυνση, παρότι προς το παρόν η Ελλάδα δεν έχει πρόσβαση σ'αυτούς τους πόρους. Και, βεβαίως, υπάρχουν πάντα οι πόροι του ΕΣΠΑ, τους οποίους οφείλουμε να απορροφήσουμε χωρίς καμία καθυστέρηση και να τούς επενδύσουμε με το μέγιστο δυνατό αναπτυξιακό αποτέλεσμα.

Αλλά πέρα από τις δημοσιονομικές και οικονομικές πτυχές της συμμετοχής μας στην ΕΕ, η ενωμένη Ευρώπη αποτελεί πηγή συνολικής ασφάλειας για την πατρίδα μας, κάτι που έγινε ιδιαίτερα αισθητό μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στον άμεσο περίγυρό μας. Η Αραβική Άνοιξη και οι πόλεμοι που την ακολούθησαν, η επαναχάραξη συνόρων στην Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, η εκρηκτική άνοδος των μεταναστευτικών ροών το τελευταίο διάστημα – όλα αυτά υπογραμμίζουν τους αυξανόμενους γεωπολιτικούς κινδύνους που αντιμετωπίζει όλη η Ευρώπη και ιδιαίτερα η χώρα μας. Αλλά και στην ίδια την γειτονιά μας οφείλουμε να παρακολουθήσουμε πολύ προσεκτικά τις εξελίξεις στην Τουρκία, την αστάθεια στην ΠΓΔΜ ή την διαφαινόμενη επιδείνωση των ελληνοαλβανικών σχέσεων. Αποδεικνύεται, λοιπόν, η στρατηγική σημασία της συμμετοχής μας στην ΕΕ, αλλά και στο ΝΑΤΟ, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αυτές τις απειλές από κοινού με συμμάχους κι όχι μόνοι μας. Η δε παραδοχή ότι η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας προσφέρεται για πειραματισμούς και ως μοχλός πίεσης προς τους Ευρωπαίους εταίρους μας για άλλους σκοπούς αποτελεί πολύ παρακινδυνευμένη πολιτική – ας τονιστεί ότι κανείς άλλος παρά μόνο οι σύμμαχοί μας δεν θα μας βοηθήσει σε περίπτωση επικίνδυνης κλιμάκωσης στης έντασης στην περιοχή μας. Αν η γεωπολιτική θέση από μόνη της αρκούσε, τότε χώρες όπως η Συρία, η Αίγυπτος ή η Υεμένη θα ήταν ήδη υπερδυνάμεις...

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Η ανάγκη η πατρίδα μας να παραμείνει πάση θυσία σ'ένα σταθερό ευρωπαϊκό περιβάλλον αναδεικνύεται έτι περισσότερο όταν στρέψουμε το βλέμμα μας προς το παγκόσμιο επίπεδο. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι σε διεθνή κλίμακα συντελούνται κοσμογονικές αλλαγές, στις οποίες – είτε μας αρέσει είτε όχι - οφείλουμε να προσαρμοστούμε. Οι αναδυόμενες οικονομίες της Κίνας, της Ινδίας κι άλλων ασιατικών κρατών, αλλά και χωρών από άλλες ηπείρους, συμβάλλουν στην όξυνση του ανταγωνισμού και είναι προς το εθνικό μας συμφέρον η Ελλάδα να βρίσκεται πάντα υπό την συλλογική ομπρέλα προστασίας της ενωμένης Ευρώπης. Κάτι, το οποίο δεν μας εμποδίζει σε καμία περίπτωση, να αναζητήσουμε ευκαιρίες που προσφέρει η παγκοσμιοποιημένη αγορά.

Ταυτόχρονα, όμως, η παγκοσμιοποίηση καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και η Ευρώπη δεν έχει πάντα τις καλύτερες επιδόσεις στον συγκεκριμένο τομέα. Οι απαντήσεις δεν βρίσκονται μονοσήμαντα στο επίπεδο των μισθών. Η ανταγωνιστικότητα σχετίζεται με περισσότερες μεταβλητές. Η ακινησία, όμως, δεν αποτελεί λύση. Ακόμα χειρότερα, η ανταγωνιστικότητα δεν είναι το μόνο πρόβλημα της ΕΕ. Η υπογεννητικότητα π.χ. στην (κυριολεκτικά) Γηραιά Ήπειρο οδηγεί σε γήρανση του πληθυσμού και επομένως σε ακόμα μεγαλύτερες πιέσεις στο ασφαλιστικό σύστημα. Όπως γνωρίζουμε πολύ καλά, η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση και οφείλει, όπως και πολλές άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες, να αντιμετωπίσει αυτή την βραδυφλεγή βόμβα με γενναίες μεταρρυθμίσεις. Χωρίς υπερβολή, η ΕΕ καλείται να ενσκήψει σ'αυτό το πρόβλημα πάραυτα, ειδάλλως θα συνεχίσει να χάνει έδαφος στην παγκόσμια οικονομία.

Επίσης, όλο και μεγαλύτερη σημασία διεθνώς αποκτούν οι κλιματικές αλλαγές, με ανησυχητικά αποτελέσματα που αναγνωρίζουμε πλέον «με γυμνό οφθαλμό». Η ΕΕ είναι πρωτοπόρος στον αγώνα για τον περιορισμό των επιπτώσεων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η ερημοποίηση, οι πλημμύρες, αλλά και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Ιδιαίτερα το τελευταίο αποτελεί τρομακτικό κίνδυνο για τη χώρα μας, με την εκτενή ακτογραμμή μας και το πλήθος των νησιών μας. Έχουμε, λοιπόν, κάθε λόγο να διεκδικήσουμε ενεργό ρόλο στη συνδιαμόρφωση των ευρωπαϊκών πολιτικών, μέσω των οποίων επηρεάζεται η λήψη σχετικών αποφάσεων παγκοσμίως.

Κλείνω τις σκέψεις μου γι'αυτό το επίπεδο με ένα θέμα που μόνο ήσσονος σημασία δεν είναι. Πρόκειται για την μετανάστευση που αυξάνεται σ'όλον τον κόσμο και που στην χώρα μας έχει ιδιαίτερη έξαρση τους τελευταίους μήνες. Είναι η πραγματικότητα, από την οποία δεν μπορούμε να δραπετεύσουμε, ούτε μπορούμε να αλλάξουμε την τοποθεσία της Ελλάδας. Κι είναι σαφές ότι αποτελεί πρόβλημα πανευρωπαϊκό - για μια σειρά από γεωγραφικούς και πολιτικούς λόγους, η μετανάστευση έχει πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις στην ΕΕ απ'ό,τι π.χ. στις ΗΠΑ, τον Καναδά ή την Αυστραλία. Αλλά επειδή ακριβώς είναι πρόβλημα πανευρωπαϊκό, αυτό συνιστά έναν ακόμα λόγο η πατρίδα μας να βρίσκεται στις ευρωπαϊκές δομές και να συντονίζεται στενά με τους εταίρους μας, ειδάλλως δεν μπορούμε μόνοι μας να αντιμετωπίσουμε αυτή την πρόκληση.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Θα έλεγα ότι το μόνο επίπεδο στο οποίο μπορούμε να επιδιώξουμε άμεσα αποτελέσματα είναι το εσωτερικό. Πώς; Κάνοντας την δουλειά που μας αναλογεί. Και αναγνωρίζω ότι ακούγεται σαν ευχή. Είναι αλήθεια ότι η πίεση που ασκήθηκε στην κοινωνία τα τελευταία πέντε χρόνια, με την τεράστια δημοσιονομική προσαρμογή και τις διαρθρωτικές αλλαγές που υιοθετήθηκαν, οδήγησε σε κόπωση και σε απογοήτευση. Όλες οι κυβερνήσεις μετά το 2009 πλήρωσαν το πολιτικό κόστος. Λιγότερο ή περισσότερο πλήρωσαν τόσο τα δικά τους λάθη, όσο και δομικά προβλήματα των προγραμμάτων προσαρμογής. Αναμφίβολα, όμως, πλήρωσαν επίσης την έλλειψη εθνικής συνεννόησης και την έκρηξη του εγχώριου λαϊκισμού.

Ας μου επιτραπεί να πω ότι, εν όψει των παραπάνω πανευρωπαϊκών και παγκόσμιων προκλήσεων, οφείλουμε όλοι να σοβαρευτούμε. Άλλη μια ευχή; Νομίζω πως όχι. Πιστεύω ότι, παρά τις δύσκολες συνθήκες στη χώρα μας, θα επικρατήσουν ένα μίνιμουμ κοινής λογικής και, αν θέλετε, το ένστικτο αυτοσυντήρησης των Ελλήνων που μας έχει βοηθήσει να επιβιώσουμε ως έθνος τόσους αιώνες. Αρκεί να συμφωνήσουμε σε κάποιες βασικές προτεραιότητες, από τις οποίες ξεχωρίζω τις εξής.

1. Θεωρώ αδήριτη ανάγκη να ανακτήσει το ελληνικό δημόσιο την εμπιστοσύνη των αγορών, ώστε να μπορεί να δανείζεται χωρίς να χρειάζεται την τρόικα και τους θεσμούς. Δεν νοείται να εξαρτόμαστε εις το διηνεκές από τις δόσεις των πιστωτών, αλλά για να το πετύχουμε αυτό είναι προφανές ότι πρέπει να κερδίσουμε οριστικά την μάχη της δημοσιονομικής προσαρμογής, να εξορθολογήσουμε τις δαπάνες του Δημοσίου και να στρέψουμε πόρους προς τον ιδιωτικό τομέα. Ειδάλλως, φοβάμαι πως έχουμε μια «νεκροζώντανη» ελληνική οικονομία – δηλαδή, θα είμαστε στο ευρώ, αλλά χωρίς ευρώ...

Μια ελληνική σημαία στην πύλη εργοστασίου που έκλεισε ήδη από το 1996, στην Ελευσίνα. Η αναζωογόνηση της παραγωγής είναι κρίσιμης σημασίας για το μέλλον της Ελλάδας. RE UTER S/Yannis Behrakis
---------------------------------

2. Οφείλουμε να καταστήσουμε την ελληνική οικονομία ανταγωνιστική και φιλική στις επενδύσεις, με στόχο την ενίσχυση της παραγωγικής της βάσης, των εξαγωγών και της δυναμικής της εξωστρέφειας. Να το πούμε ξεκάθαρα: Δεν οδηγεί πουθενά η κυβερνητική στρατηγική για ενίσχυση της εγχώριας κατανάλωσης, όπως μαθαίνουμε από πρόσφατο tweet του Πρωθυπουργού. Είμαστε μια αγορά 11 εκατ. καταναλωτών, σε έναν πλανήτη με περισσότερους από 7 δισ. κατοίκους! Η μεγάλη πρόκληση για μας είναι οι προβληματισμοί για την δίκαιη διανομή του εισοδήματος να σταματήσουν να έχουν το μονοπώλιο σχεδόν στον δημόσιο διάλογο. Και να συνοδευτούν από αντίστοιχες συζητήσεις για την παραγωγή. Η Ελλάδα θα κερδίσει το στοίχημα μόνο αν η οικονομία μας γίνει παραγωγική και εξωστρεφής. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς τον ιδιωτικό τομέα.

3. Εξίσου σημαντικό, βεβαίως, είναι μέσα από την ανάκαμψη της οικονομίας να δημιουργηθούν πολλές – και υγιείς, δηλαδή διατηρήσιμες – θέσεις εργασίας, ώστε να αντιμετωπιστεί η μάστιγα για την ελληνική κοινωνία που σήμερα είναι η ανεργία. Τονίζω το «υγιείς και διατηρήσιμες» θέσεις εργασίας που θα προέλθουν μόνο από ανταγωνιστικές και καινοτόμες επιχειρήσεις. Πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τριτοκοσμικούς ανταγωνιστές μας ρίχνοντας τις τιμές των δικών μας προϊόντων και υπηρεσιών, ακόμη και αν είχαμε τη δραχμή ως εθνικό νόμισμα! Η μόνη ενδεδειγμένη στρατηγική είναι η δημιουργία νέων, προηγμένων, προϊόντων και υπηρεσιών που δεν μπορούν να προσφέρουν οι ανταγωνιστές μας από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Και αυτό απαιτεί λιγότερη μοιρολατρία και περισσότερο δυναμισμό. Λιγότερο κράτος και περισσότερη ιδιωτική πρωτοβουλία.

4. Αυτό, με τη σειρά του, μας οδηγεί σε άλλη μια ύψιστη προτεραιότητα για την χώρα μας – την προώθηση της έρευνας και της τεχνολογίας, συναρτημένης με την υψηλής στάθμης εκπαίδευση. Ποιοτική εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες της και, το κυριότερο, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον και τις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς. Με σχολεία που προωθούν την δημιουργική σκέψη των μαθητών και πανεπιστήμια που όχι απλά μοιράζουν πτυχία, αλλά ανοίγουν πόρτες προς την αγορά εργασίας μέσα από εφαρμοσμένη έρευνα και την απόκτηση πρώιμης εργασιακής εμπειρίας ήδη από τα φοιτητικά χρόνια. Και για να γίνω σαφέστερος, έχω υπόψη μου ευρωπαϊκά πανεπιστήμια που διαχειρίζονται κοινοτικά ερευνητικά προγράμματα και απασχολούν για την υλοποίησή τους φοιτητές που μ'αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν κάποιο πρόσθετο εισόδημα, αλλά το κυριότερο είναι ότι αποκτούν επαγγελματική εμπειρία και μπορούν ήδη να την επικαλεστούν στο βιογραφικό τους όταν βγουν στην αγορά εργασίας.

5. Θα επιμείνω δε στο θέμα των πανεπιστημίων με άλλη μια προτεραιότητα που τίθεται εκ των πραγμάτων. Τα ελληνικά πανεπιστήμια οφείλουν να ανοιχθούν προς την διεθνή αγορά φοιτητών προσφέροντας σύγχρονα και ανταγωνιστικά εκπαιδευτικά προγράμματα και, μάλιστα, σε ξένες γλώσσες. Τα οφέλη που θα αποκομίσει η χώρα μας από μια τέτοια πολιτική είναι πολλαπλά, αν και όχι άμεσα ορατά. Σ'αυτά συγκαταλέγονται τα αυξημένα έσοδα για τα ίδια τα πανεπιστήμια και η δημιουργία θέσεων απασχόλησης, όπως και η ενσωμάτωση σε διεθνή δίκτυα και η αφομοίωση νέων προτύπων και τεχνολογιών. Αλλά ένα εξίσου σημαντικό, παρότι αόρατο, όφελος θα είναι η εκπαίδευση ξένων φοιτητών που στο μέλλον θα είναι «πρεσβευτές» της Ελλάδας στις χώρες τους, με πολύ ευεργετικά αποτελέσματα για την εξωτερική μας πολιτική.

6. Πολύ μεγάλης σημασίας για αυτό το εγχείρημα είναι η δημόσια διοίκηση. Δεν αναφέρομαι μόνο στην γραφειοκρατία. Αναφέρομαι κυρίως στην αποτελεσματικότητα. Η δημόσια διοίκηση χρειάζεται ενέσεις αξιοκρατίας, με αντίστοιχες προσλήψεις νέων ταλαντούχων ανθρώπων. Αλλά και μηχανισμούς αξιολόγησης. Το Δημόσιο δεν μπορεί να αποτελεί φρένο και φόβητρο για τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας. Ούτε να καταδικάζει με την αναποτελεσματικότητά του την οικονομία σε καθυστέρηση και τους νέους Έλληνες σε ανεργία. Τα ευχέλαια δε θα δώσουν λύση. Αυτό που χρειάζεται επειγόντως είναι η υιοθέτηση καλών διεθνών πρακτικών.

7. Και το πιο σημαντικό: Από τότε που ήμουν πολύ νέος υποστήριζα πως δε θα αλλάξει η Ελλάδα, αν δεν αλλάξουμε πρώτα εμείς. Ναι, ξέρω ότι πρέπει να προηγηθεί το πολιτικό σύστημα. Αλλά η αλλαγή νοοτροπίας είναι κομβικής σημασίας για την συνολική προσπάθεια. Δεν μπορεί να πορευόμαστε άλλο με προκατασκευασμένα συμπεράσματα του τύπου: «Δε φταίει η κρίση για το Μνημόνιο, αλλά το Μνημόνιο για την κρίση». Δεν μπορούμε να συνεχίζουμε να πιστεύουμε περίπου πως μπορούμε να έχουμε επενδύσεις χωρίς επενδυτές. Εργαζόμενους χωρίς επιχειρηματίες. Ανάπτυξη χωρίς ανταγωνιστικότητα, επιχειρηματικότητα και παραγωγικότητα. Ας μη δίνουμε άλλες δικαιολογίες σε λαϊκίστικες προσεγγίσεις, γιατί μπορεί να καταστραφεί οριστικά μια ολόκληρη γενιά.

Η θέση της Ελλάδας είναι όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά πολιτικά και οικονομικά μέσα στην Ευρώπη. Μια Ευρώπη που πέρασε και θα περάσει και άλλες δυσκολίες. Και άλλες φουρτούνες. Είναι, όμως, το μόνο πλοίο με το οποίο μπορούμε να περάσουμε τον ωκεανό. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε την Ευρώπη από τη μία μέρα στην άλλη, μπορούμε, όμως, να την επηρεάσουμε. Ακόμα περισσότερο, όμως, μπορούμε να επηρεάσουμε τους εαυτούς μας. Να αφήσουμε στην άκρη τον λαϊκισμό, την λιγότερη προσπάθεια, τις μαγικές συνταγές. Να επιβραβεύσουμε την υπευθυνότητα, την σοβαρότητα, την αξιοκρατία, την εξωστρέφεια, την κοινή λογική. Αυτή την Ελλάδα χρειαζόμαστε περισσότερο παρά ποτέ. Την Ελλάδα της Ευρώπης και της κοινής λογικής.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition