Το θεόσταλτο δώρο στην Αίγυπτο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το θεόσταλτο δώρο στην Αίγυπτο

Τι σημαίνει η ανακάλυψη του θαλάσσιου κοιτάσματος φυσικού αερίου για το Κάιρο
Περίληψη: 

Η ύπαρξη τεράστιων αποθεμάτων φυσικού αερίου στο κοίτασμα Zohr στα ανοιχτά της Αιγύπτου αλλάζει όλους τους υπολογισμούς των παικτών στην περιοχή, σταθεροποιεί την Αίγυπτο και φέρνει την Κύπρο πιο κοντά σε μια λύση που θα επανενώσει το νησί.

Ο YURI M. ZHUKOV είναι επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και μέλος του διδακτικού προσωπικού στο Κέντρο Πολιτικών Σπουδών στο Institute for Social Research.

Στις 30 Αυγούστου, η ελεγχόμενη από το ιταλικό κράτος εταιρεία ενέργειας Eni ανακοίνωσε την ανακάλυψη ενός «υπεργιγάντιου» κοιτάσματος φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών της Αιγύπτου. Σύμφωνα με αρχικές εκτιμήσεις, το πεδίο Zohr περιέχει 30 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (Tcf) φυσικού αερίου (που ισοδυναμεί με 5,5 δισ. βαρέλια πετρελαίου [1]), καθιστώντας το την μεγαλύτερη ανακάλυψη φυσικού αερίου στην Μεσόγειο που έγινε ποτέ. Αυτή είναι μια καλοδεχούμενη είδηση για την πάσχουσα οικονομία και την εύθραυστη πολιτική κατάσταση στην Αίγυπτο. Δημιουργεί επίσης νέες προκλήσεις και ευκαιρίες για τους γείτονες της χώρας και για τις εξωτερικές δυνάμεις, όπως η Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν. Επιπλέον, παρέχει ισχυρά οικονομικά κίνητρα για την επανένωση της Κύπρου. Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες κάνουν έναν απολογισμό του τι σημαίνει η καλή τύχη της Αιγύπτου για την περιοχή, θα πρέπει να βρουν πολλούς λόγους για να γιορτάζουν.

Το πεδίο Zohr είναι η τελευταία σε μια σειρά από μεγάλες ανακαλύψεις υπεράκτιου φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο. Το 2009 και το 2010, το Ισραήλ γιόρτασε την ανακάλυψη των πεδίων Ταμάρ και Λεβιάθαν, που μαζί κατέχουν έως και 26 Tcf φυσικού αερίου. Δίπλα στο Λεβιάθαν, στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου, βρίσκεται το πεδίο Αφροδίτη των 7 Tcf, που ανακαλύφθηκε το 2011. Μόλις αναπτυχθούν, τα κοιτάσματα αυτά θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν τις εγχώριες ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια και των δύο χωρών για πολλές δεκαετίες και θα ανοίξουν νέες ευκαιρίες για εξαγωγές [2].

Ενώ οι γείτονές της βίωναν τις ανακαλύψεις νέων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, η Αίγυπτος αντιμετώπιζε δύσκολες στιγμές. Ιστορικά, η δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγός φυσικού αερίου στην Αφρική, με αποδεδειγμένα αποθέματα 77 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδών (Tcf), τα τελευταία χρόνια η Αίγυπτος έχει καταστεί καθαρός εισαγωγέας. Με την πτώση της παραγωγής να μην μπορεί να συμβαδίσει με την ταχέως αυξανόμενη εγχώρια ζήτηση, και την πολιτική αναταραχή να επιβραδύνει τις εξερευνήσεις και τις επενδύσεις, η χώρα γνώρισε τακτικές διακοπές ρεύματος. Επειδή τα καθεστώτα των Χόσνι Μουμπάρακ και Μοχάμεντ Μόρσι αμφότερα έπεσαν στην διάρκεια των περιόδων των τακτικών διακοπών ρεύματος [3], η κυβέρνηση του προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι βλέπει αυτές τις διακοπές ως απειλή για την εθνική ασφάλεια. Για να κρατήσει τα φώτα αναμμένα και να καταστείλει δυνητικές αναταραχές, το Κάιρο έχει μετατοπίσει την ενέργεια από την βιομηχανία της στις κατοικημένες περιοχές, υπέγραψε συμφωνίες για την εισαγωγή ακριβού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), και συσσωρεύσει ένα αυξανόμενο χρέος σε ξένες εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου.

28092015-1.jpg

Γυναίκες μεταφέρουν φιάλες αερίου για να τις γεμίσουν σε ένα σημείο διανομής στο Κάιρο, τον Ιανουάριο του 2015. MOHAMED ABD EL GHANY / REUTERS
-------------------

Δεδομένου αυτού του ζοφερού σκηνικού, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ένας Αιγύπτιος πολιτικός χαρακτήρισε την ανακάλυψη στο Zohr ως «δώρο Θεού». [4] Το υπεράκτιο πεδίο αυξάνει τα υπάρχοντα αποθέματα φυσικού αερίου της Αιγύπτου κατά σχεδόν 40%. Η Eni σχεδιάζει να επισπεύσει την ανάπτυξη του πεδίου, με μια σειρά γεωτρήσεων να ξεκινούν το 2016 και την παραγωγή το 2017, βάζοντας την Αίγυπτο στην πορεία για να γίνει ενεργειακά ανεξάρτητη από το 2020. Λόγω του σχετικά χαμηλού κόστους ανάπτυξης και της άφθονης υπάρχουσας υποδομής, η παραγωγή μπορεί να προχωρήσει σε μια εποχή με ιστορικά χαμηλές τιμές ενέργειας.

Η Αίγυπτος αντιμετωπίζει δίλημμα για το αν θα πρέπει να προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τους πόρους του Zohr για να επαναβεβαιώσει την θέση της στην εξαγωγική αγορά ή απλά να κρατήσει το φυσικό αέριο για εγχώρια χρήση. Όπως ήταν αναμενόμενο, σε αυτό το σημείο η Αίγυπτος και η Eni διαφωνούν. Ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Πετρελαίου, Χαμντί Αμπντελαζίζ, έχει υπογραμμίσει ότι «όλη η παραγωγή θα πάει στην εσωτερική κατανάλωση». [5] Αλλά ο διευθύνων σύμβουλος της Eni, Claudio Descalzi, πρότεινε ότι το πεδίο μπορεί επίσης να παρέχει νέες επιλογές για τον εφοδιασμό της Ευρώπης [6].

Η εγχώρια επιλογή έχει αρκετά πλεονεκτήματα. Εκτός από την ανάγκη για την κατασκευή ενός νέου αγωγού από το κοίτασμα ως την αιγυπτιακό ακτή, οι απαιτήσεις υποδομών για την εγχώρια κατανάλωση είναι ελάχιστες, επιτρέποντας στην Αίγυπτο να διακινήσει το φυσικό αέριο στην αγορά νωρίτερα. Η παραγωγή από το Zohr θα εξοικονομήσει στην Αίγυπτο τουλάχιστον 2 δισ. δολάρια ετησίως από εισαγωγές καυσίμων [7] και θα βοηθήσει να πληρωθούν τα χρέη της χώρας. Η αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας θα συμβάλλει στην αύξηση της πολιτικής σταθερότητας εγχωρίως. Τούτου λεχθέντος, ο πειρασμός των εξαγωγών θα είναι δύσκολο να αγνοηθεί από την Αίγυπτο, με την παραγωγή στο πεδίο Zohr να προβλέπεται να υπερβεί την εγχώρια ζήτηση το 2020. Σε εκείνο το σημείο, η Eni θα αρχίσει επίσης να βλέπει την εξαγωγική αγορά ως δυνητικά πιο προσοδοφόρα.

28092015-2.jpg
-----------------------------