Απτόητος στην Συρία

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να παρενέβη στην Συρία υποσχόμενος τον τερματισμό της σύγκρουσης εκεί [1], αλλά τα πράγματα εκεί πρόκειται να πάνε μόνο χειρότερα, και τα κίνητρα του Πούτιν να ανατρέψει τα Δυτικά συμφέροντα μόνο θα αυξηθούν.

Η δυσοίωνη στρατιωτική συσσώρευση της Ρωσίας στην Συρία αποτελεί την πιο σημαντική προβολή δύναμης έξω από το έδαφος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Τις τελευταίες ημέρες, η Ρωσία έχει ξεκινήσει μια σειρά αεροπορικών επιδρομών εναντίον των αντιπάλων του καθεστώτος της Συρίας. Έχει αρχίσει επιχειρώντας με προηγμένο επιθετικό εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένων μαχητικών αεροσκαφών σταθερής πτέρυγας Su-24, 25 και 27, επιθετικών ελικοπτέρων, αεροσκαφών drone, αρμάτων μάχης και συστοιχιών πυραύλων επιφανείας-αέρος SA-22 από τη νέα ρωσική βάση στην Λατάκια, η οποία βρίσκεται στην πίσω αυλή του προπύργιου του Άσαντ.

Παρά το γεγονός ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί την απειλή του Ισλαμικού Κράτους (που ονομάζεται επίσης και ISIS) ως κάλυψη, η ρωσική εκστρατεία στην πραγματικότητα είναι προσανατολισμένη προς την διατήρηση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ στην εξουσία στην Συρία, ουσιαστικά κλείνοντας τον δρόμο προς μια λύση από διαπραγμάτευση, που έχει ανοίξει μετά την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν. Η Ρωσία σκοπεύει να διατηρήσει μια σημαντική προκεχωρημένη επιχειρησιακή βάση στην Μέση Ανατολή, κάτι που θα της επιτρέψει όχι μόνο να παίζει ρόλο στον καθορισμό του καθεστώτος που θα ακολουθήσει, αλλά και την ικανότητα να επηρεάζει τα γεγονότα στην περιοχή πέραν της τρέχουσας σύγκρουσης.

Ωστόσο, μεγαλύτερη ανησυχία για το άμεσο μέλλον δημιουργεί το γεγονός ότι υπάρχουν ελάχιστες εγγυήσεις ότι η Ρωσία δεν θα χρησιμοποιήσει τον υψηλής τεχνολογίας [high-end] στρατιωτικό οπλισμό της και με άλλους αποσταθεροποιητικούς τρόπους, όπως μέσω συνεχών επιθέσεων σε μαχητές της αντιπολίτευσης που υποστηρίζονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις χώρες του Κόλπου. Πράγματι, οι αρχικές αεροπορικές επιθέσεις της Ρωσίας δεν είχαν καν στόχο τα οχυρά του ISIS, αλλά κατευθύνονταν σε πιο μετριοπαθείς ομάδες κατά του Άσαντ. Και υπάρχουν ήδη αμφιβολίες για την ικανότητα της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας να επιχειρεί στο ίδιο θέατρο μαχών με τις αεροπορικές επιχειρήσεις των Βρετανών, των Γάλλων, των χωρών του Κόλπου, των Τούρκων και των Αμερικανών χωρίς κίνδυνο για τα συμμαχικά αεροσκάφη και τους πιλότους, ηθελημένα ή αθέλητα.

Πράγματι, η Ρωσία παίζει ένα επικίνδυνο παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι με τα συμμαχικά αεροπλάνα και τα πλοία σε ολόκληρη την Ευρασία επί πολλούς μήνες μέχρι τώρα. Μεταξύ άλλων, πετούσε τόσο στους αεροδιαδρόμους των Δυτικών εμπορικών και στρατιωτικών αεροσκαφών όσο και χρησιμοποιούσε πλοία και υποβρύχια για να πλέουν κατά διαστήματα στα χωρικά ύδατα Δυτικών χωρών. Επιπλέον, η Ρωσία έχει οργανώσει μια σειρά από στρατιωτικές ασκήσεις μεγάλης κλίμακας ακριβώς απέναντι από τα σύνορα της Πολωνίας και αρκετών χωρών της Βαλτικής, καθώς και οι Υπηρεσίες Πληροφοριών της στην πραγματικότητα συνέλαβαν έναν Εσθονό πράκτορα κατά την διάρκεια της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ του περασμένου έτους και τον κράτησαν για αρκετές ημέρες.

Αλλά αυτή η παρέμβαση στην Συρία είναι διπλά δυσοίωνη. Όχι μόνο πάει πολύ πιο πέρα από την παρέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία από καθαρά επιχειρησιακή άποψη [2], αλλά θα προκαλέσει επίσης τα, υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, κράτη του Κόλπου να αυξήσουν μαζικά το στοίχημα όσον αφορά την υποστήριξή τους προς τις αντίθετες στον Άσαντ σουνιτικές ομάδες ανταρτών στη Συρία. Εν ολίγοις, αυτός ο περιφερειακός πόλεμος -που τώρα αγγίζει τα όρια ενός μικρού Παγκόσμιο υ Πολέμου, δεδομένων όλων των εξωτερικών δυνάμεων που τώρα ασχολούνται με στρατιωτικές επιχειρήσεις εκεί- θα παραταθεί σημαντικά ακριβώς όταν η προσμονή για μια διπλωματική επίλυση της διένεξης έχει αυξηθεί στον απόηχο της ειρηνευτικής συμφωνίας για τα πυρηνικά του Ιράν.

Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι σε συνεδρίαση στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, στις 28 Σεπτεμβρίου 2015. Ο Ομπάμα και ο Πούτιν συμφώνησαν την Δευτέρα να κατευθύνουν τις ένοπλες δυνάμεις τους για να αρχίσουν συνομιλίες για την αποφυγή συγκρούσεων μεταξύ των πιθανών δράσεων στην Συρία, δήλωσε αξιωματούχος των ΗΠΑ. MIKHAIL KLIMENTYEV / REUTERS
----------------------------

ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΛΑΘΟΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΡΟΠΗ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Δυτικοί σύμμαχοί τους δεν θα έπρεπε να έχουν πιαστεί εξαπίνης [3] από την πανούργα αλλά αποσταθεροποιητική κίνηση του Πούτιν. Από την εισβολή της Ρωσίας και την κατοχή της Ανατολικής Ουκρανίας [4], ο Πούτιν πιέζει και ενοχλεί την Δύση, αναζητώντας τρόπους με τους οποίους μια στρατιωτικά και διπλωματικά επανερχόμενη Ρωσία να μπορεί να ανατρέψει τα Δυτικά συμφέροντα ασφαλείας και να αναγκάσει τις Δυτικές πρωτεύουσες να ασχοληθούν με την Ρωσία και πάλι ως μια σημαντική παγκόσμια δύναμη με την δική της μοναδική σφαίρα νόμιμων συμφερόντων.

Αλλά αυτό δεν ήταν μόνο λάθος λόγω παράλειψης. Είναι επίσης ένα λάθος λόγω πράξης. Με το να μην αντιμετωπίζουν τον Πούτιν και την Ρωσία επαρκώς για την παράνομη εισβολή και κατοχή της Ουκρανίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Δυτικοί σύμμαχοί τους έδωσαν ουσιαστικά στον Πούτιν το πράσινο φως για να προβάλει ισχύ σε άλλα γεωστρατηγικά καυτά σημεία hot spots.

Όταν ο Πούτιν κοίταξε στα μάτια την Δύση και η Δύση ανοιγόκλεισε τα βλέφαρα, η Δύση έχασε την αξιοπιστία της και την δυνατότητά της να αποτρέψει περαιτέρω ρωσική κακή συμπεριφορά. Οι περισσότεροι Δυτικοί ειδικοί επί της ασφαλείας, επικεντρώθηκαν στην διαμάχη για την ίδια την Ουκρανία, αγνοώντας τις ευρύτερες στρατηγικές επιπτώσεις.

Μέσα στο [αμερικανικό πολιτικό] σύστημα, οι αυθεντίες επιχειρηματολογούσαν εναντίον του εξοπλισμού της Ουκρανίας [5], διότι πίστευαν ότι ο Πούτιν θα αύξανε το ρίσκο. Στην πραγματικότητα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έπρεπε να είχαν ανεβάσει τον πήχη οι ίδιες. Και το πιο πιθανό είναι ότι ο Πούτιν θα υποχωρούσε. Στο κάτω-κάτω, η χρήση βίας είναι η μοναδική μορφή της πολιτικής τέχνης που σέβεται ο Πούτιν. Η Ρωσία ουσιαστικά απαξιώνει οτιδήποτε λιγότερο από αυτό, ή την αξιόπιστη απειλή για χρήση βίας. Ακόμα και οι κυρώσεις, οι οποίες έχουν στοιχίσει στην ρωσική οικονομία ακριβά, δεν τον αποθαρρύνουν.

Η Δύση έκανε καλύτερη δουλειά μετά την εισβολή της Ουκρανίας, αποτρέποντας ρωσικές επιδρομές σε άλλα μέρη της Ευρώπης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρείχαν αρκετά γρήγορα εγγυήσεις ασφαλείας στην Πολωνία και την υπόλοιπη Ανατολική Κεντρική Ευρώπη, χαράσσοντας με την ισχύ τους μια γραμμή εναντίον μιας ρωσικής εισβολής σε αυτούς τους πρώην δορυφόρους της ΕΣΣΔ. Αλλά αφότου η Κριμαία είχε χαθεί, η τεράστια ζημία στον υψηλότερο όρο του διεθνούς δικαίου –την μη παραβίαση των κυριαρχικών συνόρων- είχε ήδη γίνει.

Η Ρωσία έχει ένα ισχυρότερο σύνολο συμφερόντων στην Συρία και στο καθεστώς Άσαντ από όσο οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Δυτικοί σύμμαχοί τους. Και πιστεύοντας ότι η Δύση πιθανότατα δεν θα αντεπιτεθεί, [ο Πούτιν] αισθάνθηκε ελεύθερος να παρέμβει και να αρχίσει να χτυπά. Και τώρα η Δύση έχει μια σημαντική νέα προκεχωρημένη ρωσική επιχειρησιακή βάση σε ένα κεντρικό μέρος του κόσμου. Οι σπόροι αυτής της συσσώρευσης σπάρθηκαν όταν ο Πούτιν έβαλε επιδέξια τον εαυτό του στην εξίσωση της Συρίας πριν από δύο χρόνια, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία απέτυχαν να επιβάλλουν την κόκκινη γραμμή τους για την μη χρήση των χημικών όπλων. Αλλά ήταν η αποτυχία τους να βγάλουν το χέρι του Πούτιν πάνω από την Ουκρανία, που τον ενθάρρυνε να κάνει αυτή την πρωτόγνωρα εκτεταμένη κίνηση.

Δεδομένου ότι η Δύση είναι απίθανο να παρέμβει στην σύγκρουση άμεσα, είναι ακόμη πιο ζωτικής σημασίας για τις Ηνωμένες Πολιτείες να καθιερώσουν και να διατηρήσουν μιαν αποτροπή. Στρατηγικά είναι και αποτελεσματική και αποδοτική, αλλά είναι δύσκολο να καθιερωθεί και να διατηρηθεί, και αρκετά απλό να χαθεί. Στην πραγματικότητα, η αποτροπή έχει μεγαλύτερη σημασία όταν μια υπερδύναμη είναι είτε απρόθυμη είτε ανίκανη να παρέμβει σε μια κρίση όπου τα συμφέροντά της βρίσκονται σαφώς σε κίνδυνο.

Η οικοδόμηση μιας εναλλακτικής αποτροπής είναι μια επίπονη διαδικασία˙ δεν μπορεί να προκύψει εν τη απουσία προσεκτικού αλλά και ευθαρσούς ελέγχου των κινήσεων (ή των δυνητικών κινήσεων) του αντιπάλου με έναν συνδυασμό ισορροπημένων επανατοποθετήσεων στρατιωτικών δυνάμεων, με την συμμετοχή σε στρατιωτικές ασκήσεις, ή με την πραγματική χρήση στρατιωτικής δύναμης. Ωστόσο, το πιο δύσκολο κομμάτι είναι να γίνει αυτό στην μέση μιας κρίσης ή σύγκρουσης, γιατί αυτό που θα μπορούσε να είναι αποτελεσματικό σε καιρό ειρήνης θα μπορούσε κάλλιστα να κλιμακώσει [την ένταση] σε καιρό πολέμου. Ως εκ τούτου, η αποτροπή είναι πιθανό να παραμείνει χαμένη για το υπόλοιπο αυτής της σύγκρουσης. Στην συνέχεια, ή ταυτόχρονα σε άλλες περιοχές, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Δυτικοί σύμμαχοί τους θα πρέπει να εργαστούν κοπιαστικά για την ανοικοδόμηση της αποτροπής εναντίον φαύλων ρωσικών επεμβάσεων.

Η χρονική στιγμή της παρέμβασης της Ρωσίας δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη. Η συμφωνία με το Ιράν, σε αντίθεση με την συμβατική σοφία, είχε ήδη μια ευεργετική επίδραση στην συριακή σύγκρουση. Όχι μόνο το Ιράν κυριάρχησε στον ηγέτη της Δύναμης Quds (τον κλάδο της ιρανικής Επαναστατικής Φρουράς στο εξωτερικό) και υπαναχώρησε από την υποστήριξή του στους Χούθις στην Υεμένη, αλλά στην Συρία, το Ιράν έχει διαπραγματευθεί δύο συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός και μίλησε δημοσίως για την εξεύρεση διπλωματικής λύση στην σύγκρουση. Με την ρωσική και την συριακή ενθάρρυνση, μπορεί να στραφεί τώρα σε μια πιο ανησυχητική κατεύθυνση, με το να παράσχει εκατοντάδες Ιρανούς στρατιώτες.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν στον εαυτό τους μια μεγάλη χάρη με το να διαπραγματευθούν με επιτυχία την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν. Αλλά τώρα βλέπουν ένα παλαιότερο παραπάτημα να επανέρχεται για να δαγκώσει. Ο Άσαντ δεν θα φύγει οποτεδήποτε σύντομα. Ούτε ο πόλεμος στην Συρία θα αποκλιμακωθεί. Και με την παροιμιώδη μη προβλεψιμότητα της Ρωσίας, σίγουρα θα διαλέγει ένα ακόμα μέρος για να ανατρέψει τα Δυτικά συμφέροντα.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-10-02/undeterred-syria

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-09-29/putin-and-obama...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-10-01/putins-syria-st...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-09-30/headstrong
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2014-08-18/why-ukrain...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2015-02-24/should-united...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition