Τσάι Τεχεράνης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τσάι Τεχεράνης

Γιατί το πετρέλαιο ίσως να μην ρεύσει γρήγορα από το Ιράν

Ο Ιρανός υπουργός Πετρελαίου Bijan Namdar Zanganeh, που καταλαβαίνει σίγουρα την δεινή κατάσταση της βιομηχανίας, έχει, ωστόσο, δημοσιοποιήσει αισιόδοξες υποσχέσεις για τις ανακαλύψεις πετρελαίου της χώρας, για την παραγωγή αερίου, για τις δυνατότητες των πετροχημικών και για νέα διυλιστήρια. Ο Zanganeh, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του στα μέσα του 2013, δήλωσε στην υπουργική διάσκεψη του ΟΠΕΚ [20] στην Βιέννη τον Δεκέμβριο του 2013 ότι «Η αναβίωση του μεριδίου που απώλεσε το Ιράν στην αγορά του πετρελαίου είναι κορυφαία προτεραιότητά μου. Σε καμία περίπτωση δεν θα μειώσουμε το παγκόσμιο μερίδιό μας, ακόμη και κατά ένα βαρέλι και δεν θα εγκαταλείψουμε τα δικαιώματά μας στο θέμα αυτό. Θα φτάσουμε την παραγωγή πετρελαίου στα τέσσερα εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, ακόμη και αν η τιμή του αργού πέσει στα 20 δολάρια το βαρέλι, και θα είμαστε σε θέση να φθάσουμε στο προ-κυρώσεων εξαγωγικό επίπεδό μας στις αρχές του επόμενου έτους». Τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, ο Zanganeh δήλωσε ότι το Ιράν θα μπορούσε να αυξήσει τις πετρελαϊκές εξαγωγές του [21] κατά ένα εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα μέσα σε δύο μήνες από το τέλος των κυρώσεων, και να αντλεί τέσσερα εκατομμύρια ανά ημέρα σε τρεις μήνες. Και τέλος, κατά την διάρκεια μιας συνεδρίασης τον Απρίλιο στην Τεχεράνη με τον υπουργό Πετρελαίου της Βενεζουέλας Asdrúbal Chavez, είπε ότι ο ΟΠΕΚ θα πρέπει να προετοιμαστεί για την αύξηση της παραγωγής ιρανικού πετρελαίου στα προ-κυρώσεων επίπεδα.

Όμως, οι δηλώσεις Zaganeh είναι υπερβολικά αισιόδοξες, και το χρονικό πλαίσιο που προτείνει είναι αδύνατο. Σύμφωνα με μια Σεπτεμβριάτικη έκθεση της Energy Information Administration (EIA) των ΗΠΑ, το Ιράν μπορεί να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου του μόνο κατά 300.000 βαρέλια ανά ημέρα [22] κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2016. Στην πραγματικότητα, η ΕΙΑ πιστεύει ότι το Ιράν δεν θα αυξήσει σημαντικά την πετρελαϊκή παραγωγή του για άλλα τρία έως πέντε χρόνια. Εν μέρει αυτό οφείλεται στο ότι οι κυρώσεις θα αρθούν σταδιακά και μόνο αν το Ιράν ενεργεί με καλή πίστη στο πλαίσιο των διαδικασιών του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency, IAEA). Η διαδικασία επαλήθευσης του IAEA [23], η οποία θα καθορίζει την συμμόρφωση του Ιράν στις καινούργιες υποχρεώσεις του, μπορεί να διαρκέσει από έξι έως 12 μήνες. Και ακόμα κι αν αρθούν οι κυρώσεις της ΕΕ και του ΟΗΕ [24], οι κυρώσεις των ΗΠΑ κατά πάσα πιθανότητα θα παραμείνουν για κάποιο χρονικό διάστημα, δεδομένου ότι είναι συνυφασμένες με νόμους, εντολές και Προεδρικά Εκτελεστικά Διατάγματα –εκ των οποίων όλα δημιουργούν εμπόδια για τις εξαγωγικές φιλοδοξίες του Ιράν.

Σίγουρα, οι ψεύτικες υποσχέσεις και η υπερ-αισιοδοξία δεν είναι κάτι καινούργιο στην βιομηχανία πετρελαίου του Ιράν. Τον Νοέμβριο του 2009, ο Ιρανός πρώην υπουργός Πετρελαίου Rostam Qassemi ανακοίνωσε την υπογραφή από το Ιράν μιας σύμβασης με την κινεζική Sinopec [25] για την κατασκευή πέντε νέων διυλιστηρίων. Ο Qassemi είπε τότε ότι «Η κατασκευή αυτών των εργοστασίων θα αυξήσει την συνολική χωρητικότητα διύλισης πετρελαίου της χώρας από τα 1.650.000 βαρέλια ημερησίως που είναι σήμερα σε 3,5 εκατομμύρια. Αυτά τα διυλιστήρια θα επιτρέψουν στην χώρα μας, όχι μόνο να καλύψει τις εγχώριες ανάγκες της αλλά και να είναι σε θέση να εξάγει μεγάλες ποσότητες διυλισμένων προϊόντων». Μέχρι σήμερα, τίποτε από αυτή την συμφωνία δεν έχει επιτευχθεί. Ο Qassemi, σε συνέντευξή του στο RIA Novosti τον Ιούλιο του 2012, δήλωσε ότι οκτώ φάσεις του πεδίου φυσικού αερίου South Pars, με προβλεπόμενη δυναμικότητα παραγωγής 250 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου την ημέρα, θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τις 21 Μαρτίου 2014 για να συμπέσουν με την ιρανική Πρωτοχρονιά. Αλλά και πάλι δεν υπήρξε καμία δράση, απλώς κενές υποσχέσεις.

Όσο για το να τηρήσει η NIOC τις υποσχέσεις της αυτή την φορά, τα πράγματα δεν φαίνονται καλά.

ΔΥΣΚΟΛΟΙ ΚΑΙΡΟΙ

Από τότε που η Ευρώπη σταμάτησε τις εισαγωγές ιρανικού αργού [26] στα μέσα του 2012, η NIOC έχει πουλήσει αργό με σημαντική έκπτωση για να προσελκύσει πελάτες της Ανατολικής Ασίας [27]. Η πρακτική αυτή, ωστόσο, δεν μπορεί να διαρκέσει για πάντα, ειδικά καθώς οι παγκόσμιες τιμές συνεχίζουν να πέφτουν. Η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία παράγουν τεράστιες ποσότητες πετρελαίου, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες βιώνουν μια άνθιση του σχιστολιθικού πετρελαίου [28]. Μια επιβράδυνση της οικονομίας στην Ανατολική Ασία σημαίνει μειωμένη ζήτηση για πετρέλαιο από μια πρώην καυτή ενεργειακή αγορά. Φτηνό πετρέλαιο υπάρχει παντού, μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες μειώνουν τις επενδύσεις τους σε νέα σχέδια, και εταιρείες παροχής υπηρεσιών πετρελαίου μελετούν δυνητικές απολύσεις κατά χιλιάδες. Οι πετρελαϊκές εταιρείες είναι περισσότερο επιλεκτικές από ποτέ για το πού θα επενδύσουν [29] και το Ιράν μπορεί να μην είναι στην κορυφή της λίστας, ακόμη και αν η Τεχεράνη έχει προσφέρει ελκυστικές συμφωνίες κατανομής της παραγωγής, καθώς και μειώσεις των τιμών του αργού πετρελαίου.