Το ISIS δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το ISIS δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση

Γιατί η αντιτρομοκρατία δεν θα σταματήσει την πιο πρόσφατη τζιχαντιστική απειλή*
Περίληψη: 

Το ISIS δεν είναι η αλ Κάιντα. Δεν είναι μια απόφυση ή ένα κομμάτι της παλαιότερης ριζοσπαστικής οργάνωσης Ισλαμιστών, ούτε αντιπροσωπεύει την επόμενη φάση στην εξέλιξή της. Παρά το γεγονός ότι η αλ Κάιντα παραμένει επικίνδυνη (ιδιαίτερα οι συνεργάτες της στην Βόρεια Αφρική και την Υεμένη) το ISIS είναι ο διάδοχός της. Το ISIS αντιπροσωπεύει την μετά την αλ Κάιντα τζιχαντιστική απειλή.

Η AUDREY KURTH CRONIN είναι διακεκριμένη καθηγήτρια και διευθύντρια του Προγράμματος Διεθνούς Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο George Mason και συγγραφεύς του βιβλίου με τίτλο How Terrorism Ends: Understanding the Decline and Demise of Terrorist Campaigns [1]. Μπορείτε να την ακολουθείτε στο Twitter @akcronin [2].

Μετά από την 11η Σεπτεμβρίου 2001, πολλοί μέσα στο οικοδόμημα της εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ ανησυχούσαν ότι, μετά από δεκαετίες προετοιμασίας για την αντιμετώπιση συμβατικών εχθρών, η Ουάσιγκτον ήταν ανέτοιμη για την πρόκληση που θέτει ένας αντισυμβατικός αντίπαλος όπως η αλ Κάιντα. Έτσι, κατά την επόμενη δεκαετία, οι Ηνωμένες Πολιτείες οικοδόμησαν μια περίτεχνη γραφειοκρατική δομή για την καταπολέμηση της τζιχαντιστικής οργάνωσης, προσαρμόζοντας τον στρατό και τις Υπηρεσίες πληροφοριών και επιβολής του νόμου στα καθήκοντα της αντιτρομοκρατίας και της αντεξέγερσης.

Τώρα, όμως, μια διαφορετική ομάδα, το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της αλ-Σαμ (ISIS), που αυτοαποκαλείται επίσης ως Ισλαμικό Κράτος, έχει αντικαταστήσει την αλ Κάιντα ως την τζιχαντιστική απειλή που φέρνει την μεγαλύτερη ανησυχία. Η ιδεολογία, η ρητορική και οι μακροπρόθεσμοι στόχοι του ISIS είναι παρόμοια με της αλ Κάιντα, και οι δύο ομάδες ήταν κάποτε επισήμως σύμμαχες. Έτσι, πολλοί παρατηρητές αναφέρουν ότι η σημερινή πρόκληση είναι απλά να επικεντρωθεί η τρομερή πλέον δομή αντιτρομοκρατίας της Ουάσινγκτον σε έναν νέο στόχο.

Αλλά το ISIS δεν είναι η αλ Κάιντα. Δεν είναι μια απόφυση ή ένα κομμάτι της παλαιότερης ριζοσπαστικής οργάνωσης Ισλαμιστών, ούτε αντιπροσωπεύει την επόμενη φάση στην εξέλιξή της. Παρά το γεγονός ότι η αλ Κάιντα παραμένει επικίνδυνη -ιδιαίτερα οι συνεργάτες της στην Βόρεια Αφρική και την Υεμένη- το ISIS είναι ο διάδοχός της. Το ISIS αντιπροσωπεύει την μετα-αλ Κάιντα τζιχαντιστική απειλή.

Σε μια πανεθνική τηλεοπτική ομιλία του τον περασμένο Σεπτέμβριο, εξηγώντας το σχέδιό του για να «υποβαθμίσει και τελικά να καταστρέψει» το ISIS, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, χάραξε μια ευθεία γραμμή μεταξύ της οργάνωσης και της αλ Κάιντα και υποστήριξε ότι το ISIS είναι «μια τρομοκρατική οργάνωση, απλά και καθαρά». Αυτό ήταν λάθος˙ το ISIS δύσκολα ταιριάζει με αυτή την περιγραφή, και μάλιστα, αν και χρησιμοποιεί την τρομοκρατία ως τακτική, δεν είναι πραγματικά καθόλου μια τρομοκρατική οργάνωση. Τα τρομοκρατικά δίκτυα, όπως η αλ Κάιντα, έχουν γενικά μόνο δεκάδες ή εκατοντάδες μέλη, που επιτίθεται κατά αμάχων, μη καταλαμβάνοντας έδαφος, και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν άμεσα στρατιωτικές δυνάμεις. Το ISIS, από την άλλη πλευρά, μπορεί να υπερηφανεύεται για κάπου 30.000 μαχητές, κατέχει έδαφος τόσο στο Ιράκ όσο και στην Συρία, έχει εκτεταμένες στρατιωτικές δυνατότητες, ελέγχει γραμμές επικοινωνίας, διοικεί υποδομές, αυτοχρηματοδοτείται, και εμπλέκεται σε εξελιγμένες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Αν το ISIS είναι απλά και καθαρά κάτι, αυτό είναι ένα ψευδο-κράτος υπό την ηγεσία ενός συμβατικού στρατού. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι στρατηγικές αντιμετώπισης της τρομοκρατίας και των εξεγέρσεων που σμίκρυναν την απειλή της αλ Κάιντα δεν θα λειτουργήσουν εναντίον του ISIS.

Η Ουάσιγκτον άργησε να αναπροσαρμόσει τις πολιτικές της στο Ιράκ και την Συρία προς την αληθινή φύση της απειλής από το ISIS. Στην Συρία, η αμερικανική αντιτρομοκρατία έδωσε ως επί το πλείστον προτεραιότητα στον βομβαρδισμό των θυγατρικών της αλ Κάιντα, κάτι που έδωσε ένα πλεονέκτημα στο ISIS και επίσης προσέφερε στο καθεστώς Άσαντ την ευκαιρία να συντρίψει τους συμμάχους των ΗΠΑ μετριοπαθείς αντάρτες της Συρίας. Στο Ιράκ, η Ουάσιγκτον συνεχίζει να βασίζεται σε μια μορφή αντεξέγερσης, εξαρτώμενη από την κεντρική κυβέρνηση στην Βαγδάτη για να ανακτήσει την χαμένη νομιμοποίησή της, να ενώσει την χώρα, και να οικοδομήσει εγχώριες δυνάμεις για να νικήσουν το ISIS. Αυτές οι προσεγγίσεις έχουν αναπτυχθεί για να αντιμετωπίσουν μια διαφορετική απειλή, και έχουν ξεπεραστεί από τα γεγονότα. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι μια στρατηγική «επιθετικής ανάσχεσης»: Ένας συνδυασμός περιορισμένων στρατιωτικών τακτικών και μιας ευρείας διπλωματικής στρατηγικής για τον τερματισμό της επέκτασης του ISIS, την απομόνωση της οργάνωσης και την υποβάθμιση των δυνατοτήτων του.

ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΧΤΥΠΗΜΑΤΑ

Οι διαφορές μεταξύ της αλ Κάιντα και του ISIS πηγάζουν εν μέρει από την ιστορία τους. Η αλ Κάιντα δημιουργήθηκε στον απόηχο της σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν το 1979. Οι κοσμοθεωρίες και η στρατηγική σκέψη των ηγετών της διαμορφώθηκαν από τον δεκαετή πόλεμο ενάντια στην σοβιετική κατοχή, όταν χιλιάδες Μουσουλμάνων μαχητών, συμπεριλαμβανομένου του Οσάμα Μπιν Λάντεν, συνέκλιναν στην χώρα. Καθώς η οργάνωση συγκροτείτο, πήρε τη μορφή ενός παγκόσμιου δικτύου επικεντρωμένου στην εκτέλεση θεαματικών επιθέσεων εναντίον Δυτικών ή συμμαχικών της Δύσης στόχων, με στόχο να συσπειρώσει τους Μουσουλμάνους ώστε να ενταχθούν σε μια παγκόσμια σύγκρουση με τις κοσμικές δυνάμεις, εγγύς και μακριά.

Το ISIS δημιουργήθηκε χάρη στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003. Στην πρώτη ενσάρκωσή του, ήταν μόνο μια από τις πολλές σουνιτικές εξτρεμιστικές ομάδες που μάχονταν τις δυνάμεις των ΗΠΑ και επιτίθεντο εναντίον Σιιτών αμάχων σε μια προσπάθεια να υποδαυλίσουν έναν σεχταριστικό εμφύλιο πόλεμο. Εκείνη την εποχή, ονομαζόταν αλ Κάιντα στο Ιράκ (AQI), και ο ηγέτη της, ο Αμπού Μουσάμπ αλ Ζαρκάουι, είχε υποσχεθεί υποταγή στον Μπιν Λάντεν. Ο Ζαρκάουι σκοτώθηκε από αμερικανική αεροπορική επιδρομή το 2006, και αμέσως μετά, η AQI σχεδόν εξαλείφθηκε όταν σουνιτικές φυλές αποφάσισαν να συνεργαστούν με τους Αμερικανούς για να αντιμετωπίσουν τους τζιχαντιστές. Αλλά η ήττα ήταν προσωρινή˙ η AQI ανανεώθηκε μέσα στις φυλακές που λειτουργούσαν οι Αμερικανοί στο Ιράκ, όπου αντάρτες και τρομοκράτες συνδέθηκαν και σχημάτισαν δίκτυα -και όπου ο σημερινός επικεφαλής της ομάδας και αυτοαποκαλούμενος χαλίφης, ο Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι, ξεχώρισε ως ηγέτης για πρώτη φορά.