Η χαμένη γενιά της Ευρώπης; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η χαμένη γενιά της Ευρώπης;

Το πρόβλημα διαρροής εγκεφάλων και πώς να το λύσουμε
Περίληψη: 

Η απώλεια των καλύτερων και εξυπνότερων πολιτών της γηραιάς ηπείρου είναι μια σημαντική πολιτική και οικονομική αποτυχία για την Ευρώπη. Η αναχώρηση των κορυφαίων μυαλών της Ευρώπης καταδίκασε την ήπειρο σε δεύτερο ρόλο στην παγκόσμια καινοτομία και την έρευνα.

Ο EDOARDO CAMPANELLA είναι οικονομολόγος για την ευρωζώνη στην UniCredit Bank και νεότερος εταίρος στο Aspen Institute Italia. Οι απόψεις που εκφράζονται στο παρόν άρθρο είναι προσωπικές.

Όταν η κρίση του ευρώ ρήμαξε την οικονομία της Ιρλανδίας το 2009, το Δουβλίνο αμέσως στράφηκε προς την διασπορά της για βοήθεια. Ο τραπεζικός τομέας της Ιρλανδίας ήταν κοντά στην κατάρρευση και τα δημόσια οικονομικά της ήταν εκτός ελέγχου, αλλά οι επιτυχημένοι και πατριώτες ομογενείς της Ιρλανδίας ήταν σε καλή θέση για να βοηθήσουν. Ο τότε πρωθυπουργός Μπράιαν Κόουεν συγκέντρωσε [1] πάνω από 100 ηγετικά στελέχη της ιρλανδικής διασποράς στο Δουβλίνο για την έναρξη του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ της Ιρλανδίας [2]. Ο στόχος του συνεδρίου ήταν να χρησιμοποιήσει τις ιδέες και την εμπειρία των ομογενών για την ανάπτυξη μέτρων που αποσκοπούν στην προώθηση της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας και την ανάπτυξη των βιομηχανιών «κλειδιά».

Επτά χρόνια μετά, η Ιρλανδία είναι και πάλι μια από τα πιο επιτυχημένες οικονομίες στην ευρωζώνη, με αύξηση του ΑΕΠ κατά 6%, και η κυβέρνηση έχει τώρα δημιουργήσει το Global Irish [3], μια ολοκληρωμένη εκστρατεία για να εμπλέξει την διασποράς της, που αριθμεί περίπου ένα εκατομμύριο ανθρώπους [4], σχεδόν το ένα έκτο του πληθυσμού της Ιρλανδίας. Το εμβληματικό γεγονός είναι το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ της Ιρλανδίας [5], το οποίο διοργανώθηκε για τέταρτη φορά στο Δουβλίνο τον περασμένο Νοέμβριο. Ο Ιρλανδός υπουργός Εξωτερικών Charlie Flanagan [6] είπε ότι «Το φόρουμ θα δώσει την ευκαιρία να δούμε πώς η Ιρλανδία θα μπορούσε να εξελιχθεί τα επόμενα 100 χρόνια».

Σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα η μαζική μετανάστευση δεν ήταν ένα τόσο διαρκές και υποβλητικό φαινόμενο όσο στην Ιρλανδία. Αλλά η πρωτοβουλία Global Irish προσφέρει χρήσιμα διδάγματα σε μια ήπειρο που χάνει συστηματικά [7] τα πνευματικά και επιχειρηματικά αστέρια της.

Επί δεκαετίες, κορυφαίοι νεωτεριστές της Ευρώπης, επιχειρηματίες με όραμα και διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί έχουν διασχίσει τον Ατλαντικό σε αναζήτηση ενός πιο ζωηρού και ανταποδοτικού επαγγελματικού περιβάλλοντος, και η άφιξη εξίσου ταλαντούχων μεταναστών σπάνια έχει αντισταθμίσει την αναχώρησή τους. Η μετάγγιση των ιδεών αυτών από προικισμένους ομογενείς, θα αναζωογονήσει τις στάσιμες οικονομίες της Ευρώπης και θα ανανεώσει μια εσωστρεφή ήπειρο. Η επανεμπλοκή των ελίτ των μεταναστών στην πολιτική και οικονομική ζωή των χωρών καταγωγής τους πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για τους Ευρωπαίους πολιτικούς.

Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ, ΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΤΩΝ ΗΠΑ

Από την άποψη των καθαρών αριθμών, η διαρροή εγκεφάλων των ελίτ είναι σχεδόν ανεπαίσθητη. Κάθε χρόνο, η Ουάσιγκτον δίνει περίπου 15.000 βίζες τύπου O-1 σε Ευρωπαίους με εξαιρετική ικανότητα στην τέχνη, την επιστήμη, ή τις επιχειρήσεις, 6.000 εκ των οποίων προέρχονται από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Αλλά οι παραδοσιακές στατιστικές για τη μετανάστευση αναφέρουν μόνο το εκπαιδευτικό υπόβαθρο των μεταναστών, χωρίς να συλλαμβάνουν την δημιουργικότητα και την παραγωγικότητά τους. Δεν κάνουν διάκριση μεταξύ μέτρια ειδικευμένων εργαζομένων και εξαιρετικών – εκείνων που μπορούν να αναταράξουν την οικονομία για τα καλά, που ωθούν τα σύνορα της τεχνολογίας προς τα έξω, και δημιουργούν χιλιάδες θέσεις εργασίας. Όταν πρόκειται για την ποιότητα της μετανάστευσης, οι καθαρές ζημίες της γηραιάς ηπείρου σε ανθρώπινο κεφάλαιο αποδεικνύεται ότι είναι τεράστιες.

Ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) [8] εκτιμά ότι κατά μέσο όρο η Ευρώπη, σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες οι οποίες υποδέχονται περισσότερους κορυφαίους επιστήμονες από όσους στέλνουν στο εξωτερικό, είναι καθαρός συνεισφέρων στην παγκόσμια αγορά των κορυφαίων επιστημόνων -εκείνων των οποίων η έρευνα έχει την μεγαλύτερη επίδραση. Μελέτες [9] από τους καλύτερους φυσικούς στον κόσμο δείχνουν ότι οι Ευρωπαίοι που εργάζονται στην Βόρεια Αμερική είναι μερικοί από τους πιο φημισμένους στους τομείς τους. Το 2014, μια ομάδα εμπειρογνωμόνων προειδοποίησε [10] την Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ ότι η χώρα χάνει τους καλύτερους επιστήμονές της, και μια πρόσφατη έκθεση από το Institut Montaigne [11], μια γαλλική «δεξαμενή σκέψης», υποστηρίζει ότι «Οι ακαδημαϊκοί, οι οποίοι εγκαταλείπουν την Γαλλία για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είναι οι καλύτεροι, οι πιο παραγωγικοί και οι καλύτερα ενσωματωμένοι σε διεθνή κλίμακα».

08012016-1.jpg

Η Γαλλίδα οικονομολόγος και καθηγήτρια στο MIT Esther Duflo, νικήτρια του μεταλλίου John Bates Clark για τον καλύτερο οικονομολόγο κάτω από την ηλικία των 40, στο Κέντρο για την Παγκόσμια Ανάπτυξη, τον Απρίλιο του 2011. FLICKR
------------------------------

Τα στοιχεία σχετικά με τους νομπελίστες [12] είναι ακόμη πιο αποκαλυπτικά. Πρόχειρες εκτιμήσεις δείχνουν ότι περίπου το 15% των βραβείων που έχουν κερδηθεί μέχρι τώρα από ανθρώπους που εργάζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες αφορούσαν στην πραγματικότητα Ευρωπαίους˙ οι Αμερικανοί κέρδισαν λιγότερο από το 1% από τα βραβεία που χορηγούνται σε ευρωπαϊκές χώρες. Στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες κέρδισαν πολύ λιγότερα βραβεία Νόμπελ από όσα η Ευρώπη. Από το 1980, όμως, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν κερδίσει περίπου 200 βραβεία, σε σύγκριση με τα περίπου 75 που απονεμήθηκαν στην Γαλλία, την Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο μαζί.