Αποχαιρετισμός στην Καταλονία;

Όπως ήταν αναμενόμενο, όλη συζήτηση περί ανεξαρτησίας στην Καταλονία φέρνει στο νου τον περσινό επικό αγώνα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας [6]. Παρά το πικρό αποτέλεσμα για τους Σκώτους εθνικιστές, το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας είναι η πηγή έμπνευσης για τους Καταλανούς. Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί σοβαροί λόγοι να πιστεύουμε ότι οι Καταλανοί αντιμετωπίζουν πολύ πιο έντονο αγώνα για την ανεξαρτησία από ό, τι έκαναν ποτέ οι Σκωτσέζοι. Κατ’ αρχήν, ένα νομικά δεσμευτικό δημοψήφισμα, το κύριο όχημα για την ενδεχόμενη ανεξαρτησία της Σκοτίας, δεν αποτελεί μια ρεαλιστική επιλογή για την Καταλονία. Η Μαδρίτη έχει στην διάθεσή της ένα μεγάλο οπλοστάσιο εργαλείων για να εμποδίσει οποιαδήποτε δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας, συμπεριλαμβανομένου, ιδίως, του συντάγματος της Ισπανίας, το οποίο απαγορεύει ρητά την άσκηση αυτοδιάθεσης από οποιαδήποτε περιοχή στην Ισπανία.

Πράγματι, το περασμένο φθινόπωρο, το Συνταγματικό Δικαστήριο, το ανώτατο δικαστήριο της Ισπανίας, έκρινε ότι οποιαδήποτε μονομερής κίνηση προς την ανεξαρτησία της Καταλονίας θα ήταν αντισυνταγματική. Για να κάνει την επιλογή αυτή, το δικαστήριο στηρίχθηκε στο δεύτερο τμήμα του συντάγματος, το οποίο υποστηρίζει ότι η ισπανική εθνική επικράτεια είναι «αδιαίρετη», ενώ αναγνωρίζει το δικαίωμα στην περιφερειακή αυτοδιοίκηση. Από την μετάβαση στην δημοκρατία, η παραχώρηση αυτή έχει ανοίξει το δρόμο για την ανάπτυξη της περιφερειακής διακυβέρνησης, ειδικά στις λεγόμενες ιστορικές περιοχές -την Καταλωνία, την Χώρα των Βάσκων και την Γαλικία- οι οποίες είχαν εξασφαλίσει μια διευθέτηση αυτονομίας (ή ήταν στην διαδικασία της εξασφάλισης μιας τέτοιας, όπως στην περίπτωση της Γαλικίας) από την κεντρική κυβέρνηση στην Μαδρίτη κατά την διάρκεια της δεύτερης Δημοκρατίας. Ο Franco ακύρωσε αυτές τις συμφωνίες στο τέλος του Εμφυλίου Πολέμου το 1939.

Η Μαδρίτη μπορεί επίσης να εμποδίσει την ψηφοφορία ανεξαρτησίας στην Καταλονία δουλεύοντας μέσω του εθνικού κοινοβουλίου, το οποίο θα πρέπει να εγκρίνει οποιαδήποτε δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας ή οποιασδήποτε άλλης περιοχής. Υπάρχει μια ιστορία με τις ισπανικές κυβερνήσεις, τόσο από τα αριστερά όσο και από τα δεξιά, που χρησιμοποιούν το Κοινοβούλιο για να εμποδίσουν αποσχιστικά κινήματα. Κατά τα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 2000, η σοσιαλιστική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Χοσέ Λουίς Ροντρίγκεθ Θαπατέρο χρησιμοποίησε μια σειρά από κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες για να εκτροχιάσει μια κίνηση για την ανεξαρτησία της Χώρας των Βάσκων. Το περασμένο φθινόπωρο, η διοίκηση Rajoy εξασφάλισε μια ψήφο στο κοινοβούλιο, που κήρυττε οποιοδήποτε καταλανικό δημοψήφισμα ως παράνομο και μη δεσμευτικό. Αυτή η ψήφος είχε την υποστήριξη όλων των πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο, εκτός από τα βασκικά και καταλανικά εθνικιστικά κόμματα.

Επιπλέον, η κεντρική κυβέρνηση στην Μαδρίτη θα μπορούσε πάντα να αναγκάσει την Καταλονία να εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες της περί ανεξαρτησίας. Θα μπορούσε να λιμοκτονήσει οικονομικά την περιφερειακή κυβέρνηση, μεταξύ άλλων, μετακινώντας κρατικούς πόρους εκτός της Καταλονίας. Θα μπορούσε να μετακινήσει τον εθνικό στρατό στην περιοχή για να εκφοβίσει την τοπική κυβέρνηση και να εξασφαλίσει υποσχέσεις από ξένα κράτη και την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι δεν θα αναγνωρίσουν μια ανεξάρτητη Καταλονία. Αν όλα τα άλλα αποτύχουν, η Μαδρίτη θα μπορούσε να κάνει την πυρηνική επιλογή: Να ακυρώσει εντελώς την χάρτα της περιφερειακής αυτοδιοίκησης της Καταλονίας, κάτι που επιτρέπεται σύμφωνα με το σύνταγμα. Φυσικά, κανείς δεν αναμένει ότι στην Ισπανία η παρούσα αντιπαράθεση θα φθάσει σε οποιαδήποτε από αυτές τις λύσεις, αλλά ο Rajoy έχει καταστήσει σαφές ότι θα χρησιμοποιήσει κάθε αναγκαίο μέσο για την προστασία της ακεραιότητας του έθνους. «Δεν θα επιτρέψω τίποτα που θα μπορούσε να βλάψει την ενότητα και την κυριαρχία της Ισπανίας», δήλωσε ο Rajoy, καθώς οι Καταλανοί ήταν έτοιμοι να ψηφίσουν έναν νέο αυτονομιστή ηγέτη.

ΕΝΑΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Ένα μεγαλύτερο εμπόδιο για την καταλανική ανεξαρτησία είναι ο βυζαντινικός κόσμος της πολιτικής της Καταλονίας. Ο πρόσφατος πικρός αγώνας για τον πολιτικό έλεγχο της περιοχής, ο οποίος σχεδόν εκτροχίασε την τρέχουσα προσπάθεια για την ανεξαρτησία, σε γενικές γραμμές αποδεικνύει τον χαρακτηρισμό. Στις καταλανικές περιφερειακές εκλογές του 2015, η αυτονομιστική συμμαχία, η οποία αποτελείται από τέσσερα διαφορετικά κόμματα τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά, υπολειπόταν λίγων κοινοβουλευτικών εδρών για να σχηματίσει κυβέρνηση, εξαναγκάζοντάς την σε μια συμφωνία με την Υποψηφιότητα της Λαϊκής Ενότητας (CUP), ένα μικρό, ακρο-αριστερό κόμμα του οποίου η πλατφόρμα είναι τόσο έξω από το πολιτικό ρεύμα που ζητά την απόσυρση της Ισπανίας από το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το CUP είναι επίσης σε αντίθεση με το ως επί το πλείστον συντηρητικό οικονομικό πρόγραμμα των αυτονομιστών.

Για να προσελκύσουν υποστήριξη από το CUP, οι αυτονομιστές υιοθέτησαν μερικά στοιχεία από οικονομικό πρόγραμμα του κόμματος, όπως η παροχή βοήθειας σε όσους παλεύουν για να πληρώσουν τις υποθήκες τους. Αλλά ακόμα και αυτό δεν έφτασε. Εκείνο που ήθελε περισσότερο το CUP ήταν η παραίτηση του Artur Mas ως κορυφαίου εκτελεστικού ηγέτη της Καταλονίας. Ο Mas ηγήθηκε της Καταλονίας από το 2010 και αναμενόταν να οδηγήσει τον αγώνα της ανεξαρτησίας μετά το 2015, αλλά το CUP τον έβλεπε ως διεφθαρμένο, αναξιόπιστο, και πάρα πολύ άνετο με τους τοπικούς και εξωτερικούς δρώντες που έφεραν την Ισπανία στο χείλος της οικονομικής καταστροφής το 2011 [7 ]. Για να αποτρέψει το CUP από το να φύγει από τον συνασπισμό, κάτι που θα είχε ως αποτέλεσμα νέες εκλογές, την τελευταία στιγμή, η αυτονομιστική συμμαχία ανεπίσημα απαλλάχθηκε από τον Mas. Τον αντικατέστησε με τον Puigdemont, τότε δήμαρχο της Girona, μιας πόλης βόρεια της Βαρκελώνης που θεωρείται γενικά ως η πιο αυτονομιστική μεταξύ των καταλανικών πόλεων, ο οποίος δεν είχε καμία εμπειρία στην αντιμετώπιση της Μαδρίτης.