Οι ΗΠΑ ανοίγουν το φυσικό αέριο

Τον Ιανουάριο του 1959, το Methane Pioneer, ένα ανακαινισμένο φορτηγό πλοίο του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, απέπλευσε από την Λουιζιάνα για το Ηνωμένο Βασίλειο. Ήταν μια ιστορική στιγμή: Το Methane Pioneer ήταν το πρώτο [1] δεξαμενόπλοιο που μετέφερε υγροποιημένο φυσικό αέριο (liquefied natural gas ,LNG). Το ταξίδι σηματοδότησε την έναρξη μιας νέας εποχής στο παγκόσμιο ενεργειακό εμπόριο. Μισό αιώνα μετά, το παγκόσμιο εμπόριο υγροποιημένου φυσικού αερίου έχει απογειωθεί, με επικεφαλής χώρες όπως η Αλγερία, η Αυστραλία, η Ινδονησία και το Κατάρ. Αλλά εκτός από έναν μικρό τερματικό [σταθμό] στην Αλάσκα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μείνει στο περιθώριο, μέχρι σήμερα [2].

Στα τέλη Φεβρουαρίου, σάλπαρε η πρώτη μεγάλης κλίμακας μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις νοτιότερες πολιτείες. Το ορόσημο αυτό σηματοδότησε μια εντυπωσιακή μεταστροφή. Πριν από μια δεκαετία, οι Αμερικανοί σχεδίαζαν δεκάδες έργα για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου για να καλυφθεί η αυξανόμενη ζήτηση και οι μειούμενες προμήθειες. Οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούσαν ότι το Ιράν, το Κατάρ και η Ρωσία θα κυριαρχούσαν στην παροχή φυσικού αερίου τα επόμενα χρόνια. Αυτές οι χώρες κατείχαν μακράν τα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο και χρησιμοποίησαν την θέση τους ως μονοπωλιακοί προμηθευτές σε πολλές χώρες, για γεωπολιτική μόχλευση. Το 2008, ο Ιρανός υπουργός Πετρελαίου μέχρι που ανακοίνωσε [3] ότι οι χώρες αυτές θα μπορούσαν να αποτελέσουν για το αέριο ένα ισοδύναμο του Οργανισμού Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών, το καρτέλ που έχει ελέγξει την παροχή πετρελαίου και επηρεάζει τις τιμές του πετρελαίου από το 1960.

Αλλά μετά ήρθε η επανάσταση του σχιστολιθικού φυσικού αερίου. Η σχιστολιθική έκρηξη της τελευταίας δεκαετίας έχει φέρει στους καταναλωτές των ΗΠΑ εξαιρετικά μειωμένες τιμές φυσικού αερίου και βοήθησε να εκτοπιστεί ο άνθρακας και να μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, έστω και αν έχει εγείρει ανησυχίες σχετικά με τοπικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις [4]. Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι σύντομα καθαρός εξαγωγέας φυσικού αερίου. Μέχρι το 2020, ο όγκος του παγκόσμιου εμπορίου υγροποιημένου φυσικού αερίου θα αυξηθεί έως και κατά 50%, σχεδόν εξ ολοκλήρου χάρη στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αυστραλία. Το Ιράν, το Κατάρ και η Ρωσία αγωνίζονται να διατηρήσουν το μερίδιό τους στην αγορά. Παρά το γεγονός ότι πολλά παραμένουν αβέβαια [5], οι εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου των ΗΠΑ μπορεί να αλλάξουν την ενεργειακή γεωπολιτική [6] στα χρόνια που έρχονται.

ΜΙΑ ΕΝΙΑΙΑ ΑΓΟΡΑ

Σε αντίθεση με το αργό πετρέλαιο, το οποίο είναι εύκολο να μεταφερθεί και να αποθηκευθεί, η μεταφορά του φυσικού αερίου σε παγκόσμιο επίπεδο είναι μια δύσκολη δουλειά. Το αέριο πρέπει πρώτα να μετατραπεί σε υγρή μορφή με ψύξη στους περίπου μείον 260 βαθμούς Φαρενάιτ (-160 βαθμούς Κελσίου). Τότε θα πρέπει να φορτωθεί σε ειδικά σχεδιασμένα δεξαμενόπλοια για την μεταφορά του, πριν μετατραπεί ξανά σε αέριο στους τερματικούς σταθμούς εισαγωγής. Ως αποτέλεσμα αυτών των προκλήσεων, η ανάπτυξη μιας παγκόσμιας αγοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου έχει μείνει πολύ πίσω σε σύγκριση με εκείνην του πετρελαίου.

Αντ’ αυτού, το φυσικό αέριο συνήθως μεταφέρεται μέσω αγωγών μεταξύ σταθερών σημείων. Η τιμή του φυσικού αερίου συχνά συνδεόταν με την τιμή του πετρελαίου, διότι τα δύο καύσιμα ήταν παραπλήσια εναλλακτικά στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις πρώτες ημέρες του εμπορίου φυσικού αερίου.

Το σύστημα αγωγών έχει δώσει στους προμηθευτές φυσικού αερίου που είναι πρόθυμοι να ασκήσουν την μόχλευσή τους, μεγαλύτερη επιρροή [7] επί των εισαγωγικών χωρών από όση στους προμηθευτές πετρελαίου. Οι περισσότεροι εισαγωγείς δεν μπορούν απλώς να αγοράζουν φυσικό αέριο από άλλη χώρα, σε περίπτωση διαφωνίας. Και αν οι εξαγωγείς απειλούν να σταματήσουν την παροχή, οι εισαγωγείς έχουν λίγες επιλογές, αν θέλουν να κρατήσουν τα φώτα τους αναμμένα.

Αλλά η επανάσταση του σχιστολιθικού φυσικού αερίου [8] έχει την δυνατότητα να τα αλλάξει όλα αυτά. Ήδη, η σχιστολιθική ραγδαία ανάπτυξη έχει σταματήσει την ανάγκη για εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου στις Ηνωμένες Πολιτείες, απελευθερώνοντας τον εφοδιασμό από μέρη όπως το Κατάρ ώστε να ρέει αλλού και να δημιουργεί περισσότερο ανταγωνισμό [9]. Η εξαγωγή αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου θα επιταχύνει αυτήν την διαδικασία. Το αμερικανικό φυσικό αέριο μπορεί να πωλείται οπουδήποτε στον κόσμο σε τιμές spot που βασίζονται στην αγορά, ενθαρρύνοντας την δημιουργία μιας ολοκληρωμένης παγκόσμιας αγοράς. Πλέον, η τιμή του φυσικού αερίου θα αντανακλά με μεγαλύτερη ακρίβεια την προσφορά και την ζήτηση για το αγαθό, και η παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου θα έρθει σταδιακά να μοιάσει περισσότερο με εκείνη του πετρελαίου. Και όσο αυξάνεται η προσφορά [10], οι καταναλώτριες χώρες θα απολαύσουν περισσότερη δύναμη.

ΝΙΚΗΤΕΣ ΚΑΙ ΧΑΜΕΝΟΙ

Οι Ευρωπαίοι πελάτες γνωρίζουν πολύ καλά την γεωπολιτική επιρροή που ήταν σε θέση να ασκήσουν οι κυρίαρχοι προμηθευτές φυσικού αερίου όπως η Ρωσία. Η Ρωσία σταμάτησε τις εξαγωγές της προς την Ουκρανία το 2006 και το 2009 μετά από διαφωνίες σχετικά με τις πληρωμές. Όπως αποκάλυψε πρόσφατα μια πρόσφατη αντιμονοπωλιακή έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Gazprom, η μεγαλύτερη εταιρεία φυσικού αερίου της Ρωσίας, έχει χρησιμοποιήσει επίσης την κυρίαρχη δύναμή της στην αγορά στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη για να εμποδίσει την ολοκλήρωση των αγορών φυσικού αερίου της περιοχής, προσπαθώντας να διατηρήσει τον έλεγχο σε έναν βασικό αγωγό διέλευσης στην Πολωνία και να πιέσει την Βουλγαρία να υποστηρίξει ένα σχέδιο για αγωγό φυσικού αερίου ως προϋπόθεση για την συνέχιση της παροχής φυσικού αερίου.