Η κίνηση του Ομπάμα στην Κούβα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η κίνηση του Ομπάμα στην Κούβα

Τι θα βγάλει από το ιστορικό ταξίδι
Περίληψη: 

Η εμπορική διασύνδεση της Κούβας με τον βορρά δεν θα οδηγήσει αυτόματα σε μια πιο ανοιχτή κοινωνία, η αγορά των αμερικανικών προϊόντων σε έναν κόσμο μετά το εμπάργκο δεν ισούται με μια στρατηγική αειφόρου ανάπτυξης για μια μη παραγωγική οικονομία επιβαρυμένη από διογκωμένες πληρωμές για εισαγωγές.

Ο MICHAEL J. BUSTAMANTE είναι υποψήφιος διδάκτωρ Λατινοαμερικανικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Yale.

Τον Φεβρουάριο, λίγο αφότου ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε την ιστορική επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στην Κούβα στις 21 και 22 Μαρτίου -την πρώτη οποιουδήποτε προέδρου των ΗΠΑ μέσα σε 88 χρόνια- ένα σκίτσο άρχισε να κυκλοφορεί στις αναρτήσεις των Κουβανών στο Facebook. Σε αυτές, ο Ομπάμα ρίχνει με αυτοπεποίθηση κάτω το νικητήριο κομμάτι σε ένα παιχνίδι ντόμινο απέναντι στους κορυφαίους Ρεπουμπλικανούς προεδρικούς υποψήφιους κατά την χρονική στιγμή, τον Donald Trump, τον Ted Cruz και τον Marco Rubio. Η λεζάντα γράφει «Se Pego», το οποίο μεταφράζεται περίπου «σε τσάκωσα» ή «ρουά ματ».

Οι επικριτές οι οποίοι κατηγορούν την επίσκεψη του Ομπάμα στην Κούβα, συμπεριλαμβανομένων των Cruz και Rubio, μπορεί να είναι στην μειοψηφία [1], δεδομένου ότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το αμερικανικό κοινό υποστηρίζει σε μεγάλο βαθμό την κίνηση. Αλλά αυτή η εικόνα του προέδρου που με αυτοπεποίθηση κερδίζει γεωστρατηγικούς πόντους έρχεται σε αντίθεση με μια πιο σύνθετη πραγματικότητα στο πεδίο. Από ορισμένες απόψεις, η προσέγγιση ΗΠΑ-Κούβας εξακολουθεί να είναι αδύναμη, και η επίσκεψη του Ομπάμα είναι αναγκαία προκειμένου να δώσει ώθηση σε μια διαδικασία που μαστίζεται από σπασμωδικές κινήσεις.

Πολλοί παρατηρητές της Κούβας που γνωρίζω δεν περίμεναν να ταξιδέψει ο πρόεδρος στο νησί τόσο σύντομα. Τον Δεκέμβριο, ο Ομπάμα είπε στο Yahoo! News [2] σε μια αποκλειστική συνέντευξή του, ότι θα πήγαινε «αν οι περιστάσεις ήταν σωστές. . . αν στην πραγματικότητα μπορώ με σιγουριά να πω ότι βλέπουμε κάποια πρόοδο όσον αφορά την ελευθερία, και τις δυνατότητες για τους απλούς Κουβανούς. . . . Δεν με ενδιαφέρει απλώς η επικύρωση του status quo». Βεβαίως, η Κούβα έχει γίνει ένας πιο δυναμικός τόπος με την εισροή των Αμερικανών και άλλων επισκεπτών από πέρσι. Αλλά ένα μεγάλο μέρος της οικονομικής και πολιτικής αρχιτεκτονικής της χώρας έχει παραμείνει αμετάβλητο από το Έκτο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας το 2011. Εκείνη την εποχή, η κυβέρνηση του προέδρου Ραούλ Κάστρο σταθεροποίησε την δέσμευσή της στην αργή αποκέντρωση της σοβιετικού τύπου οικονομίας της χώρας με την χαλάρωση ορισμένων περιορισμών στις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Συμπληρωματικές πρόοδοι, ωστόσο -όπως ένα τέλος στο διπλό νομισματικό σύστημα του νησιού- έχουν υποσχεθεί αλλά δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί. (Οι νέοι νόμοι για την μετανάστευση και τις ξένες επενδύσεις, που εγκρίθηκαν το 2013 και το 2014, αντίστοιχα, είναι σημαντικές εξαιρέσεις).

Μια πιο προσεκτική προσέγγιση, ως εκ τούτου, θα ήταν να καθυστερήσει μια προεδρική επίσκεψη μέχρι μετά το έβδομο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας, τον Απρίλιο. Εκείνη την εποχή, οι Αρχές της Κούβας είναι πιο πιθανό να δώσουν με λεπτομέρεια όλα τα βραχυπρόθεσμα σχέδια για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις. Αλλά με μόλις δέκα μήνες να απομένουν στον Ομπάμα, φαίνεται καλύτερο και για τις δύο πλευρές να παγιώσει τα κέρδη νωρίτερα παρά αργότερα. Όπως τόνισε ο πρόεδρος στην συνέντευξη τον Δεκέμβριο, η κυβέρνησή του πιστεύει ότι η ήπια δύναμη των ΗΠΑ, αντί για την μέθοδο του καρότου και του μαστιγίου, θα οδηγήσει στην αλλαγή. «Εμείς θα είμαστε πολύ καλύτερα εάν οι διανοητικές συνήθειες, ο πολιτισμός και η στάση του αμερικανικού λαού και των αμερικανικών επιχειρήσεων είναι εκεί ώστε να τα δουν οι Κουβανοί και να αλληλεπιδρούν με αυτά ημέρα με την ημέρα», είπε στο Yahoo! News. Λογικά, αξιωματούχοι του νησιού και ακόμη και απλοί Κουβανοί μπορεί να ανατριχιάζουν με αυτές τις πατερναλιστικές υποθέσεις. Με τον ίδιο τρόπο, εμφανίζονται έτοιμοι να εξαργυρώσουν τις οικονομικές ανταμοιβές.

21032016-1.jpg

Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα και ο πρόεδρος της Κούβας Ραούλ Κάστρο συναντώνται στην Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, στις 29 Σεπτεμβρίου 2015. KEVIN LAMARQUE / REUTERS
-----------------------------------

Η αυξημένη επαφή μεταξύ των Αμερικανών και των Κουβανών κατά το τελευταίο έτος προσέφερε πράγματι σημαντικές ευκαιρίες για τους πολίτες των ΗΠΑ (υποτίθεται) να διαδώσουν τις αξίες τους και στους επιχειρηματίες Κουβανούς να βγάλουν κανένα δολάριο. Το 2015, ο αριθμός των ταξιδιωτών ΗΠΑ στο νησί [3] -161.000 συνολικά, μη συμπεριλαμβανομένων των περίπου 400.000 ταξιδιωτών Κουβανών της Αμερικής και Κουβανών της διασποράς που επισκέπτονται την οικογένειά τους- αυξήθηκε κατά 77% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Η άφιξη τόσων πολλών επισκεπτών, με την σειρά της, αποτελούσε ευλογία για κάθε είδους κουβανικής ιδιοκτησίας μικρές επιχειρήσεις στον εστιασμένο στις υπηρεσίες κλάδο των cuentapropista (ή αυτο-απασχολούμενων) του νησιού. Αυξημένος αριθμός Αμερικανών αστέρων της τηλεόρασης, του κινηματογράφου και της μουσικής -συμπεριλαμβανομένου του DJ Diplo, ο οποίος παρουσίασε ένα σόου μπροστά σε 400.000 αλαλάζοντες Κουβανούς οπαδούς- έχει περπατήσει στους δρόμους της Αβάνας. Ο Ομπάμα μέχρι που ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι έχουν αρθεί [4] σχεδόν όλοι οι υπόλοιποι περιορισμοί για τα ατομικά ταξίδια στην Κούβα. Η ορμή των Αμερικανών τουριστών και των δολαρίων έχει ξεκινήσει.

Στο διεθνές μέτωπο των επιχειρήσεων, εν τω μεταξύ, ορισμένες εταιρείες των ΗΠΑ, όπως η χρονομεριστική υπηρεσία διαμερισμάτων Airbnb, λειτουργούν σήμερα στο νησί˙ πολλές περισσότερες ψάχνουν για ευκαιρίες ή βρίσκονται σε συνομιλίες με Κουβανούς αξιωματούχους. Πρόσφατα, η Ουάσιγκτον και η Αβάνα υπέγραψαν μια εμπορική αεροπορική συμφωνία-ορόσημο [5] για να εξασφαλίσουν τακτικές απευθείας πτήσεις μεταξύ των δύο χωρών. Ήδη, οι αεροπορικές εταιρείες των ΗΠΑ [6] διαγκωνίζονται για να αρπάξουν ένα από τα 30 καθημερινά δρομολόγια προς το νησί, όπως οι υπηρεσίες πορθμείων και κρουαζιερόπλοιων περιμένουν ετοιμοπόλεμες.

Αλλά υπάρχουν ακόμα πολλά περισσότερα που πρέπει να γίνουν.