Ο αδιάφθορος Πούτιν

Η μεγαλύτερη έκπληξη για την ρωσική αντίδραση στην διαρροή των Panama papers [1] ήρθε με την μορφή μιας αφίσας που απεικονίζει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν [2] ως θολωμένο από ναρκωτικά πρωταγωνιστή όπως παίχτηκε από τον Johnny Depp στην κινηματογραφική έκδοση του βιβλίου του Hunter S. Thompson «Fear and Loathing in Las Vegas» (Φόβος και παράνοια στο Λας Βέγκας) -πλήρης, με το καπέλο «Παναμά», τα αεροπορικά γυαλιά ηλίου, και κρατώντας τσιγάρο. Κοσμώντας μια κεντρική στάση λεωφορείου στην Μόσχα για αρκετές ώρες πριν την αφαιρέσουν οι Αρχές, η αφίσα έγραφε «Ποιος Παναμάς;».

Η σπάνια δημόσια εμφάνιση αμφισβήτησης χρησιμοποιήθηκε κυρίως για να επιστήσει την προσοχή στην απάθεια του ευρέως κοινού -αυτό δεν αποτελεί έκπληξη σε μια χώρα όπου η κρατική προπαγάνδα τροφοδοτεί την ευρέως διαδεδομένη υποψία ότι οι περισσότερες εξελίξεις είναι ξένες συνωμοσίες εναντίον της Μητέρας Ρωσίας. Ακόμη και ως Δυτική φαντασία, ωστόσο, οι αποκαλύψεις από τα έγγραφα που διέρρευσαν [3] θα πίεζαν αυτήν την ευπιστία˙ πάνω απ’ όλα, οι πληροφορίες αποκάλυψαν ότι μια χούφτα ατόμων από τον στενό κύκλο του Πούτιν που μετέφεραν τουλάχιστον 2 δισ. δολάρια μέσω υπεράκτιων εταιρειών της Καραϊβικής, περιλαμβάνει τον Sergei Roldugin, έναν σκοτεινό τσελίστα από την Αγία Πετρούπολη ο οποίος είναι ο νονός μιας από τις κόρες του Πούτιν.

Η απάντηση του προέδρου ήταν ακόμα πιο απίστευτη. Απορρίπτοντας τις κατηγορίες εναντίον του Roldugin ως μέρος ενός αμερικανικού σχεδίου να υπονομεύσει την ρωσική ενότητα αμφισβητώντας έναν ταπεινό μουσικό, είπε ότι ο παλιός του φίλος απλώς είχε βάλει στην άκρη μετρητά που είχε κερδίσει τίμια και τα οποία προτίθετο να χρησιμοποιήσει για να αγοράσει [μουσικά] όργανα για να τα δωρίσει για φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Ένας άνδρας περπατά δίπλα από την αφίσα που απεικονίζει τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και γράφει «Ποιος Παναμάς;» σε μια στάση λεωφορείου στην Μόσχα, στις 6 Απριλίου 2016. SERGEI KARPUKHIN / REUTERS
------------------------------------------

Όταν μια αιτιολόγηση αυτού του επιπέδου αστειότητας αρκεί για να απορριφθούν τέτοιες καταδικαστικές, έστω και έμμεσες, αποδείξεις μαζικής διαφθοράς -και τούτο σε μια εποχή που ο Πούτιν έχει ήδη επιβαρύνει την χώρα του με μια παρατεταμένη ύφεση, διεθνή απομόνωση και καταστολή- υπάρχουν ελάχιστες ελπίδες ότι η κοινωνία θα μπορέσει ποτέ να κινηθεί για να ξυπνήσει και να αποτινάξει έναν τύραννο που φαίνεται να αντλεί δύναμη από το θράσος των αρνήσεών του.

Ερωτηθέντες σχετικά με τις προοπτικές αν, με τα θέματα να είναι τόσο ζοφερά, η πολιορκούμενη αντιπολίτευση θα μπορέσει τελικά να καταφέρει να πείσει τους Ρώσους, εκείνοι μεταξύ των ολίγων εναπομεινάντων επικριτών του Πούτιν συνήθως απαντούν με ύβρεις και με την επανάληψη της μακρόχρονης συμφωνίας ότι οι ανεξάρτητοι πολιτικοί είναι απελπιστικοί, άχρηστοι, ηττημένοι.

Ίσως. Οι γενναίοι, πολύπαθοι ηγέτες της αντιπολίτευσης έχουν εξουδετερωθεί με φυλάκιση, εξορία, γελοιοποίηση και δολοφονίες. Το κίνημα έλαβε ένα ακόμα χτύπημα νωρίτερα αυτόν τον μήνα, όταν το ρωσικό κρατικό τηλεοπτικό κανάλι προέβαλε βίντεο από έναν άλλο κορυφαίο σημαιοφόρο, τον πρώην πρωθυπουργό Mikhail Kasyanov, από μια κρυφή κάμερα που έδειχνε τον παντρεμένο πατέρας δύο παιδιών να φαίνεται σε ερωτικές περιπτύξεις με την βοηθό του. Ακόμη χειρότερα για ένα κίνημα του οποίου οι πικροί αλληλοεξοντωτικοί διαπληκτισμοί έχουν κάνει το έργο του Κρεμλίνου πολύ πιο εύκολο, φαινόταν επίσης να κακολογεί άλλους ηγέτες της αντιπολίτευσης, ένας από τους οποίους στην συνέχεια απαίτησε από τον Kasyanov να αποχωρήσει από τον συνασπισμό τους.

Ένα άλλο τηλεοπτικό κανάλι ακολούθησε μερικές ημέρες αργότερα με την μετάδοση ενός γράμματος που όπως υποστήριξε αποδείκνυε ότι αμερικανικές και βρετανικές μυστικές Υπηρεσίες είχαν στρατολογήσει τον σταυροφόρο της καταπολέμησης της διαφθοράς, Alexei Navalny, με την βοήθεια του Αμερικανού διαχειριστή κεφαλαίων και επικριτή του Πούτιν, William Browder. Σε μια άλλη επίδειξη απροκάλυπτου ή άθλιου ερασιτεχνισμού, ωστόσο, τα έγγραφα που ο σταθμός προσέφερε ως αποδεικτικά στοιχεία ήταν γεμάτα με κραυγαλέα λάθη στην αγγλική γλώσσα που κάποιος που έχει τα αγγλικά ως μητρική γλώσσα δεν θα μπορούσε ποτέ να κάνει -αλλά που οι Ρώσοι συνήθως κάνουν.

Τέτοια ανικανότητα θα ήταν κωμική ήταν οι στόχοι δεν είναι τόσο επιβλαβείς. Με τον Πούτιν και τον εσωτερικό κύκλο του να συγκεντρώνουν παράνομα δισεκατομμύρια, βασιζόμενοι σε αυταρχισμό και προπαγάνδα που κάνει το παλιό είδος της κομμουνιστικής εποχής να φαίνεται αστραφτερό και λογικό, είναι πιο σημαντικό από ποτέ για τις Δυτικές χώρες να κάνουν ό, τι μπορούν για να υπονομεύσουν το παιχνίδι της Μόσχας.

Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ λέει ότι ήδη ψάχνει μέσα από τα εκατομμύρια των εγγράφων των Panama Papers [4] για πληροφορίες σχετικά με οποιονδήποτε μπορεί να έχει βοηθήσει το Κρεμλίνο να αποφύγει τις Δυτικές κυρώσεις. Τα ονόματά τους μπορεί να προστεθούν στην μαύρη λίστα τον Ιούνιο, όταν οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρόκειται να ψηφίσουν για το αν θα επεκτείνουν τις κυρώσεις τους. Αλλά υπάρχουν περισσότερα να γίνουν. Άνθρωποι όπως ο Roldugin (ο τσελίστας) και άλλοι, πιστεύεται ότι βοηθούν το καθεστώς του Πούτιν να κρύψει δισεκατομμύρια τα οποία θα έπρεπε να υπόκεινται στο «πάγωμα» περιουσιακών στοιχείων και σε απαγόρευση χορήγησης βίζα, και το Κρεμλίνο θα πρέπει γενικά να αντιμετωπίζεται ως η εγκληματική οργάνωση που είναι.

Μεταξύ αυτών που ζητούν τέτοια μέτρα, ο Alexander von Hahn -ένας Ρώσος βαρώνος του οποίου οι πρόγονοι περιελάμβαναν έναν διοικητή της αυτοκρατορικής τράπεζας υπό τον τσάρο Νικόλαο Β’- χαρακτηρίζει τον Πούτιν ως τον άμεσο κληρονόμο του παράνομου καθεστώτος των Μπολσεβίκων. Ο Von Hahn, ο οποίος ζει στην Γερμανία, εγκαινιάζει μια ομάδα που ονομάζεται Ρωσικό Συμβούλιο (Russian Council) [5], παίρνοντας το όνομά της από την οργάνωση που ιδρύθηκε από τον ηγέτη του Λευκού Στρατού, στρατηγό Pyotr Wrangel, μετά την Ρωσική Επανάσταση το 1917 για να χρησιμεύσει ως μια προσωρινή κυβέρνηση για τις δυνάμεις που ήταν αντίθετες στους Μπολσεβίκους. Αυτή η κληρονομιά, λέει ο von Hahn, μπορεί να χρησιμεύσει ως βάση για την καθιέρωση της νομιμότητας μιας κυβέρνησης μετά τον Πούτιν. «Πρέπει να διαλέξουμε έναν τόπο για ένα νέο σημείο εκκίνησης για να αποκαταστήσουμε τα βασικά δικαιώματα των Ρώσων πολιτών», λέει.

Υποστηρικτές του Ρώσου ηγέτη της αντιπολίτευσης και blogger κατά της διαφθοράς, Αλεξέι Ναβάλνυ, πραγματοποιούν διαδήλωση σε ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια σε δικαστική απόφαση στην πλατεία Manezhnaya στην Μόσχα, στις 30 Δεκεμβρίου 2014. Η πινακίδα γράφει, «Navalny». TATYANA MAKEYEVA / REUTERS
-----------------------------

Αν και παραδέχεται ότι το να ψάχνει στο βαθιά προβληματικό προηγούμενο των ηγετών της τσαρικής εποχής είναι αμφιλεγόμενο -αν μη τι άλλο για το ότι προσελκύει το ενδιαφέρον των εθνικιστικών ομάδων- οι παραινέσεις του περί διαχωρισμού των συμφερόντων του ρωσικού λαού από εκείνα των σημερινών κυβερνώντων του Κρεμλίνου συνδέονται με την ευρύτερη πεποίθηση ότι η σημερινή πορεία είναι αδιέξοδη. «Οι εκλογές δεν λειτουργούν στην Ρωσία», λέει. «Η αντιπολίτευση δεν μπορεί να προσφέρει τίποτα, απλά συνεχίζει να επαναλαμβάνει τα ίδια πράγματα, ξανά και ξανά».

Η πιθανότητα αυτό το μήνυμα να σπάσει το Μέγα Τείχος της ρωσικής προπαγάνδας είναι σχεδόν μηδενική, γεγονός που το καθιστά ιδιαίτερα σημαντικό για τις ξένες κυβερνήσεις. Τα Panama Papers έχουν εκθέσει περαιτέρω το πόσο εύκολα οι διεθνείς ταραξίες όπως ο Πούτιν, μπορούν να παρακάμψουν τις παγκόσμιες κυρώσεις στις οποίες έχουν στηριχθεί οι Δυτικές χώρες και οι διεθνείς οργανισμοί. Περισσότερο από ένας απλός αυτο-πλουτισμός για τους πλούσιους και τους ισχυρούς, η φοροδιαφυγή και η απόκρυψη του μαζικού πλούτου βοηθά στην ανατροπή του ευρωπαϊκού σχεδίου. Αυτό συμβαίνει επειδή βοηθά να καθίσταται ικανό ένα καθεστώς που χρηματοδοτεί ριζοσπαστικές εθνικιστικές ομάδες στην Ευρώπη, χρησιμοποιώντας τις τεράστιες ενεργειακές προμήθειες της Ρωσίας για να απειλεί και να δωροδοκεί Δυτικούς ηγέτες, και αναζωπυρώνοντας παγωμένες συγκρούσεις για να χειραγωγήσει τους γείτονές του. Οι αλόγιστες υπερπτήσεις από ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη μόλις 30 πόδια πάνω από ένα αμερικανικό αντιτορπιλικό στην Βαλτική Θάλασσα την περασμένη εβδομάδα, προσέφερε μια ακόμη υπενθύμιση ότι ο πλούτος του Πούτιν είναι επίσης ένα θέμα σχετικό με την Δυτική ασφάλεια.

Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι τα Panama Papers γίνονται καταλύτης για την καταπολέμηση μιας από τις μάστιγες της εποχής μας. Ο πρωθυπουργός της Ισλανδίας παραιτήθηκε, και οι δυνάμεις του G-20 έχουν υποσχεθεί να αφαιρέσουν διατάξεις για το απόρρητο των εικονικών εταιρειών που επιτρέπουν την φοροδιαφυγή και το ξέπλυμα χρήματος. Το πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων των φίλων του Πούτιν που ονοματίζονται στα Panama Papers -και άλλων- θα ενισχύσει την επίδραση των υφιστάμενων κυρώσεων που, μαζί με τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου, σπέρνουν τον όλεθρο στην ρωσική οικονομία. Αυτό θα ήταν μια αρχή˙ οι Δυτικές χώρες πρέπει επίσης τελικά να καταπολεμήσουν το τεράστιο ποσό του ξεπλύματος χρήματος που πραγματοποιείται μέσω συμφωνιών ακινήτων στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνο, στο Μαϊάμι και αλλού.

Ακριβώς επειδή οι περισσότεροι Ρώσοι αποδέχονται τα ξεδιάντροπα εγκλήματα του Πούτιν δεν σημαίνει ότι άλλοι στον ελεύθερο κόσμο θα πρέπει να σηκώσουν τα χέρια ψηλά, επίσης.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2016-04-19/in...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/tags/panama-papers
[2] https://www.foreignaffairs.com/regions/russian-federation
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/panama/2016-04-12/taxing-tax-havens
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-04-12/how-panama-became-tax...
[5] http://russian-council.org/http:/russian-council.org/

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition