Όταν τα νοσοκομεία γίνονται στόχοι | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Όταν τα νοσοκομεία γίνονται στόχοι

Πώς απέτυχε το Διεθνές Δίκαιο στην Συρία

Αυτό το είδος της ασαφούς γλώσσας δεν είναι απλά τροφή για ακαδημαϊκά πνευματικά παιχνίδια˙ έχει πραγματικές συνέπειες. Για παράδειγμα, μετά την επίθεση στο νοσοκομείο Al Quds, το συριακό καθεστώς δημοσιοποίησε μια δήλωση υποστηρίζοντας ότι, «μεγάλα τμήματα στα ανατολικά κατέχονται από τζιχαντιστές αντάρτες, συμπεριλαμβανομένης της Jabhat al-Nusra που συνδέεται με την αλ Κάιντα ... Νοσοκομεία υπό τον έλεγχό τους, συνεπώς, θεωρούνται νόμιμοι στόχοι». Η θέση αυτή είναι σύμφωνη με διάταγμα που εκδόθηκε από το καθεστώς κατά τις πρώτες ημέρες της σύγκρουσης, το οποίο ποινικοποιούσε την παροχή ιατρικής περίθαλψης σε περιοχές που ελέγχονται από αυτούς που θεωρούνται τρομοκράτες.

Σε μια άσχετη έκθεση του 2015, οι διαπρεπείς νομικοί μελετητές Dustin A. Lewis, Naz Κ. Modirzadeh και Gabriella Blum κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η πολιτική του ΟΗΕ θεωρούσε επίσης ανεπίτρεπτη την ιατρική περίθαλψη για τα μέλη της αλ Κάιντα, παρά την έκκληση του νόμου για ιατρική αμεροληψία: «Αυτές οι αναφορές δείχνουν ότι η Επιτροπή Κυρώσεων και, κατ’ επέκταση, το εποπτικού της όργανο - το ίδιο το Συμβούλιο Ασφαλείας- θεωρούν την ιατρική περίθαλψη και τις ιατρικές προμήθειες ως μορφές ανεπίτρεπτης υποστήριξης στην αλ Κάιντα και τους συνεργάτες της».

Οπότε, τι μπορεί να γίνει εκτός από τον τερματισμό της σύγκρουσης, ή τουλάχιστον, την δημιουργία ανθρωπιστικών ζωνών ασφαλείας; Η διεθνής κοινότητα έχει μερικές επιλογές. Πρέπει να συνεχίσει να καταδικάζει σθεναρά αυτές τις πράξεις, όπως έκαναν τα Ηνωμένα Έθνη και ένας αριθμός κρατών και ΜΚΟ μετά τα χτυπήματα σε νοσοκομεία και σε ιατρικό προσωπικό στην Συρία. Αν και οι κύριες ομάδες που δουλεύουν στο θέμα μίλησαν, ο Liu και ο Peter Mauer, πρόεδρος της ICRC, έχουν κρούσει τον κώδωνα για αυτό που βλέπουν ως το νέο κανονικό: «Μια επικίνδυνη αυταρέσκεια αναπτύσσεται σύμφωνα με την οποία οι εν λόγω επιθέσεις αρχίζουν να θεωρούνται ως ο κανόνας. Αποτελούν μέρος της εικόνας των σημερινών ένοπλων συγκρούσεων, όπου η στόχευση αμάχων και μη στρατιωτικών υποδομών... και εγκαταστάσεων υγείας είναι ‘δίκαιο παιχνίδι’». Σημειώνουν ότι, μεταξύ 2012 και 2014 η Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού τεκμηρίωσε 2.400 επιθέσεις εναντίον εγκαταστάσεων υγειονομικής περίθαλψης σε μόλις 11 χώρες. Οι περισσότερες από αυτές [τις επιθέσεις] έμειναν απαρατήρητες. Και ακόμα και τα Ηνωμένα Έθνη ήταν αργά στο παιχνίδι. Δεν ήταν παρά το 2014 που αναγνώρισε η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για πρώτη φορά την σοβαρότητα των επιθέσεων κατά των ιατρικών ιδρυμάτων και του προσωπικού που συμβαίνει σε συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο. Κάλλιο αργά παρά ποτέ˙ η σιωπή απέναντι στην παραβίαση των κανόνων, όχι μόνο αποδυναμώνει αυτούς τους κανόνες, αλλά δημιουργεί επίσης τον χώρο για νέες, δυνητικά πιο επικίνδυνες που θα προκύψουν.

24052016-2.jpg

Γιατροί ασχολούνται με έναν άμαχο τραυματισμένο σε ένα νοσοκομείο εκστρατείας, μετά από βομβαρδισμό από τις δυνάμεις του προέδρου της Συρίας, Μπασάρ αλ-Άσαντ (όπως είπαν ακτιβιστές), στην γειτονιά Δούμα της Δαμασκού, στην ανατολική Ghouta, στην Συρία, στις 19 Νοεμβρίου του 2015. BASSAM KHABIEH / REUTERS
------------------------------------

Δεύτερον, η διεθνής κοινότητα πρέπει να κάνει υπόλογους όσους παραβιάζουν τους νόμους και τους κανόνες. Οι Γιατροί χωρίς Σύνορα αποσύρθηκαν πρόσφατα από την Παγκόσμια Ανθρωπιστική Σύνοδο Κορυφής (World Humanitarian Summit), την οποία αποκάλεσαν «φύλλο συκής καλών προθέσεων», επειδή δεν έχει κανένα σοβαρό σχέδιο για την αντιμετώπιση τόσο των κρατικών όσο και των μη κρατικών παραβατών του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Οι καταδίκες, ενώ είναι σημαντικές και απαραίτητες, μπορούν να πάνε μόνο μέχρι εκεί για την διατήρηση αυτού του καθεστώτος προστασίας.

Τρίτον, μακροπρόθεσμα, η διεθνής κοινότητα πρέπει να διευκρινίσει τις ασάφειες του νόμου ώστε να προλάβει κάποιους επίδοξους δράστες από το να κρύψουν τα εγκλήματά τους κάτω από έναν μανδύα νομιμότητας. Το νομικό καθεστώς που ρυθμίζει τις μη διεθνείς ένοπλες συγκρούσεις χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή: Είναι συγκριτικά λιγότερο αναπτυγμένο από όσο το καθεστώς που ρυθμίζει τις διεθνείς ένοπλες συγκρούσεις. Αυτό είναι έτσι εν μέρει επειδή η [εθνική] κυριαρχία πήρε προβάδισμα επί της προστασίας των πολιτών στις εσωτερικές συγκρούσεις.

Τέταρτον, οι μελετητές και οι επαγγελματίες πρέπει να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο στην έρευνα των παραβιάσεων του ανθρωπιστικού δικαίου. Σύμφωνα με τον Leonard S. Rubenstein, από την Σχολή Δημόσιας Υγείας Bloomberg στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, και η Melanie D. Bittle, από το Ινστιτούτο Ειρήνης των ΗΠΑ, «δεν υπάρχει καμία συστηματική καταγραφή επιθέσεων σε ιατρικές λειτουργίες σε ένοπλες συγκρούσεις, και καμιά συνολική θεώρηση του πεδίου του προβλήματος» δεν έχει διεξαχθεί [εδώ και πολλά] χρόνια. Χωρίς μια αντίληψη του τι συμβαίνει επί τόπου, οι παρατηρητές δεν μπορούν να αρχίσουν να κατανοούν το μέγεθος και τα αίτια αυτών των εγκλημάτων πολέμου. Αυτού του είδους η έρευνα μπορεί επίσης να βοηθήσει στον καθορισμό του καλύτερου τρόπου για την βελτίωση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Προσπάθειες προς την κατεύθυνση της Health Care in Danger (Φροντίδας Υγείας σε Κίνδυνο) της ΔΕΕΣ, αποτελούν ένα αναγκαίο βήμα προς την σωστή κατεύθυνση, αλλά πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα.