Από το πολιτικό Ισλάμ στην μουσουλμανική δημοκρατία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Από το πολιτικό Ισλάμ στην μουσουλμανική δημοκρατία

Το τυνησιακό κόμμα Ennahda αλλάζει πορεία
Περίληψη: 

Το κόμμα Ennahda εγκαταλείπει το πολιτικό Ισλάμ, προκειμένου να εισέλθει στην μουσουλμανική δημοκρατία. «Είμαστε Μουσουλμάνοι δημοκράτες οι οποίοι δεν αναφέρονται πλέον στο ‘πολιτικό Ισλάμ’» λέει ο ηγέτης του Rached Ghannouchi. Αντ' αυτού, «το Ennahda είναι ένα δημοκρατικό, αστικό κόμμα του οποίου τα σημεία αναφοράς είναι οι μουσουλμανικές και σύγχρονες πολιτισμικές αξίες».

Η SARAH J. FEUER είναι συνεργάτις στην έδρα Soref στο Washington Institute for Near East Policy.

Αν διαβάζει κανείς τις εφημερίδες πιστεύει ότι η Τυνησία, η μικρή χώρα που πυροδότησε την Αραβική Άνοιξη, είναι η μόνη που εξακολουθεί να βρίσκεται σε μια αναγνωρίσιμη πορεία προς την δημοκρατία, σε μεγάλο βαθμό χάρη στην συμβιβαστική φύση του ηγετικού ισλαμιστικού κόμματος της χώρας, του Ennahda («Αναγέννηση»). Υπάρχει αλήθεια σε αυτή την αφήγηση. Σε σημαντικές στιγμές της δημοκρατικής μετάβασης, το Ennahda, το οποίο έχει ρίζες στην Μουσουλμανική Αδελφότητα, διακρίνεται από άλλα παράγωγα της Αδελφότητας λόγω της χορήγησης παραχωρήσεων προς τους κοσμικούς αντιπάλους του προς το συμφέρον της διατήρησης της σταθερότητας, ακόμη φτάνοντας στο σημείο να παραχωρήσει σε μια τεχνοκρατική κυβέρνηση την πολιτική εξουσία που κέρδισε μέσα από ελεύθερες και δίκαιες εκλογές, μια πρωτοφανή κίνηση για ένα ισλαμικό κόμμα. Και τώρα, το Ennahda μπορεί και πάλι να γράφει ιστορία.

Στα τέλη Μαΐου, πάνω από χίλια μέλη του Ennahda μαζεύτηκαν στην πόλη θέρετρο Hammamet στο 10ο συνέδριο του κινήματος. Οι εκπρόσωποι συζήτησαν και ψήφισαν για επτά μέτρα -από τις εσωτερικές διαδικασίες του κόμματος μέχρι την πολιτική και οικονομική πλατφόρμα του Ennahda. Βεβαίως, το πιο σημαντικό αποτέλεσμα του συνεδρίου, και εκείνο που ως αποτέλεσμα κατέλαβε τα διεθνή πρωτοσέλιδα, ήταν η υιοθέτηση μιας πρότασης για τον διαχωρισμό των πολιτικών και θρησκευτικών δραστηριοτήτων του Ennahda. Στην πορεία προς την αποφασιστική ψήφο, ο 74χρονος ηγέτης του Ennahda, ο Rached Ghannouchi (τον οποίον το κόμμα επανεξέλεξε ως πρόεδρο) προέβη σε μια σειρά από δηλώσεις που δείχνουν ότι το Ennahda ήταν έτοιμο να αφήσει πίσω του το «πολιτικό Ισλάμ» και να αγκαλιάσει την «μουσουλμανική δημοκρατία».

Οι δηλώσεις και η ψήφος έχουν ποικιλοτρόπως ερμηνευθεί ως ότι σηματοδοτούν τα πάντα, από μια ριζική απομάκρυνση από το ισλαμιστικό κίνημα και το τέλος του πολιτικού Ισλάμ στην Τυνησία μέχρι ένα ρητορικό τέχνασμα που αποσκοπεί στην μείωση των Δυτικών ανησυχιών, ενώ το Ennahda επιδιώκει τον μακροπρόθεσμο στόχο του της δημιουργίας ενός ισλαμικού κράτους. Μια προσεκτική ανάγνωση των δηλώσεων του Ghannouchi και των αποφάσεων του συνεδρίου, προτείνει μια πιο περίπλοκη εικόνα. Αν και η κίνηση να γίνει διάκριση μεταξύ των θρησκευτικών και πολιτικών λειτουργιών του ισλαμιστικού κόμματος είναι σημαντική, είναι πολύ νωρίς για τους παρατηρητές να αρχίσουν την σύνταξη της νεκρολογίας για το πολιτικό Ισλάμ στην γενέτειρα της Αραβικής Άνοιξης.

10062016-1.jpg

Ο Rached Ghannouchi, ηγέτης του ισλαμικού κινήματος Ennahda, μιλάει κατά την διάρκεια του συνεδρίου του κινήματος στην Τύνιδα, στην Τυνησία, στις 20 Μαΐου του 2016. ZOUBEIR SOUISSI / REUTERS
-----------------------------------------

ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΕΣ

Σε μια συνέντευξη στις 19 Μαΐου στην γαλλική εφημερίδα Le Monde, ο Ghannouchi επιβεβαίωσε ότι το Ennahda «εγκαταλείπει το πολιτικό Ισλάμ, προκειμένου να εισέλθει στην μουσουλμανική δημοκρατία. Είμαστε Μουσουλμάνοι δημοκράτες οι οποίοι δεν αναφέρονται πλέον στο ‘πολιτικό Ισλάμ’». Αντ' αυτού, «το Ennahda είναι ένα δημοκρατικό, αστικό κόμμα του οποίου τα σημεία αναφοράς είναι οι μουσουλμανικές και σύγχρονες πολιτισμικές αξίες». Για τους συνέδρους που συγκεντρώθηκαν στο Hammamet, ο Ghannouchi περιέγραψε το Ennahda ως «εθνικό δημοκρατικό κόμμα που είναι αφοσιωμένο στην μεταρρύθμιση, βασισμένο σε μια εθνική αναφορά που αντλεί από τις αξίες του Ισλάμ».

Εν μέρει, η αλλαγή στην ορολογία είναι θέμα branding. Στην συνέντευξή του στην Le Monde, ο Ghannouchi σημείωσε ότι οι βίαιες ομάδες όπως η αλ Κάιντα και το λεγόμενο Ισλαμικό Κράτος (ISIS) έχουν ιδιοποιηθεί τον όρο «πολιτικό Ισλάμ» και του έδωσαν αναμφισβήτητα αρνητική χροιά. Με το να ονομάσει τα μέλη του «Μουσουλμάνους δημοκράτες», το Ennahda μπορεί να διακρίνει το κίνημα από τις βίαιες ομάδες που επίσης αναγνωρίζονται ως ισλαμιστές. Το rebranding μπορεί επίσης να προορίζεται να καθησυχάσει τους αναγνώστες της Le Monde ότι το Ennahda δεν έχει κοινό μέτωπο με τους υπεύθυνους για τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, τις Βρυξέλλες και αλλού. Παρ’όλα αυτά, τα γενναιόδωρα πακέτα δανείων που η Γαλλία, η ΕΕ, η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ανακοίνωσαν ακόμη και πριν από την απόφαση του Ennahda, δείχνουν ότι το κόμμα πρέπει να ανησυχεί λιγότερο για να κερδίσει [εύνοια από] την Δύση και περισσότερο για [να κερδίσει] τους κοσμικούς Τυνήσιους που παραμένουν δύσπιστοι σχετικά με τους μακροπρόθεσμους στόχους του Ennahda.

Από το ξέσπασμα της λεγόμενης Αραβικής Άνοιξης στην Τύνιδα πριν από πέντε χρόνια, σχεδόν 6.000 Τυνήσιοι έχουν εγκαταλείψει την χώρα για να συμμετάσχουν σε ομάδες τζιχαντιστών στο Ιράκ, την Λιβύη και την Συρία. Κατά την διάρκεια της θητείας του στην κυβέρνηση από τον 2011 έως το 2013, το Ennahda βρέθηκε κάτω από σφοδρή δημόσια κριτική για αυτό που πολλοί θεώρησαν ως μια χαλαρή προσέγγιση στον εγχώριο ισλαμιστικό εξτρεμισμό. Το τρέχον rebranding έχει, ως εκ τούτου, εν μέρει σκοπό να πείσει ένα εγχώριο εκλογικό σώμα ότι το ηγετικό ισλαμιστικό κόμμα της χώρας έχει υιοθετήσει μια σταθερή στάση κατά του εξτρεμισμού. Σε αυτό το πνεύμα, ο Ghannouchi είπε στους εκπροσώπους στο συνέδριο ότι το Ennahda παρέμεινε μοναδικά κατάλληλο για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας εγχωρίως επειδή είχε χαράξει «την σαφή και οριστική διαχωριστική γραμμή μεταξύ των Μουσουλμάνων δημοκρατών και των εξτρεμιστικών και βίαιων τάσεων που ψευδώς αποδίδουν οι ίδιοι στο Ισλάμ».