Υποστηρίζοντας τα Βαλκάνια | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Υποστηρίζοντας τα Βαλκάνια

Ιεραρχώντας την διεύρυνση της ΕΕ μετά το Brexit

Είναι μέσα σε αυτό το υπερφορτισμένο σκηνικό που η σημερινή κυβέρνηση έχει καταστείλει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, δίωξε πολιτικούς αντιπάλους, και κατέλαβε κρατικούς θεσμούς διορίζοντας μέλη του κόμματος σε βασικούς δικαστικούς και εισαγγελικούς ρόλους. Πρόσφατα, μια απρόσμενη διαρροή υποκλοπών που αποκάλυπτε την διαφθορά στα ανώτερα κλιμάκια της κυβέρνησης, ανάγκασε τον Γκρουέφσκι να παραιτηθεί υπό τους όρους μιας συμφωνίας με την αντιπολίτευση, μετά την μεσολάβηση της ΕΕ. Αλλά μέχρι στιγμής, ο ίδιος και οι συνεργάτες του κόμματός του, το οποίο περιλαμβάνει τον πρόεδρο της χώρας, έχουν αντισταθεί στις διατάξεις της συμφωνίας για την διεξαγωγή ελεύθερων και δίκαιων εκλογών και αποδέχθηκαν την νομιμότητα του Γραφείου του Ειδικού Εισαγγελέα, ένα δικαιοδοτικό όργανο που δημιουργήθηκε από την συμφωνία για την δίωξη των εγκλημάτων που αποκαλύφθηκαν από τις υποκλοπές. Η κρίση της μετανάστευσης μόνο βοήθησε τον Γκρουέφσκι, επιτρέποντας στα ελεγχόμενα από την κυβέρνηση μέσα ενημέρωσης να κατηγορούν την ΕΕ ότι παραμελεί την πΓΔΜ εν μέσω μιας κρίσης που έχει συγκλονίσει ολόκληρη την ήπειρο. Ταυτόχρονα, ο Γκρουέφσκι έχει υποκινήσει τον φόβο για πιθανό εξισλαμισμό της χώρας, η οποία έχει έναν αρκετά μεγάλο μουσουλμανικό πληθυσμό. Η πιθανότητα μια ενδο-σκοπιανή αντιπαράθεση να εξελιχθεί σε ευρύτερη σύγκρουση μεταξύ εθνοτήτων είναι πραγματική. Η δημιουργία ενός σαφούς χρονοδιαγράμματος για την ένταξη της πΓΔΜ στην ΕΕ και η εξάλειψη των επιφανειακών εμποδίων (όπως της Ελλάδας, και τώρα οι αντιρρήσεις της Βουλγαρίας, για το όνομα «Μακεδονία»), θα μπορούσαν να προσφέρουν μια αναγκαία ώθηση στην διαδικασία μεταρρύθμισης και να μειώσουν κάποιες από αυτές τις εσωτερικές ρήξεις για το μέλλον της χώρας.

08072016-2.jpg

Ο Σερβοβόσνιος ηγέτης Milorad Dodik. DAMIR SAGOLJ / REUTERS
-----------------------------------------

Το Κοσσυφοπέδιο είναι άλλη μια χώρα που χρειάζεται απεγνωσμένα το «καρότο» της ένταξης στην ΕΕ για να δελεάσει τους ηγέτες της να προβούν σε δύσκολες αλλά αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Όπως και η πΓΔΜ, το Κοσσυφοπέδιο σπαράσσεται από εσωτερικές εθνοτικές διαιρέσεις. Οι Σέρβοι ελέγχουν το βόρειο τμήμα της χώρας και οι Αλβανοί ελέγχουν τον νότο, παρ’όλο που η περιοχή εξακολουθεί να έχει μια μικρή πλειοψηφία Σέρβων που ζουν ανήσυχα στους διάσπαρτους θύλακές τους. Η ΕΕ μεσολάβησε για μια συμφωνία για να δώσει στους Σέρβους περισσότερη αυτονομία, αλλά προκάλεσε πικρή αντίθεση από σκληροπυρηνικούς Αλβανούς εθνικιστές. Πρόσωπα της αντιπολίτευσης πέταξαν δακρυγόνα στο κοινοβούλιο νωρίτερα φέτος, ακόμα και κατά την διάρκεια μιας συνόδου για την εκλογή του νέου προέδρου της χώρας. Αυτές οι συγκρούσεις συμβαίνουν παράλληλα με την αύξηση της ανεργίας και της διαφθοράς. Όπως ήταν αναμενόμενο, πολλοί απογοητευμένοι Αλβανοί απλώς έφυγαν για την ΕΕ. Αλλά χωρίς μια σαφή πορεία προς την Ένωση, αυτή η δυσφορία θα αυξηθεί, ανοίγοντας παρόμοιους δρόμους για σύγκρουση.

Τέλος, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει βιώσει μερικές από τις πιο βίαιες συγκρούσεις στην περιοχή. Στον απόηχό τους, το Λονδίνο και το Βερολίνο εργάστηκαν σκληρά για να επουλώσουν την χώρα, με την έναρξη νέων κοινωνικο-οικονομικών μεταρρυθμίσεων και οδηγώντας την στην πιο εποικοδομητική περίοδο σε μια δεκαετία. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση της Ομοσπονδίας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης έχει ξεκινήσει την μεταρρύθμιση του τομέα των δημόσιων οικονομικών με στόχο την μείωση του ελλείμματος και την αύξηση των δημοσίων εσόδων. Αν και είναι σε μια μεταβατική περίοδο, η κυβέρνηση έχει, μέχρι στιγμής, σταθεροποιήσει τον προϋπολογισμό, αύξησε την βραχυπρόθεσμη προς μακροχρόνια αποταμίευση κατά 534 εκατ. δολάρια και μείωσε το χρέος της κατά 1,4%. Οι συνήθως πολωμένες ελίτ της χώρας έχουν επίσης περάσει νέους νόμους για την εργασία και τους δημόσιους υπαλλήλους, αλλά έχουν ακόμα να κάνουν αλλαγές σε άλλους τομείς, όπως στην διαφθορά και την πολιτική πατρωνία, οι οποίες εξακολουθούν να επηρεάζουν αρνητικά την οικονομία της χώρας, και πυροδότησαν μαζικές ταραχές πριν από δύο χρόνια. Και πέραν αυτών, η Βοσνία αντιμετωπίζει άκαμπτες διαιρέσεις στις Σερβικές, τις Βοσνιακές Μουσουλμανικές και τις Κροατικές κοινότητές της, και κάποιοι νέοι άνθρωποι έχουν παρασυρθεί στην Συρία από το Ισλαμικό Κράτος (επίσης γνωστό ως ISIS). Το Brexit έχει επιδεινώσει τα προβλήματα αυτά καθώς αν το Ηνωμένο Βασίλειο φύγει, δεν θα είναι πλέον παρόν στις συνεδριάσεις της ΕΕ. Μπορεί να επιλέξει να διακόψει την οικονομική υποστήριξη μέσω της πρεσβείας του στο Σεράγεβο και, ανάλογα με το ποια στάση θα λάβει επισήμως το Λονδίνο αφότου εκλέγει η νέα κυβέρνηση, μπορεί να μην προωθήσει ή να ενθαρρύνει την ένταξη των Βαλκανίων στην ΕΕ.

Εν τω μεταξύ, ο Μίλοραντ Ντόντικ, ο απρόβλεπτος πρόεδρος της Σερβικής οντότητας, της Δημοκρατίας Σέρπσκα (Republika Srpska), έχει απορρίψει την έγκριση της χώρας για την Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης με την ΕΕ. Αυτή η συμφωνία αποτελεί το πλαίσιο για την διαδικασία ένταξης της Βοσνίας στην ΕΕ. Ισχυρίζεται ότι θα βλάψει τον γεωργικό τομέα της Δημοκρατίας Σέρπσκα, ότι θα χάσει 56 εκατομμύρια δολάρια. Αλλά στην πραγματικότητα, η άρνηση του Ντόντικ να συνεργαστεί για την ένταξη στην ΕΕ έχει περισσότερο να κάνει με το γεγονός ότι το να επιτραπεί στις Βρυξέλλες να ορθοποδήσουν την χώρα θα μπορούσε να τον αναγκάσει να αποδεχθεί ορισμένες πραγματικότητες τις οποίες προτιμά να αγνοεί. Για παράδειγμα, τα πρόσφατα δημοσιευμένα αποτελέσματα της απογραφής του 2013 δείχνουν μια πιθανή αύξηση του Βοσνιακού πληθυσμού. Αλλά ο Ντόντικ υποστήριξε ότι τα αποτελέσματα μείωσαν κακώς το μέγεθος του σερβικού πληθυσμού. Πάνω από όλα αυτά, ο Ντόντικ συνεχίζει να φλερτάρει με την Μόσχα, καθώς και με την ιδέα της Σερβικής ανεξαρτησίας, κάτι που εγγυάται την αναζωπύρωση της σύγκρουσης.