Οι Δημοκρατικοί, οι Ρεπουμπλικάνοι και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η εξομάλυνση των επιτοκίων φαίνεται αναπόφευκτη. Με το ποσοστό ανεργίας πίσω στα προ κρίσης επίπεδα και τον πληθωρισμό να κινείται αργά προς το 2% που είναι ο στόχος της Federal Reserve [της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ], οι διεθνείς επενδυτές και οι κεντρικοί τραπεζίτες αναμένουν το επιτόκιο να κινηθεί στο περίπου 3% κατά τα επόμενα δύο έως τρία χρόνια από το σημερινό 0,5%. Δεδομένου του μεγάλου βαθμού ανεξαρτησίας του σώματος, οι αγορές υποθέτουν ότι οι αποφάσεις της πρόεδρου της Fed, Janet Yellen, θα βασιστούν μόνο σε μακροοικονομικά δεδομένα και όχι στο αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου. Αλλά η ιστορία δείχνει ότι οι μεταβάσεις στο Λευκό Οίκο από τους Δημοκρατικούς στους Ρεπουμπλικάνους δεν είναι χωρίς συνέπειες για την νομισματική πολιτική. Και μια νίκη του Ρεπουμπλικανού υποψήφιου Donald Trump μάλλον θα επιβεβαιώσει τον κανόνα.

Η ανεξαρτησία από την εκτελεστική εξουσία, δεν σημαίνει ότι η Fed αγνοεί την πολιτική αδιακρίτως. Και στην πραγματικότητα, η προσοχή του σώματος στην πολιτική ίσως να είναι ιδιαίτερα υψηλή κατά την διάρκεια μιας προεδρικής εκλογής η οποία θα μπορούσε να φέρει ιδεολογική αλλαγή και ένα νέο μείγμα πολιτικής, επηρεάζοντας την οικονομία στο σύνολό της και, τελικά, την απόκριση της νομισματικής πολιτικής.

Η Janet Yellen ορκίζεται για να καταθέσει στην ακρόαση επιβεβαίωσης του διορισμού της, στην Επιτροπή Τραπεζών της Γερουσίας των ΗΠΑ, στην Ουάσιγκτον, στις 14 Νοεμβρίου του 2013. JASON REED / REUTERS
---------------------------------------

Μια ματιά στην εξέλιξη του επιτοκίου κεφαλαίων (funds rate) της Fed, το κύριο επιτόκιο αναφοράς της Τράπεζας, από το 1960, καταδεικνύει ένα είδος πολιτικού νομισματικού κύκλου: Όταν τελειώνει μια προεδρική θητεία των Δημοκρατικών (είτε του John F. Kennedy/Λίντον Τζόνσον, του Μπιλ Κλίντον ή του Barack Obama) τα επιτόκια αναφοράς ήταν πάντα υψηλότερα από όσο ήταν στην αρχή της. Όταν, από την άλλη πλευρά, ένας Ρεπουμπλικάνος ήταν στην εξουσία (Richard Nixon, Ronald Reagan, George Bush και George W. Bush), τα επιτόκια κινούνταν προς τα κάτω. Με άλλα λόγια, η μετάβαση από μια Δημοκρατική σε Ρεπουμπλικανική προεδρική εποχή ήταν πάντα συνδεδεμένη με έναν μακρύ κύκλο νομισματικής χαλάρωσης, ενώ όταν ένας Δημοκρατικός αναλάμβανε την εξουσία, η νομισματική πολιτική γινόταν πιο αυστηρή (τα επιτόκια κυμαίνονται αρκετά σημαντικά ανάμεσα στην αρχή και το τέλος της προεδρικής θητείας).

EDOARDO CAMPANELLA
-------------------------------------------

Η λιγότερο πιθανή εξήγηση για μια τέτοια περίεργη μακροοικονομική κανονικότητα είναι ότι η Fed δρα στρατηγικά για να ωφελήσει το κόμμα που μόλις όρισε τον πρόεδρό του, πράγμα που σημαίνει ότι μειώνει τα επιτόκια για να τονώσει τις επενδύσεις και να αναζωογονήσει μια επιβραδυνόμενη οικονομία. Είναι αλήθεια ότι οι τρεις από τους τέσσερις προκατόχους της Yellen (ο Arthur Burns, ο Alan Greenspan και ο Ben Bernanke) διορίστηκαν από Ρεπουμπλικάνους. Και είναι καλά τεκμηριωμένο ότι το 1972 ο Νίξον για να εξασφαλίσει την επανεκλογή του πίεζε τον Μπερνς για την έγχυση χρημάτων στην οικονομία μέσω μιας μείωσης επιτοκίων. Μόνο ο Paul Volcker διορίστηκε από έναν Δημοκρατικό (τον Carter) και η ισχυρή δέσμευσή του στην καταπολέμηση του στασιμοπληθωρισμού δεν τον εμπόδισε από το να αυξήσει τα επιτόκια κατά περισσότερες από επτά ποσοστιαίες μονάδες σε λιγότερο από ένα χρόνο, όταν ο Κάρτερ ήταν ακόμη στην εξουσία.

Ωστόσο, είναι δύσκολο να συμβιβαστεί το επιχείρημα του κομματισμού με το γεγονός ότι οι πρόεδροι που προέρχονται από το αντίθετο κόμμα επιβεβαιώνουν στη συνέχεια όλους τους επικεφαλής της Fed. Αυτό για να μην πούμε τίποτα για τον υψηλό βαθμό διαφάνειας της διαδικασίας λήψης αποφάσεων από την Fed που τιμά την διπλή εντολή της σταθερότητας των τιμών και της πλήρους απασχόλησης.

Αυτό που είναι πιο πιθανό, αντίθετα, είναι ότι οι συνολικές μακροοικονομικές συνθήκες, και όχι οι πολιτικές προκαταλήψεις, υπαγορεύουν τις αποφάσεις της Fed. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μεγάλοι κύκλοι χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής ξεκινούν όταν αναλαμβάνει καθήκοντα ένας Ρεπουμπλικανός πρόεδρος. Συμπίπτουν με τα κρούσματα της ύφεσης, τα οποία από την εποχή του Νίξον πάντοτε υλοποιούνται εντός των πρώτων 18 μηνών μιας Ρεπουμπλικανικής προεδρίας. Και έτσι η Fed ήταν πιο πιθανό να μειώσει τα επιτόκια για να αναζωογονήσει την οικονομία όταν ένας Ρεπουμπλικανός ήταν στην εξουσία.

Οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Princeton Alan Blinder και Mark Watson έχουν διαπιστώσει ότι, από ένα δείγμα αρχής γενομένης από το 1949, από 49 τρίμηνα ύφεσης, μόνο οκτώ ήταν υπό Δημοκρατικούς και 41 ήταν υπό Ρεπουμπλικάνους. Είναι δύσκολο να αποδοθεί ευθύνη˙ μερικοί, όπως ο James Campbell από το Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο, ισχυρίστηκαν ότι οι υφέσεις που συμβαίνουν κατά τους πρώτους μήνες των Ρεπουμπλικανικών προεδριών ήταν μια κληρονομιά των Δημοκρατικών προκατόχων τους.