Πραγματισμός χωρίς σκοπό | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πραγματισμός χωρίς σκοπό

Οι επιδόσεις της Μέρκελ στο γενικότερο πλαίσιο

Έτσι, ο ευρωπαϊκός πραγματισμός συνέβαλε στην άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ, ενός κόμματος που σχεδόν τυχαία έφερε το Grexit πέρυσι. Η Ιταλία, επίσης, σχεδόν μοιράστηκε αυτή την μοίρα αφότου η μεταρρυθμιστική κυβέρνηση Monti τελείωσε την θητεία της˙ αν δεν ήταν ο Matteo Renzi, ένας μεταρρυθμιστής πρωθυπουργός που αγωνίζεται να αναζωογονήσει την εγχώρια ανάπτυξη, ένας λαϊκιστής κωμικός θα μπορούσε κυριολεκτικά να είναι στην εξουσία στην Ρώμη. Η Γερμανία, από την πλευρά της, είναι τώρα ο μόνος καλύτερος εκλογικός στόχος για τους λαϊκιστές αντι-Ευρωπαίους, από τον ΣΥΡΙΖΑ στην σκληρή αριστερά μέχρι το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας (FN) στην άκρα δεξιά. Παρά το γεγονός ότι δεν είναι ρεαλιστικό να αναμένουμε ότι η Marine Le Pen θα κερδίσει τις γαλλικές προεδρικές εκλογές του επόμενου έτους, έχει γίνει δύσκολο να πιστέψουμε ότι δεν θα είναι μια από τις φιναλίστ στον δεύτερο γύρο της ψηφοφορίας. Στο κάτω-κάτω, στις δημοσκοπήσεις είναι σταθερά μπροστά από όλους τους άλλους διεκδικητές για τον πρώτο γύρο της ψηφοφορίας˙ αυτό θα ασκήσει πίεση στο αποκαλούμενο «δημοκρατικό σύμφωνο» μεταξύ των καθιερωμένων κομμάτων να μην επιτρέψουν στο FN [να αναλάβει] την εξουσία σε μια εποχή που η εμπιστοσύνη μεταξύ της γαλλικής αριστεράς και της δεξιάς είναι σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ.

04102016-2.jpg

Η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και αρχηγός του κόμματος της Χριστιανο-δημοκρατικής Ένωσης, CDU, στέκεται μπροστά στο πούλμαν της προεκλογικής εκστρατείας της πριν από μια συνεδρίαση του ηγετικού συμβουλίου του CDU στο Βερολίνο, στις 16 Σεπτεμβρίου 2013. FABRIZIO BENSCH / REUTERS
-----------------------------------------

Ίσως η πιο σοβαρή ηπειρωτική γκάφα της Μέρκελ ήρθε με το Δημοσιονομικό Σύμφωνο το 2013. Μετά από μια σειρά διασώσεων κρατών, η Γερμανία επέμεινε για αλλαγές στο αποτυχημένο Σύμφωνο Ανάπτυξης και Σταθερότητας της Ευρώπης, μια σειρά μακροοικονομικών κανόνων για όλες τις χώρες της ευρωζώνης. Το Σύμφωνο είχε δικαίως επικριθεί ως ελλιπές στο πλαίσιο μιας νομισματικής ένωσης που ήταν μακράν του να είναι τέλεια σχεδιασμένη. Η πορεία που προτίμησε η Μέρκελ ήταν να συντάξει ένα νέο Δημοσιονομικό Σύμφωνο για να αυξήσει την δημοσιονομική πειθαρχία και να εξυψώσει την αξιοπιστία της με εξαγωγικό προσανατολισμό οικονομικής άνθησης της Γερμανίας.

Ωστόσο, η καγκελάριος υιοθέτησε μόνο μια αποσπασματική έκδοση της σωστής λύσης. Οι αρχικές προτάσεις περιλάμβαναν μια πορεία προς ευρωγραμμάτια και ευρωομόλογα, που θα ταίριαζαν τα αυστηρά όρια στους εθνικούς προϋπολογισμούς με την αυξημένη ομοσπονδιακή δημοσιονομική εξουσία και την αντι-κυκλική αναζωογόννηση. Αυτό θα μπορούσε να ήταν η ευρωπαϊκή έκδοση της Πράξης Χρηματοδότησης του Alexander Hamilton το 1790, ένα κρίσιμο νομοθέτημα που στερεοποίησε την εκκολαπτόμενη ομοσπονδιακή κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών με το να δημιουργήσει μια βαθιά ομοσπονδιακή αγορά χρέους που παραμένει σήμερα η πιο ρευστοποιημένη στον κόσμο. Η Μέρκελ επέλεξε να μην πολεμήσει σε αυτήν την μάχη, οπότε τα όρια για τις εθνικές δαπάνες δεν συνοδεύτηκαν από αύξηση της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης για σημαντικά έργα, από την παιδεία μέχρι τις υποδομές. Σε μια εποχή επιζήμιας ανεργίας μεταξύ των νέων ψηφοφόρων σε όλη την ήπειρο, η Ευρώπη εξακολουθεί να συζητά πώς να υπολογίζει τις δαπάνες για υποδομές στους εθνικούς λογαριασμούς.

Κάτι παρόμοιο συνέβη με την τραπεζική ένωση της Ευρώπης˙ η Γερμανία της Μέρκελ συμφώνησε σε μέτρα που στοχεύουν στην βελτίωση της εποπτείας των τραπεζών στην ΕΕ, ενώ την ίδια στιγμή αντιστέκεται στην δημιουργία ενός μηχανισμού ασφάλισης καταθετών σε επίπεδο ηπείρου, παρόμοιον με την Ομοσπονδιακή Εταιρεία Ασφάλισης Καταθέσεων (Federal Insurance Deposit Corporation, FDIC) στις Ηνωμένες Πολιτείες. Υπάρχει ευρεία συναίνεση μεταξύ των ειδικών, τόσο στην Ευρώπη όσο και στο εξωτερικό, ότι μια ευρωπαϊκή FDIC θα βοηθήσει στην μείωση του κινδύνου για μια νέα τοπική τραπεζική κρίση. Όπως συμβαίνει συνήθως σε οικονομικές κρίσεις, η καθυστέρηση μόνο θα αυξήσει το κόστος της λύσης.

Με αυστηρότερα όρια στα εθνικά ελλείμματα, αλλά καμία πορεία για ευρωομόλογα σε ομοσπονδιακό επίπεδο, είναι τελείως αναμενόμενο το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έπρεπε να καταφύγει σε γιγάντια ποσοτική χαλάρωση για να μειώσει τις ενδοευρωπαϊκές αποδόσεις των κρατικών ομολόγων. Η Κεντρική Τράπεζα υπό την επιστασία του Mario Draghi παρενέβη για να μειώσει το κόστος του χρέους για τις χρεωμένες χώρες, έτσι ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος μιας έκρηξης ενώ ενθάρρυνε την ανάληψη κινδύνων για την αναζωογόνηση της οικονομίας. Ωστόσο, οι επιπτώσεις στον πληθωρισμό –σύμφωνα με τις Συνθήκες της ΕΕ, ο μοναδικός στόχος της ΕΚΤ στην Ευρώπη- είναι στην καλύτερη περίπτωση ανεπαρκείς. Μόνο καθυστερημένα έχει καταστεί σαφές ότι η νομισματική πολιτική από μόνη της δεν μπορεί να επιφέρει μια αρκετά ισχυρή ανάκαμψη για να εμποδίσει τους λαϊκιστές από το [να κάνουν το] επιχείρημα ότι οι μετά την κρίση πολιτικές ωφελούν μόνο τις ελίτ.

Ο ρεαλισμός της Μέρκελ έχει παραμείνει άθικτος απέναντι στο σοκ του Brexit τον περασμένο Ιούνιο. Κατά την πολυ-διαφημισμένη σύνοδο κορυφής της Μπρατισλάβα στις αρχές Σεπτεμβρίου, [η Μέρκελ] είχε υποσχεθεί το μελλοντικό όραμα μιας Ευρώπης που θα προχωρήσει πέρα από την απώλεια ενός τόσο σημαντικού μέλους όπως το Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά με τις περιφερειακές εκλογές να αποκαλύπτουν την απώλεια της στήριξης για την συνέχιση της διακυβέρνησης από το κόμμα της, η Μέρκελ δεν είχε καμία διάθεση να συναινέσει με τις γαλλικές και ιταλικές εκκλήσεις για βαθύτερη [ευρωπαϊκή] ολοκλήρωση εκτός από την άμυνα. Η δήλωση που προέκυψε από την Σύνοδο Κορυφής υποβίβασε τα οικονομικά ζητήματα που συνέβαλαν στο Brexit στην τελευταία ενότητα ενός ανέμπνευστου εγγράφου. Έδωσε την κενή υπόσχεση να «εκπληρώσει τις υποσχέσεις».