Η κενή συμφωνία του ΟΠΕΚ

Για να γίνει κατανοητή πραγματικά η ουσιαστική δυναμική της αγοράς, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η πραγματική διαχωριστική γραμμή στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου είναι μεταξύ παραγωγών υψηλού και χαμηλού κόστους, όχι μεταξύ του ΟΠΕΚ και των παραγωγών εκτός ΟΠΕΚ. Οι παραγωγοί υψηλού κόστους δεν έχουν κανένα κίνητρο να επενδύσουν με τις σημερινές τιμές, οπότε μόνο οι παραγωγοί χαμηλού κόστους όπως η Σαουδική Αραβία, έχουν πραγματικές στρατηγικές επιλογές για το αν θα αυξήσουν ή θα μειώσουν την παραγωγή τους. Είναι ενδιαφέρον ότι η θέση των Ηνωμένων Πολιτειών έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία χρόνια, με το οριακό κόστος παραγωγής να σημειώνει σημαντική πτώση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν υποφέρει πολύ από την πτώση των τιμών του πετρελαίου. Παρά το γεγονός ότι οι μακροπρόθεσμες συνέπειες των χαμηλών τιμών εξακολουθούν να λειτουργούν στην σφιχτή πετρελαϊκή βιομηχανία των ΗΠΑ, φαίνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος της μπορεί να παραμείνει στην δουλειά στα 50 δολάρια ανά βαρέλι. Σύμφωνα με την Energy Information Administration, η παραγωγή πετρελαίου των ΗΠΑ μειώθηκε από μια κορύφωση των 9,6 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα τον Ιούνιο του 2015 στα σημερινά 8,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου είναι επώδυνες, αλλά δεν είναι προς θάνατον.

Ο υπουργός Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας Ali al-Naimi, στις 4 Δεκεμβρίου του 2015. HEINZ-PETER BADER / REUTERS
---------------------------------

Ο Scott Sheffield, Διευθύνων Σύμβουλος της Pioneer Natural Resources, μιας μεγάλης εταιρείας σχιστολιθικού πετρελαίου στις Ηνωμένες Πολιτείες, λέει να μην αναμένουμε νέα έργα εξερεύνησης πετρελαίου [5] όσο το πετρέλαιο παραμένει περίπου στα 50 έως 55 δολάρια το βαρέλι. Μόνο αν το πετρέλαιο ανέβει πάνω από τα 60 δολάρια το βαρέλι η βιομηχανία των ΗΠΑ θα απογειωθεί και πάλι εντυπωσιακά. Και αυτό είναι ακριβώς το αποτέλεσμα που ο ΟΠΕΚ, και ιδιαίτερα η Σαουδική Αραβία, θέλει να αποφύγει, οπότε είναι αμφίβολο ότι ο Οργανισμός θα κάνει μια συμφωνία που θα μπορούσε να επισπεύσει ένα τέτοιο σενάριο.

Όλα αυτά, βασικά είναι καλά νέα για τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους καταναλωτές, οι οποίοι επωφελούνται από τις χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου. Και οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου είναι κάτι καλό για την βιομηχανία και το εμπόριο στο πλαίσιο του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, επίσης. Οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου τονώνουν την οικονομία στο σύνολό της. Πολλοί οικονομολόγοι χρησιμοποιούν έναν γενικό κανόνα [6] που λέει ότι κάθε πτώση της τιμής του πετρελαίου κατά 10 δολάρια αυξάνει την ανάπτυξη του ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά περίπου 0,2 ποσοστιαίες μονάδες. Η πτώση των τιμών του πετρελαίου από το 2014 θα μπορούσε τελικά να εμφανίζεται στα καλά οικονομικά δεδομένα που βλέπουμε το 2016, όπως είναι η αύξηση του μέσου εισοδήματος των νοικοκυριών.

Όσο για τους παραγωγούς πετρελαίου στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, ακόμη και αν μια συμφωνία του ΟΠΕΚ τον Νοέμβριο αποτύχει συνολικά ή αποτύχει να δημιουργήσει κάτι σημαντικό, δεν είναι όλα χαμένα. Βασικά μέλη του ΟΠΕΚ θα μπορούσαν να μειώσουν την πετρελαϊκή παραγωγή τους ούτως ή άλλως, δεδομένου ότι οι χαμηλότερες τιμές αποφέρουν χαμηλότερα κέρδη.

Δεδομένου ότι οι τιμές του πετρελαίου άρχισαν να πέφτουν το 2014, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν περικοπές, οι παραγωγοί του ΟΠΕΚ αύξαναν την παραγωγή πετρελαίου. Αυτό είναι ακριβώς το αντίθετο από εκείνο που θα περίμενε κανείς να κάνει ένα καρτέλ: Ένα καρτέλ υποτίθεται ότι συγκρατεί την παραγωγή πετρελαίου όταν οι τιμές του πετρελαίου πέφτουν, με την ελπίδα να πιέσει τις τιμές να ανακάμψουν. Ο ΟΠΕΚ συνέχισε την άντληση πετρελαίου, επειδή τα περισσότερα μέλη του, κυρίως η Σαουδική Αραβία, δεν θέλουν να χάσουν μερίδιο αγοράς. Και ορισμένα μέλη, μεταξύ των οποίων το Ιράν, το Ιράκ και η Λιβύη, αυξάνουν την παραγωγή τους στον απόηχο των εγχώριων κρίσεών τους. Με αυτό το πλεόνασμα πετρελαίου στην αγορά, μπορούμε τελικά να περιμένουμε μια μετριοπαθή μείωση της παραγωγής του ΟΠΕΚ, ακόμη και για τους παραγωγούς του ΟΠΕΚ. Στο κάτω-κάτω, μια παρόμοια δυναμική οδήγησε τον ΟΠΕΚ και τα κράτη εκτός του ΟΠΕΚ να μειώσουν την παραγωγή τους το 1998, όταν οι τιμές του πετρελαίου υποχώρησαν κάτω από τα 10 δολάρια το βαρέλι.

Το βαθύτερο ερώτημα εδώ είναι ότι αν μια συμφωνία του ΟΠΕΚ είναι πιο πιθανό να μην έχει νόημα, τότε γιατί η Σαουδική Αραβία επιδιώκει μια συμφωνία; Μια πιθανότητα είναι ότι σχεδιάζει να προβεί σε μονομερή μείωση της παραγωγής, ανεξάρτητα από το αν υπάρχει συμφωνία το Νοέμβριο, και προσπαθεί να κερδίσει κάποια μόχλευση από αυτό, ενθαρρύνοντας άλλους να κάνουν περικοπές επίσης. Μια δεύτερη πιθανότητα είναι ότι βοηθά να κρατιέται ο ΟΠΕΚ στις ειδήσεις, κάτι που προσθέτει στο διεθνές κύρος και την θέση των μελών του ΟΠΕΚ [4]. Οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου τα τελευταία δύο χρόνια είχαν πραγματικές γεωπολιτικές συνέπειες [7], και ο ΟΠΕΚ θα ήθελε να εκλαμβάνεται ως μια πραγματική δύναμη και πάλι. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι η αγορά θα φαίνεται λίγο-πολύ η ίδια, ακόμη και αν ο ΟΠΕΚ έπαυε να υπάρχει αύριο.

Συνολικά, οι αγορές όπως και οι πολιτικοί θα ήταν σοφό να αγνοήσουν ευγενικά τους ελιγμούς του ΟΠΕΚ και να καλωσορίσουν την συνέχιση των συγκρατημένων τιμών πετρελαίου.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/persian-gulf/2016-10-04/opecs-em...