Οθωμανικά φαντάσματα

Οι εγχώριοι σχολιαστές έκαναν, επομένως, μεγάλη χρήση του οθωμανικού παρελθόντος για την νομιμοποίηση της πρόσφατης παρέμβασης της Άγκυρας. Αρκετοί παρατηρητές [9] σημείωσαν ότι την ημέρα που η ξεκίνησε η Επιχείρηση στις 24 Αυγούστου, ήταν η 500η επέτειος της Μάχης της Marj Dabik, της οθωμανικής νίκης που μεταμόρφωσε την Συρία σε μια αυτοκρατορική επαρχία. Μεταξύ αυτών που προσχώρησαν στον χορό ήταν ο δημοφιλής ιστορικός Ilber Ortayli [10], ο οποίος υποστήριξε ότι η αρχική μάχη της Marj Dabik είχε οδηγήσει σε τετρακόσια χρόνια ειρήνης στην Συρία, όπου «οι άνθρωποι που μιλούσαν κάθε είδος γλώσσας ζούσαν σε αρμονία». Ο Ερντογάν επέμεινε ότι ο στόχος της εισβολής δεν είναι να αλλάξει τα σύνορα ή να επιδιώξει νεο-οθωμανικές εδαφικές αναθεωρήσεις. Παρ’ όλα αυτά, ισχυριζόμενος ότι τα τουρκικά στρατεύματα θα βοηθήσουν να έρθει η ελπίδα και η ειρήνη στην Συρία, ο πρόεδρος Ερντογάν δεν μπόρεσε παρά να βοηθήσει ένα ακροατήριο να θυμηθεί ότι το σύγχρονο κράτος της Συρίας, όπως και πολλοί στην περιοχή, είχαν προέλθει από την οθωμανική επαρχιακή διοίκηση. «Ναι», καυχήθηκε [11], «το κράτος μας, η κατανόησή μας για την διοίκηση είναι τόσο παλιά, είναι τόσο ισχυρά».

Τουρίστες επισκέπτονται το, οθωμανικής εποχής, Μπλε Τζαμί στην Κωνσταντινούπολη, τον Ιούλιο του 2016. ALKIS KONSTANTINIDIS / REUTERS
------------------------------------

Οι επικριτές της εισβολής συνέστησαν προσοχή στον χειρισμό αυτού που ένας αρθρογράφος ονόμασε «το σπαθί της Marj Dabik» [12]. Η αυτο-συγχαρητήρια διάθεση μεγάλου τμήματος του τουρκικού Τύπου έχει αφήσει πολλά περιθώρια για συζήτηση επί των πρακτικών κινδύνων της εισβολής. Ακόμη λιγότερη προσοχή έχει δοθεί στις απόψεις εκείνων που ζουν στην βόρεια Συρία, που είναι κυρίως Κούρδοι. Με την κυβέρνηση να θεωρεί ταυτόσημες τις δραστηριότητες των Κούρδων της Συρίας με εκείνες της τρομοκρατικής οργάνωσης ΡΚΚ, οι περισσότεροι σχολιαστές είναι ικανοποιημένοι με το να απορρίπτουν την κουρδική αντίθεση στην εισβολή ως παράνομη. Η ανοιχτή υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών προς το PYD έχει οδηγήσει ορισμένους στον τουρκικό Τύπο ακόμη και να κάνουν παραλληλισμούς μεταξύ της τρέχουσας πολιτικής της Ουάσιγκτον και της πτώσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Ibrahim Karagul, ο ηχηρός συντάκτης της φιλοκυβερνητικής εφημερίδας Yeni Safak, έχει επανειλημμένα κατηγορήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι υπέθαλψαν το πραξικόπημα τον Ιούλιο, ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου για να επιφέρουν την διάλυση της Τουρκίας. Ο ίδιος υποστήριξε πρόσφατα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιούν το PYD, προκειμένου να εκτελέσει «το ευρύτερο σχέδιο εισβολής και σενάριο διχοτόμησης μετά το τέλος των Οθωμανών» [13]. Η στήριξη της Ουάσινγκτον στο PYD, με άλλα λόγια, είναι απλά ένα βήμα μιας πολύ μεγαλύτερης εκστρατείας για να διαλύσουν την Συρία και την Τουρκία.

ΣΚΕΛΕΤΟΙ ΣΤΗΝ ΝΤΟΥΛΑΠΑ

Αυτό που συχνά ξεχνιέται στη σύγχρονη ανάλυση της συριακής πολιτικής της Άγκυρας -ιδίως μεταξύ των ενθουσιωδών υποστηρικτών- είναι η κατανόηση της ανάγνωσης της ιστορίας από το ίδιο το PYD. Ως μια οργάνωση που αναπτύχθηκε από τις διασυνοριακές δραστηριότητες του ΡΚΚ κατά την διάρκεια των δεκαετιών του 1980 και του 1990, το PYD αγκαλιάζει πανηγυρικά την ταυτότητά του ως ριζοσπαστικό σοσιαλιστικό και εθνικιστικό κίνημα επικεντρωμένο στην εξασφάλιση των συμφερόντων των Κούρδων που ζουν στην βορειοανατολική γωνία της Συρίας. Ένα βασικό στοιχείο αυτής της εικόνας του εαυτού του είναι η ιστορία των εξεγέρσεων της περιοχής αυτής, και ο ρόλος που πολλοί από τους κατοίκους της έχουν διαδραματίσει στην ανάπτυξη του σύγχρονου κουρδικού εθνικισμού.

Το έδαφος που αξιώνεται από το PYD ως Rojava, ή Συριακό Κουρδιστάν, ιδιαίτερα το Ras al-Ayn (Κομπανί), το Qamlishli και το Hasakah, κάποτε συγκροτούσε σε σώμα την καρδιά ενός ισχυρού κουρδικού πριγκηπάτου που υπέφερε για μεγάλο μέρος του 19ου αιώνα. Αφότου οι Οθωμανοί κατέλαβαν την περιοχή στα μέσα του 1800, η πιο σημαντική ηγετική οικογένεια της Rojava, οι Μπεντίρ Χαν, πήγαν στην εξορία και καθοδήγησαν πολλές εξεγέρσεις με στόχο να αποκαταστήσουν την θέση τους στην περιοχή. Η παρατεταμένη απειλή της οικογένειας Μπεντίρ Χαν, καθώς και η υποψία για στάση του τοπικού αρμενικού πληθυσμού, έπεισε το οθωμανικό κράτος να πραγματοποιήσει ένα φοβερό πρόγραμμα εκδίκησης στην Rojava κατά την διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Δεκάδες χιλιάδες Κούρδοι και Αρμένιοι από την περιοχή σκοτώθηκαν ή εξορίστηκαν εσωτερικά από τις κυβερνητικές δυνάμεις μεταξύ 1915 και 1918, αφήνοντας μια διαρκή κληρονομιά πικρίας που παραμένει ως σήμερα.

Ούτε ο σχηματισμός του σύγχρονου τουρκικού και του συριακού κράτους έσβησε τις φιλοδοξίες των Κούρδων της Rojava για αυτοδιάθεση. Η αντίσταση στα βορειοανατολικά απέναντι στην διακυβέρνηση από την Δαμασκό, είτε αραβική είτε γαλλική, σήκωσε το κεφάλι της σε πολλές περιπτώσεις μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Πιο πρόσφατα, το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου της Συρίας έχει σηματοδοτήσει ένα άνευ προηγουμένου κύμα εθνικιστικής υπόμνησης στην Rojava. Το PYD έχει ομολογουμένως αγκαλιάσει [14] την κληρονομιά της αντίστασης που σχετίζεται με την οικογένεια Μπεντίρ Χαν, παρά την «φεουδαρχική» φύση της κυριαρχίας τους, η οποία έρχεται σε αντίθεση με τις σοσιαλιστικές ευαισθησίες του PYD. Από την τουρκική εισβολή τον Αύγουστο, το PYD έχει κάνει τους δικούς τους παραλληλισμούς μεταξύ των συμφορών του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και της τρέχουσας πολιτικής της Άγκυρας. Αφότου ο τουρκικός στρατός κατέλαβε εδάφη σε όλα τα σύνορα με την Συρία, ένας εκπρόσωπος του PYD κατηγόρησε την Άγκυρα για «σφαγή ανθρώπων, διάπραξη γενοκτονίας και διά της βίας απομάκρυνση ανθρώπων από τα σπίτια τους» [15].