Ενιαία Κύπρος; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ενιαία Κύπρος;

Μια συμφωνία είναι κοντά αλλά δεν είναι βέβαιη
Περίληψη: 

Για τους Τουρκοκύπριους, οι οποίοι είναι πιο κοσμικοί από τους περισσότερους άλλους Τούρκους και που γενικά αντιτίθενται στον Ερντογάν, η ξαφνική έκρηξη των υποστηριζόμενων από το καθεστώς τζαμιών και η οικοδόμηση μεντρεσέδων ήταν ανησυχητική. Έτσι, ο Ακιντζί μίλησε εξ ονόματος πολλών όταν σχολίασε πρόσφατα ότι χωρίς μια διευθέτηση, οι Ελληνοκύπριοι θα μπορούσε σύντομα να «γίνουν γείτονες με την Τουρκία σε αυτό το νησί».

Ο JONATHAN GORVETT είναι ανεξάρτητος δημοσιογράφος.

Στο τέλος αυτού του μήνα, η Κύπρος [1] έχει προγραμματιστεί να υποβληθεί σε άλλη μια διαίρεση, προσθέτοντας στην μακρά ιστορία των διακοινοτικών διαιρέσεών της. Στις 30 Οκτωβρίου στις 4 τα ξημερώματα, η νότια, ελληνική πλευρά του νησιού θα ρυθμίσει τα ρολόγια της πίσω κατά μια ώρα, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή χειμωνιάτικη ώρα. Ωστόσο, για πρώτη φορά, από την άλλη πλευρά της νεκρής ζώνης του ΟΗΕ που χωρίζει τον νότο από τον τουρκικής πλειοψηφίας βορρά, η ώρα θα παραμείνει η ίδια. Εκεί, στην Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ), στο αποσχισθέν κράτος που αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία, τα ρολόγια θα ευθυγραμμιστούν με εκείνα της Άγκυρας, μετά την πρόσφατη απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να καταργήσει την θερινή ώρα.

Αυτό το νέο ρήγμα υπογραμμίζει την αυξανόμενη επίδραση της Άγκυρας πάνω στην καθημερινή ζωή στον βορρά. Υπονοεί, επίσης, ότι, παρά την επίσημη αισιοδοξία ότι οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις θα οδηγήσουν σε μια διευθέτηση του από δεκαετίες Κυπριακού ζητήματος, υπάρχουν ισχυρές δυνάμεις στο έδαφος που τραβούν τα πράγματα προς την αντίθετη κατεύθυνση. Εάν αυτές οι δυνάμεις εμποδίσουν την λύση, οι συνέπειες θα μπορούσαν να εκτείνονται πολύ πέρα από τις ξεχωριστές ζώνες ώρας, επηρεάζοντας την ενεργειακή ασφάλεια και το περιβάλλον σε όλη την ανατολική Μεσόγειο.

ΣΥΓΚΛΙΝΟΝΤΑΣ

Τον περασμένο Απρίλιο, ο Μουσταφά Ακιντζί, επί μακρόν υποστηρικτής της επανένωσης μεταξύ της ελληνικής και της τουρκικής Κύπρου, εξελέγη ως πρόεδρος της ΤΔΒΚ. Η εκλογή εμφύσησε νέα ζωή στον τρέχοντα γύρο συνομιλιών του ΟΗΕ οι οποίες αποσκοπούν στην επανένωση της διαιρεμένης νήσου. Παρόμοιες συνομιλίες έχουν ξεκινήσει από το 1960, όταν κατέρρευσε η ενοποιημένη κυβέρνηση της χώρας, και ιδιαίτερα μετά την τουρκική εισβολή στον βορρά το 1974. Οι συνομιλίες έχουν γενικά πετύχει λίγα. Από τον Οκτώβριο, ωστόσο, ο Ακιντζί και ο Ελληνοκύπριος ηγέτης, Νίκος Αναστασιάδης, έχουν προσπαθήσει να καταλήξουν σε μια συμφωνία που θα δημιουργήσει μια ενιαία, αλλά ομοσπονδιακή δημοκρατία. Η πρόταση θα πρέπει να ψηφιστεί σε ταυτόχρονα δημοψηφίσματα στο βόρειο και το νότιο τμήμα του νησιού. Ο Αναστασιάδης έχει δηλώσει την πεποίθησή του ότι «το 2016 θα μπορούσε να είναι η χρονιά που θα τερματίσει το απαράδεκτο status quo», και ο Ακιντζί υποστήριξε τον Σεπτέμβριο ότι η συμφωνία ήταν δυνατή «εντός 90 ημερών». Με αμφότερους τον Ελληνοκύπριο και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη να δεσμεύονται για την εξεύρεση λύσης, πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι μια συμφωνία είναι πιο κοντά από ποτέ.

Αυτή η αισιοδοξία έχει ενισχυθεί από την ισχυρή υποστήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον ΟΗΕ και την ΕΕ, αλλά μπορεί να αποδειχθεί πρόωρη. Πράγματι, μετά από ενάμιση χρόνο συζητήσεων, τόσο ο Ακιντζί όσο και ο Αναστασιάδης επιβεβαίωσαν στις αρχές του τρέχοντος μήνα ότι όλα τα ιστορικά σημεία τριβής που καταδίκασαν τις προηγούμενες συνομιλίες παραμένουν άλυτα. Αυτά περιλαμβάνουν την ανακατανομή των ιδιοκτησιών που χάθηκαν κατά την διάρκεια και μετά την εισβολή του 1974˙ τις εδαφικές αναπροσαρμογές˙ τις ρυθμίσεις ασφαλείας του επανενωμένου κράτους˙ και τους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων της πολιτικής ηγεσίας της νέας οντότητας. Τα δύο μέρη έχουν εντείνει πρόσφατα τις προσπάθειές τους για να σπάσουν το εμφανές αδιέξοδο, με επανειλημμένες συναντήσεις μεταξύ των ηγετών και παρεμβάσεις από, μεταξύ άλλων, την υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Βικτόρια Νούλαντ. Οι συνομιλίες έχουν προγραμματιστεί να κινηθούν εκτός νησιού, στο Mont Pelerin, στην Ελβετία, τον Νοέμβριο.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ

Όσο δύσκολη και αν κάνουν την οριστικοποίηση μιας συμφωνίας αυτά τα παλαιά σημεία τριβής, αναδύεται ένα δυνητικά εκρηκτικό ζήτημα που θα μπορούσε να βουλιάξει τις συνομιλίες συνολικά. Τον Αύγουστο, η Κύπρος ανακοίνωσε έναν τρίτο γύρο αδειοδοτήσεων για ερευνητικές γεωτρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου σε μια σειρά από υπεράκτια «οικόπεδα». Η ανακοίνωση ακολουθεί σημαντικές ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου τα τελευταία χρόνια [2] σε γειτονικά ισραηλινά και αιγυπτιακά ύδατα, καθώς και ένα σημαντικό πεδίο στα κυπριακά ύδατα, που ονομάζεται Αφροδίτη.

Τα οικονομικά συμφέροντα, λοιπόν, είναι μεγάλα, και παρόμοιοι γύροι αδειοδοτήσεων έχουν οδηγήσει σε διακοπή των διαπραγματεύσεων στο παρελθόν. Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι –και η Τουρκία- έχουν, όπως ήταν αναμενόμενο, τελείως αντιφατικές απόψεις για όλα τα σχετικά σημεία, συμπεριλαμβανομένων της έκτασης των εδαφικών διεκδικήσεών τους στην Μεσόγειο Θάλασσα [3] καθώς και τι πρέπει να γίνει με οποιοδήποτε πετρέλαιο ή φυσικό αέριο ανακαλυφθεί. Στον τρέχοντα γύρο αδειοδότησης, η Τουρκία έχει ήδη ισχυριστεί ότι αρκετά από τα «οικόπεδα» που έβγαλε σε πλειστηριασμό η Κύπρος βρίσκονται εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Τουρκίας (ΑΟΖ). Αν και οι αξιώσεις της Κύπρου εμπεριέχουν περισσότερη διεθνή νομιμότητα, η Κύπρος και η Τουρκία δεν έχουν διευθετήσει τα σύνορά τους, και η Τουρκία δεν έχει υπογράψει την συμφωνία για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Η Άγκυρα θα μπορούσε, επομένως, να εκλάβει οποιεσδήποτε γεωτρήσεις εκεί ως «παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας της», σύμφωνα με τον Mertkan Hamit, έναν ακτιβιστή σε μια υπέρ της λύσης τουρκοκυπριακή ΜΚΟ στην Λευκωσία. Από την άλλη πλευρά, η ακύρωση ή η αναβολή της γεώτρησης θα ήταν μια απαράδεκτη παράδοση [«όπλων»] για την Κύπρο.