Η Γερμανία μπορεί να προστατεύσει την Φιλελεύθερη Τάξη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Γερμανία μπορεί να προστατεύσει την Φιλελεύθερη Τάξη

Έλεγχος ζημιών μετά την εκλογή του Τραμπ
Περίληψη: 

Η Γερμανία θα πρέπει να εργαστεί σκληρά για να εξασφαλίσει μια ενιαία ευρωπαϊκή στάση απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες, υπό τον Trump, κατά πάσα πιθανότητα θα επιδιώξουν να βάλουν τις χώρες της ΕΕ την μια εναντίον της άλλης σε μια προσπάθεια να αποδυναμώσουν την ενότητα της ΕΕ σχετικά με την εμπορική πολιτική και άλλα βασικά ζητήματα.

Ο THORSTEN BENNER είναι συνιδρυτής και διευθυντής του Global Public Policy Institute, στο Βερολίνο. Μπορείτε να τον ακολουθείτε στο Twitter @thorstenbenner [1].

Καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα [2] έφθασε στο Βερολίνο για μια αποχαιρετιστήρια επίσκεψη την Τετάρτη, οι Γερμανοί προσπαθούσαν να αναπτύξουν έναν οδικό χάρτη για την αντιμετώπιση της προεδρίας του διαδόχου του, Donald Trump. Την περασμένη εβδομάδα, σε ένα συγχαρητήριο σημείωμα προς τον εκλεγέντα πρόεδρο, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ εξάρτησε ευγενικά την μελλοντική συνεργασία της Γερμανίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες από την τήρηση ενός συνόλου κοινών αξιών από αμφότερες τις χώρες: «Δημοκρατία, ελευθερία, [και] σεβασμός για τον νόμο και την αξιοπρέπεια των ανθρώπων, ανεξάρτητα από την προέλευσή τους, το χρώμα του δέρματος, την θρησκεία, το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή πολιτικές πεποιθήσεις τους». Ήταν μια αξιοσημείωτη αντιστροφή ρόλων, μια αντιστροφή που μπορεί να δώσει τον τόνο για την σχέση ανάμεσα στο Βερολίνο και την Ουάσιγκτον κατά τα προσεχή έτη: Η ηγέτις μιας χώρας που οφείλει την δημοκρατία της στην επέμβαση των ΗΠΑ αναγκάστηκε να υπενθυμίσει σε έναν νεοεκλεγέντα πρόεδρο των ΗΠΑ τις θεμελιώδεις αρχές της φιλελεύθερης κυβέρνησης.

Ορισμένοι σχολιαστές έχουν ήδη ανακηρύξει την Μέρκελ [3] ως τον νέο «ηγέτη του ελεύθερου κόσμου», υπό το φως της εμφανούς απροθυμίας του Τραμπ να καλύψει έναν ρόλο που παραδοσιακά καταλαμβάνεται από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο χαρακτηρισμός είναι ευφάνταστος. Είναι αλήθεια ότι από τα ντόμινο της φιλελεύθερης δημοκρατίας που στέκονται ακόμα, η Γερμανία εμφανίζεται ως ένα από τα πιο σταθερά. Αλλά η εκλογή του Trump και η προοπτική της οπισθοχώρησης των ΗΠΑ που έχει παρουσιάσει έρχονται σε κακή στιγμή. Το Βερολίνο πασχίζει να διαχειριστεί τον πολιτικό αχό από την κρίση των προσφύγων και να ασχοληθεί με την άνοδο του δεξιού λαϊκίστικου κόμματος της Γερμανίας, του «Εναλλακτική για την Γερμανία» (AFD) [4]. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει βρεθεί επίσης κάτω από πρωτοφανή πίεση, χάρη στην ψήφο του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την ΕΕ, ή αλλιώς το Brexit˙ τα άλυτα προβλήματα στις νότιες οικονομίες της ευρωζώνης˙ και τις πολιτικές επιτυχίες των δεξιών λαϊκιστικών της ηπείρου, οι οποίοι έχουν πάρει την εξουσία στην Ουγγαρία και την Πολωνία και μπορεί σύντομα να το πράξουν στην Αυστρία και την Γαλλία.

Κατά τα προσεχή έτη, θα είναι αρκετά δύσκολο για την Γερμανία να ανακόψει την λαϊκίστικη παλίρροια εντός των συνόρων της, ενώ παράλληλα θα βοηθά να σταθεροποιηθεί η υπόλοιπη Ευρώπη. Η ενασχόληση με τα θέματα αυτά θα αφήσει στο Βερολίνο μικρό επιπλέον περιθώριο [5] για να ηγηθεί της διεθνούς φιλελεύθερης τάξης [6]. Στην καλύτερη περίπτωση, η Γερμανία μπορεί να εμπλακεί σε έλεγχο των ζημιών, επιδιώκοντας να προστατεύσει τις Δυτικές συμμαχίες και τους παγκόσμιους θεσμούς από τις πιθανές βλάβες της προεδρίας του Τραμπ.

18112016-2.jpg

Σε μια αεροπορική βάση των ΗΠΑ κοντά στο Spangdahlem, στην Γερμανία, τον Σεπτέμβριο του 2015. INA FASSBENDER / REUTERS
---------------------------------------------------

Η ΙΣΧΥΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ

Η κοινή γνώμη στην Γερμανία είναι ξεκάθαρη για τη νίκη του Τραμπ. Σύμφωνα με μια πρόσφατη δημοσκόπηση που διεξήχθη από τον τηλεοπτικό σταθμό ZDF, το 82% των Γερμανών σκέφτονται [7] ότι η εκλογή του Τραμπ είναι «κακή» ή «πολύ κακή». Οι Γερμανοί έχουν τρομάξει από τον πρωτογονισμό, τον μισογυνισμό και τον ρατσισμό του Τραμπ, που έσυρε την προεδρική προεκλογική εκστρατεία των ΗΠΑ στον βούρκο. Για πολλούς Γερμανούς, οι ηγέτες του AFD [8] φαίνονται συγκριτικά σαν δημόσιοι διανοούμενοι.

Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική του Τραμπ, ο ισχυρισμός του ότι «ο αμερικανισμός, όχι η παγκοσμιότητα, θα είναι η πίστη [των Ηνωμένων Πολιτειών]» έρχεται σε αντίθεση με την κεντρική κατεύθυνση της γερμανικής διπλωματίας [9]: Την στήριξη σε ένα ανοικτό, διεθνές σύστημα βασισμένο σε κανόνες με ισχυρούς πολυμερείς θεσμούς. Η περιφρόνηση του Τραμπ για το ΝΑΤΟ και οι τάσεις του προς τον προστατευτισμό τρομοκρατούν τους Γερμανούς οι οποίοι βασίζονται στην διατλαντική συμμαχία για την ασφάλειά τους και στο ελεύθερο εμπόριο για την ευημερία τους. Και η κατάφωρη ασέβειά του για το κράτος δικαίου και η υποστήριξή του για τα βασανιστήρια τροφοδοτεί την απογοήτευση που πολλοί Γερμανοί αισθάνονται ήδη σχετικά με τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» της Ουάσιγκτον: Η κακοποίηση των κρατουμένων στο Αμπού Γκράιμπ και το Γκουαντάναμο είναι βαθιά ριζωμένη στην γερμανική δημόσια φαντασία, ειδικά της γενιάς που ενηλικιώθηκε κατά τα έτη μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Ο αντιαμερικανισμός δεν μπορούσε να ελπίζει σε έναν καλύτερο καταλύτη.

Ο εκλεγμένος πρόεδρος είναι πιθανό να εντείνει την αντίληψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες υπονομεύουν το κράτος δικαίου και όχι ότι το υποστηρίζουν. Τα τελευταία χρόνια, η Μέρκελ έχει δώσει φωνή σε αυτή την αντίληψη, επαναλαμβάνοντας μια φράση [10] που ειπώθηκε για πρώτη φορά από τον προκάτοχό της, Γκέρχαρντ Σρέντερ, στον Τζορτζ Μπους σχετικά με την υπό αμερικανική ηγεσία εισβολή στο Ιράκ: «Δεν είναι το δίκαιο του ισχυρότερου που ισχύει εδώ στην Γερμανία και στην Ευρώπη, αλλά η δύναμη του νόμου». Η Μέρκελ θα χρησιμοποιήσει πιθανώς παρόμοια ρητορική με τον Τραμπ, ο οποίος πιθανόν της θυμίζει πιο πολύ τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν παρά τους ομολόγους της στην Δύση.

ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΤΡΑΒΗΞΕΙΣ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΣΟΥ;