Ο γρίφος του λαϊκισμού στην Αυστρία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο γρίφος του λαϊκισμού στην Αυστρία

Γιατί μια από τις πιο σταθερές χώρες της Ευρώπης φιλοξενεί μια ακμάζουσα ριζοσπαστική δεξιά

Ταυτόχρονα, η ένταξη της Αυστρίας στην ενιαία αγορά της ΕΕ έχει παρουσιάσει νέες οικονομικές ευκαιρίες, κυρίως στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, όπου η πολιτισμική τεχνογνωσία της Αυστρίας και οι ιστορικοί δεσμοί βοήθησαν να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους επενδυτές της περιοχής. Αλλά αν οι συνολικές επιπτώσεις της ένταξης στην ΕΕ ήταν θετικές, ήταν επίσης άνισες. Καθώς η Αυστρία έχει γίνει πιο ευημερούσα, ανταγωνιστική και πολιτιστικά πολύμορφη, πολλοί εργάτες έχουν χάσει τις δουλειές τους, όπως και πολλοί Αυστριακοί χωρίς πανεπιστημιακά πτυχία. Οι Αυστριακοί της κατώτερης μεσαίας τάξης και οι εργαζόμενοι του δημόσιου τομέα έχουν πληγεί από στασιμότητα στις αμοιβές τους, και το κόστος ζωής, ιδιαίτερα της στέγασης, έχει αυξηθεί σημαντικά.

Περίπου το 75% των Αυστριακών [6] είτε ήταν θυμωμένοι με, είτε απογοητευμένοι από, την πολιτική της χώρας τους το 2011, και η έλλειψη εμπιστοσύνης του κοινού [7] στην Βιέννη δεν φαίνεται να έχει βελτιωθεί από τότε. Πολλοί στην χώρα -και όχι μόνο αυτοί που υποστηρίζουν το Κόμμα της Ελευθερίας- πιστεύουν επίσης ότι η κυβέρνησή τους έχει χειριστεί λανθασμένα την μεταναστευτική κρίση. Κατά τα τελευταία δύο χρόνια, η κυβέρνηση ταλαντευόταν σε αυτό το θέμα, αρχικά αρνούμενη ότι η μετανάστευση παρουσίαζε μια πρόκληση άξια ιδιαίτερης προσοχής, μετά κάνοντας στροφή προς μια πιο φιλόξενη πολιτική παρόμοια με εκείνη της Γερμανίας, και, τέλος, υιοθετώντας μια πιο σκληρή γραμμή -πιο κοντά σε εκείνη του Κόμματος της Ελευθερίας- που θα περιορίσει τον αριθμό των αιτούντων άσυλο τους οποίους θα αποδεχθεί η Αυστρία. Το ότι η χώρα αντιμετωπίζει τώρα ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα ανεργίας, έχει κάνει τα πράγματα χειρότερα. Το Κόμμα της Ελευθερίας έχει καταφέρει να εκμεταλλευτεί όλες αυτές τις εξελίξεις προς όφελός του.

ΤΟ ΜΠΟΥΜΕΡΑΝΓΚ ΤΟΥ BREXIT

Ιδρυθέν το 1956 από πρώην Ναζί και βετεράνους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το Κόμμα της Ελευθερίας φυτοζωούσε εδώ και δεκαετίες στο ακροδεξιό περιθώριο της Αυστρίας πριν μετατραπεί σε δεξιό λαϊκιστικό κόμμα υπό τον Jörg Haider, τον αρχηγό της ομάδας από το 1986 μέχρι το 2000. Τις τελευταίες δεκαετίες, το κόμμα έχει αγωνιστεί με βάση την ιδέα ότι ασύδοτες και διεφθαρμένες ελίτ στην Βιέννη και τις Βρυξέλλες έχουν αποτύχει να υπηρετήσουν τον αυστριακό λαό. Απεικονίζει συνήθως την χώρα ως απειλούμενη από μαζική μετανάστευση και βίαια εγκλήματα που διαπράττονται από αλλοδαπούς. Το Κόμμα της Ελευθερίας συνηγορεί για την επανεθνικοποίηση ζητημάτων που τώρα εποπτεύονται από τις Βρυξέλλες, όπως οι πολιτικές της ΕΕ για την ελεύθερη μετακίνηση, και υποστηρίζει την μεταβίβαση της ευθύνης για την λήψη αποφάσεων στην ΕΕ από τα υπερεθνικά όργανα στις κυβερνήσεις των χωρών-μελών της Ένωσης. Τον Σεπτέμβριο, ο Heinz-Christian Strache, ο σημερινός επικεφαλής του κόμματος, έκανε έκκληση να συμμετάσχει η Αυστρία στην ομάδα του Βίσεγκραντ, μια συμμαχία ευρωσκεπτικιστικών κρατών που περιλαμβάνει την Τσεχική Δημοκρατία, την Ουγγαρία, την Πολωνία και την Σλοβακία.

Ο Strache ανέλαβε τον έλεγχο του Κόμματος της Ελευθερίας το 2005. Εκείνη την εποχή, το κόμμα ήταν μέλος του κυβερνώντος συνασπισμού με το Λαϊκό Κόμμα, και ήταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης εξαιτίας μιας εσωτερικής σύγκρουσης μεταξύ της πιο μετριοπαθούς ηγεσίας του και της ριζοσπαστικής βάσης του. Σε μια προσπάθεια να αναβιώσει το κόμμα, ο Strache στράφηκε προς τα δεξιά. Καταδίκασε σκληρά το αυστριακό κατεστημένο και ενέτεινε την ξενοφοβική και ισλαμοφοβική ρητορική του κόμματος, κηρύσσοντας το Ισλάμ ως ασυμβίβαστο με τον αυστριακό πολιτισμό και υπονοώντας μια εγγενή σύνδεση μεταξύ του Ισλάμ και της τρομοκρατίας. Η στροφή αυτή βοήθησε το Κόμμα της Ελευθερίας να εξασφαλίσει μια νέα, νεαρότερη ακολουθία, εν πολλοίς αρσενική και χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, και ενίσχυσε την βάση του κόμματος. Στην συνέχεια, μετά από μια σειρά από νίκες σε περιφερειακές και εθνικές εκλογές το 2006 και το 2008, το κόμμα προσπάθησε να διευρύνει την απήχησή του και να μαλακώσει την εικόνα του, για παράδειγμα, αναρτώντας αφίσες που καλούσαν τους Αυστριακούς να αγαπούν τους συμπολίτες τους. Σε ένα άλλο παράδειγμα, το 2014, το κόμμα ανάγκασε υποψήφιό του για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αποσυρθεί από την κούρσα αφότου έκανε ένα ρατσιστικό σχόλιο σχετικά με έναν μαύρο Αυστριακό αστέρα του ποδοσφαίρου. Ο Strache ταξίδεψε επίσης στο Ισραήλ αρκετές φορές σε μια προσπάθεια να δείξει ότι ο αντισημιτισμός του κόμματος ήταν πράγμα του παρελθόντος. Ο Hofer ήταν ιδανικός για να συνεχίσει την κανονικοποίηση του κόμματος: Ήταν ένας ήπιος υποψήφιος, ο οποίος μόλις που άφηνε να εννοηθούν τα είδη των αλλαγών που θα επέφερε μια νίκη του Κόμματος της Ελευθερίας.

Ωστόσο, το Κόμμα της Ελευθερίας ηττήθηκε ούτως ή άλλως, κάτι που οφείλεται εν μέρει σε μια αντίδραση της Αυστρίας απέναντι σε άλλες πρόσφατες λαϊκιστικές νίκες στην Δύση -ιδιαίτερα στην ψήφο του Ηνωμένου Βασιλείου τον Ιούνιο να αποχωρήσει από την ΕΕ, ή αλλιώς το Brexit [8], και στην εκλογή του Donald Trump στην προεδρία των ΗΠΑ. Το γεγονός ότι η υποστήριξη των Αυστριακών υπέρ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αυξήθηκε μετά την ψηφοφορία του Brexit υποδηλώνει ότι αυτή είναι η περίπτωση, όπως και οι προσπάθειες του Κόμματος της Ελευθερίας, προς το τέλος της προεκλογικής εκστρατείας του Hofer, να υποβαθμίσει τον ευρωσκεπτικισμό του και να ζητεί αλλαγές. Η εκλογή του Τραμπ, εν τω μεταξύ, μπορεί να εκνεύρισε κάποιους ψηφοφόρους και βοήθησε να προωθηθεί ο Van der Bellen στην νίκη.

12122016-1.jpg

Ο ηγέτης του Κόμματος της Ελευθερίας Heinz-Christian Strache και ο υποψήφιος πρόεδρος Norbert Hofer σε ένα συλλαλητήριο στην Βιέννη, τον Μάιο του 2016. LEONHARD FOEGER / REUTERS
--------------------------------------------------

ΚΑΝΟΝΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΟ