Ο φάκελος Rex | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο φάκελος Rex

Τι να περιμένουμε από τον υπουργό Εξωτερικών του Τραμπ

Δεν ήταν ένα κακό στοίχημα [11]. Η Exxon έχει δισεκατομμύρια δολάρια επενδεδυμένα σε συμφωνίες που θα πάνε μπροστά μόνο αν αρθούν οι κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας, και το 2014 η εταιρεία δαπάνησε εκατομμύρια για επιρροή στην Ουάσιγκτον [12], με τις ρωσικές κυρώσεις ως ένα από τα μείζονα ζητήματά της. Αν δεν ήταν ο ρόλος της Ρωσίας στην κατάρριψη του μαλαισιανού αεροσκάφους τον Ιούλιο του 2014, που καταρρίφθηκε από συνδεδεμένους με την Ρωσία μαχητές οι οποίοι επιχειρούσαν εντός της Ανατολικής Ουκρανίας, δεν είναι καθόλου σαφές αν η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες θα είχαν εντείνει τις κυρώσεις με τον τρόπο που τελικά το έκαναν.

19122016-1.jpg

Λουόμενοι παρατηρούν πετρελαιοφόρα αγκυροβολημένα στα ανοικτά του πετρελαϊκού κόμβου Fos-Lavera κοντά στη Μασσαλία, τον Οκτώβριο του 2010. JEAN-PAUL PELISSIER / REUTERS
-------------------------------------------------

ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΣΟΚ

Το αν ο Tillerson θα αντικαταστήσει τα συμφέροντά του ως εταιρικός διπλωμάτης με τις ευρύτερες ανησυχίες των Ηνωμένων Πολιτειών ή όχι, είναι ασαφές. Δεν είναι μόνο το ότι δεν διαθέτει επίσημη εμπειρία στην κυβέρνηση ή την εξωτερική πολιτική, αλλά έχει περάσει ολόκληρη την καριέρα του στην Exxon. Πράγματι, ο Tillerson έχει πετύχει ακριβώς επειδή τα έχει πάει καλά μέσα στην εταιρική κουλτούρα της Exxon. Αυτό δεν μπορεί παρά να επηρεάζει το πώς αντιλαμβάνεται ο ίδιος τον κόσμο και τα διάφορα συμφέροντα που είναι πιθανό να επιδιώξει.

Η κουλτούρα της Exxon είναι εμφανώς απομονωτική και αδιαφανής. Η εταιρεία είναι γνωστό ότι θέτει σε προτεραιότητα την ασφάλεια: Τα στελέχη προστατεύονται από ομάδες ασφάλειας σαν των μυστικών υπηρεσιών-όπως, και οι καταστροφές εγγράφων καταγράφονται στις ετήσιες στατιστικές για την ασφάλεια, σύμφωνα με το βιβλίο του ερευνητικού δημοσιογράφου Steve Coll με τίτλο Private Empire. Αλλά ίσως η ισχυρότερη θεσμική προκατάληψη της εταιρείας είναι προς την τάξη. Με δεδομένους τους μακροπρόθεσμους επενδυτικούς ορίζοντες και τα τεράστια ποσά κεφαλαίων που χαρακτηρίζουν την επίτευξη συμφωνιών στην πετρελαϊκή βιομηχανία, η Exxon από καιρό ευνοούσε την πολιτική σταθερότητα πάνω απ’ όλα. Αλλά σε πολλά μέρη του κόσμου, η σταθερότητα έρχεται με την μορφή του αυταρχικού κράτους, με προφανές κόστος για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την δημοκρατία. Και η προτίμηση [της εταιρείας] για συνέχεια, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ευσεβείς πόθους με την μορφή της εμμονής σε καθιερωμένα καθεστώτα, πέρα από το σημείο που είναι λογικό να το πράττει. Για παράδειγμα, έχοντας κάνει εκτεταμένες επενδύσεις στην Βενεζουέλα στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η Exxon συνέχισε να επιχειρεί στην χώρα παρά τις αυξανόμενες ενδείξεις οικονομικής δυσλειτουργίας και πολιτικής αναταραχής. Τέλος, το 2007, η κυβέρνηση της Βενεζουέλας, σύμφωνα με τον τότε πρόεδρο Ούγκο Τσάβες, απαλλοτρίωσε περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας, εκκινώντας επτά χρόνια δικαστικής διαμάχης και, τελικά, αναγκάζοντας τον Tillerson να αποδεχθεί έναν διακανονισμό για ψίχουλα.

Επιπλέον, ακόμα κι αν ο Tillerson είναι κατά κάποιον τρόπο ικανός να αποστασιοποιηθεί από αυτή την υπερβολικά επιφυλακτική στάση, θα πρέπει επίσης να ξεπεράσει τα δικά του οικονομικά συμφέροντα, τα οποία φαίνεται να είναι αναπόσπαστα δεμένα με εκείνα της Exxon. Μεγάλο μέρος της συμμετοχής των 150 εκατομμυρίων δολαρίων του Tillerson στην εταιρεία είναι σε stock options που δεν θα ωριμάσουν για πολλά χρόνια, κάτι που σημαίνει ότι δεν μπορεί εύκολα να αποκοπεί από την εταιρεία ή να αφήσει τα πάντα σε ανεξάρτητη διαχείριση. Θα μπορούσε, συνεπώς, να το βρει δύσκολο να αποφεύγει να σκέπτεται την Exxon -η οποία εκτείνεται σε περίπου 50 χώρες και έξι ηπείρους- καθώς θα διαπραγματεύεται για λογαριασμό των Ηνωμένων Πολιτειών.

ΘΑ ΥΠΑΡΞΟΥΝ ΥΠΕΡΧΕΙΛΙΣΕΙΣ

Ο οποιοσδήποτε μπορεί να ελπίζει ότι ο Tillerson θα δώσει προτεραιότητα στα συμφέροντα των ΗΠΑ, αλλά δεν θα πρέπει να υπολογίζει σε αυτό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κατά τις ακροάσεις για την επιβεβαίωση του διορισμού του, η Γερουσία θα πρέπει να φέρει στο προσκήνιο τις περιοχές στις οποίες τα συμφέροντα της Exxon αποκλίνουν από εκείνα των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ρωσία είναι προφανώς η πρώτη σε αυτή τη λίστα, αλλά υπάρχουν και άλλες, όπως το Ιράκ και η Συρία, όπου η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει εργαστεί πάνω από μια δεκαετία για να αποφύγει να δώσει την εντύπωση ότι έχει εμπλακεί σε μια κατάκτηση πόρων.

Ένα άλλο σημείο τριβής θα μπορούσε να προέλθει από την δεδηλωμένη απέχθεια του Tillerson για τις κυρώσεις. Το 2014, είπε στους μετόχους της Exxon [13] ότι «δεν υποστηρίζουμε κυρώσεις γενικά, γιατί δεν τις βρίσκουμε αποτελεσματικές, εκτός αν εφαρμοστούν συνολικά και αυτό είναι πολύ δύσκολο να γίνει». Αλλά οι κυρώσεις έχουν αποδειχθεί μια ισχυρή προσθήκη στο σύγχρονο διπλωματικό οπλοστάσιο της Ουάσιγκτον, γλιτώνοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες, στην περίπτωση του Ιράν, από την ανάγκη για μια ακόμα στρατιωτική επιδρομή στην Μέση Ανατολή. Αν ο εκλεγείς πρόεδρος Trump είναι σοβαρός σχετικά με την αποφυγή παρεμβάσεων των ΗΠΑ [14], μια αλλεργία για τις κυρώσεις θα μπορούσε να στερήσει τους πολιτικούς από ένα κρίσιμο εργαλείο, ιδιαίτερα με τις εντάσεις να αυξάνονται στην κορεατική χερσόνησο και στις θάλασσες της Νότιας και της Ανατολικής Κίνας.