Δυσλειτουργία στα Βαλκάνια

Ως εκ τούτου, απαιτείται μια ριζικά νέα προσέγγιση που να σφυρηλατεί μια διαρκή ειρήνη με το να αντιμετωπίζει την υποκείμενη πηγή αστάθειας στα Βαλκάνια: Την αναντιστοιχία των πολιτικών και των εθνικών συνόρων. Το 20ετές πείραμα της πολυεθνικότητας έχει αποτύχει. Εάν η Δύση πρόκειται να μείνει πιστή στον μακροχρόνιο στόχο της διατήρησης της ειρήνης στα Βαλκάνια, τότε έχει έρθει η στιγμή να βάλει τον πραγματισμό πριν από τον ιδεαλισμό και να σχεδιάσει μια σταδιακή μετάβαση σε καταλλήλως συγκροτημένα έθνη-κράτη των οποίων οι πληθυσμοί μπορεί να ικανοποιήσουν τα πιο βασικά πολιτικά τους ενδιαφέροντα.

Δεδομένων των διαιρέσεων στην Ευρώπη, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να προχωρήσουν και να πάρουν τον έλεγχο της διαδικασίας. Σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να στηρίξει τον εσωτερικό κατακερματισμό των πολυεθνικών κρατών όπου το απαιτούν οι μειονότητες -για παράδειγμα, αποδεχόμενοι το στοίχημα των Αλβανών για την ομοσπονδοποίηση της πΓΔΜ και την απαίτηση των Κροατών για μια τρίτη οντότητα στην Βοσνία. Μεσοπρόθεσμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να επιτρέψουν σε αυτές τις διάφορες περιοχές να σχηματίσουν στενούς πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς με τους μεγαλύτερους γείτονές τους, όπως επιτρέποντας την διπλή υπηκοότητα και την θέσπιση κοινών θεσμικών οργάνων, ενώ τυπικά θα παραμένουν τμήμα του υπάρχοντος κράτους τους.

Στην τελική φάση, τα εδάφη αυτά θα μπορούσαν να διαχωριστούν από τα υπάρχοντα κράτη τους και να ενωθούν με την μητρική τους χώρα, ίσως αρχικά ως αυτόνομες περιοχές. Μια οντότητα Κροατών στην Βοσνία θα συγχωνευθεί με την Κροατία˙ η Republika Srpska και το βόρειο τμήμα του Κοσσυφοπεδίου με την Σερβία˙ και η Κοιλάδα του Πρέσεβο, η δυτική πΓΔΜ, και το περισσότερο από το Κοσσυφοπέδιο με την Αλβανία. Εν τω μεταξύ, το Μαυροβούνιο, το οποίο μπορεί να χάσει τους μικρούς αλβανικούς θύλακές του, θα μπορούσε είτε να παραμείνει ανεξάρτητο είτε να συγχωνευτεί με μια διευρυμένη Σερβία. Κατά την επιδίωξη αυτού του σχεδίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα ανοίξουν νέους δρόμους, αλλά απλώς να αναβιώσουν το Ουιλσονιανό όραμα μιας Ευρώπης η οποία περιλαμβάνει αυτοδιοικούμενα έθνη -αλλά σε ένα τμήμα της ηπείρου όπου αυτό το όραμα δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ.

Αναπόφευκτα, θα υπάρξουν δυσκολίες και κίνδυνοι, αν και δεν είναι τόσο σοβαροί όσο εκείνοι που είναι συνυφασμένοι με την υπάρχουσα αποτυχημένη πολιτική προσέγγιση. Η Σερβία θα πρέπει να αφήσει το Κοσσυφοπέδιο, εκτός από τον βορρά του, αλλά η αποζημίωση θα ήταν η υλοποίηση ενός σερβικού έθνους-κράτους στο έδαφος όπου κυριαρχούν οι Σέρβοι. Οι Αλβανοί θα πρέπει ομοίως να εγκαταλείψουν το βόρειο Κοσσυφοπέδιο. Πιο προβληματικά, οι Βόσνιοι και οι Σκοπιανοί θα πρέπει να αποδεχθούν την απώλεια του εδάφους με το οποίο είναι συναισθηματικά δεμένοι και χωρίς καμιά σημαντική εδαφική αποζημίωση.

Στην πραγματικότητα, αυτό θα ήταν απλά η επισημοποίηση της υπάρχουσας πραγματικότητας. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη θα πρέπει να κάνουν πιο ομαλή την μετάβαση με το να επενδύσουν σημαντικά στην οικονομική τους ανάπτυξη και εμπλέκοντας μια σειρά διεθνών εταίρων -συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, της Ρωσίας, καθώς και των κρατών-κλειδιών της περιοχής, την Αλβανία, την Κροατία και την Σερβία- να δεσμευτούν για την ασφάλειά τους. Κατά την διάρκεια μιας μεταβατικής περιόδου, η Ουάσιγκτον και άλλοι μπορεί να χρειαστεί να αναπτύξουν ειρηνευτικές δυνάμεις για να διατηρήσουν τα σύνορα των διευρυμένων κρατών της Αλβανίας, της Κροατίας και της Σερβίας.

Αλλά αυτό θα είναι μόνο μια προσωρινή δέσμευση, σε αντίθεση με την τρέχουσα ανάπτυξη που απαιτείται για να διατηρηθεί ένα παράνομο status quo -4.300 στρατιώτες στο Κοσσυφοπέδιο συμπεριλαμβανομένων περίπου 600 από τις Ηνωμένες Πολιτείες, και άλλων 600 στρατιωτών στην Βοσνία. Τελικά, είναι ευκολότερο να εφαρμοστεί ένας χωρισμός από μια απρόθυμη συμβίωση.

Αυτές οι προτάσεις μπορεί να σοκάρουν όσους έχουν επενδύσει στην τρέχουσα πολιτική της πολυεθνικότητας. Αλλά η συζήτηση για τα Βαλκάνια έχει κυριαρχηθεί για πάρα πολύ καιρό από τους Δυτικούς διπλωμάτες και ακαδημαϊκούς οι οποίοι αρνούνται αυτό που είναι προφανές σχεδόν σε όλους στην περιοχή: Ότι η πολυεθνικότητα είναι μια όμορφη ιδέα και μια μίζερη πραγματικότητα.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η αναίρεση της υφιστάμενης διευθέτησης θα είναι περίπλοκη. Ωστόσο, μια ελεγχόμενη διαδικασία διαχωρισμού των ομάδων που έχουν αποκλίνοντα εθνικά συμφέροντα, και όχι η δια της βίας συνύπαρξη χάριν ενός αφηρημένου ιδεολογικού στόχου, θα εξαλείψει τον πιο σοβαρό κίνδυνο που αντιμετωπίζει η περιοχή -δηλαδή, την ανεξέλεγκτη διάλυση και την αναζωπύρωση της σύγκρουσης. Θα δώσει, επίσης, σε κράτη όπως η Βοσνία και το Κοσσυφοπέδιο μια καλύτερη ευκαιρία ανάπτυξης μακροπρόθεσμα. Αυτό είναι κατ’ εξοχήν προτιμότερο έναντι του status quo.

Μετά από πολλά χαμένα χρόνια, η Δύση πρέπει να έχει την αυτοπεποίθηση να υιοθετήσει μια νέα προσέγγιση που ανοίγει δρόμο μέσα από σκληρά συμπεράσματα. Για τη νέα διοίκηση [στις ΗΠΑ], υπάρχει τώρα μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία να επανεξετάσει μια πολιτική που έπασχε από την σύλληψή της. Σε μια τελική πράξη υπηρεσίας προς τα Βαλκάνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ολοκληρώσουν το έργο που ξεκίνησαν πριν από τόσο καιρό, αυτή την φορά, μια για πάντα.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/bosnia-herzegovina/2016-12-20/dy...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/bosnia-herzegovina/2016-07-06/ba...