Το στοίχημα του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το στοίχημα του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ

Η καταλυτική δοκιμασία για την ρωσική πολιτική του Τραμπ
Περίληψη: 

Αν ο Τραμπ θέλει να κολακέψει τον Πούτιν, θα κάνει τους Ρεπουμπλικάνους στην Γερουσία να «παγώσουν» την απόπειρα του Μαυροβουνίου˙ αν ο Τραμπ θέλει να σηματοδοτήσει ότι η αναθέρμανση των δεσμών δεν σημαίνει συναίνεση σε μια άλλη Γιάλτα, θα δώσει το πράσινο φως στην Γερουσία να επικυρώσει, και το Μαυροβούνιο θα ενταχθεί στην συμμαχία.

Ο EDWARD P. JOSEPH είναι εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Τρεχουσών Διεθνών Υποθέσεων στην Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins.
Ο SINISA VUKOVIC είναι επίκουρος καθηγητής στην Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins και στο Πανεπιστήμιο του Leiden.

Το μέλλον των αμερικανο-ρωσικών σχέσεων φαίνεται να εξαρτάται από την απάντηση σε ένα ερώτημα: Θα υποταχθούν ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, [1] και ο υποδειχθείς από αυτόν υπουργός Εξωτερικών, Rex Tillerson [2], στον φίλο τους, τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και θα συναινέσουν στην λεγόμενη σφαίρα των συμφερόντων του, ή θα εκμεταλλευθούν την στενή σχέση τους με τον Ρώσο ηγέτη για να προωθήσουν τους βασικούς στόχους των ΗΠΑ;

Η απάντηση μπορεί να έρθει αμέσως μετά την ορκωμοσία του Τραμπ. Το Μαυροβούνιο, η βαλκανική χώρα που αποσπάστηκε από την Σερβία πριν από μια δεκαετία, είναι το απίθανο «καναρίνι στο ανθρακωρυχείο» της ρωσικής πολιτικής της κυβέρνησης Τραμπ. Τον επόμενο μήνα, η Γερουσία των ΗΠΑ έχει οριστεί να επικυρώσει την μακροχρόνια προσπάθεια του Μαυροβουνίου να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ [3]. Μέχρι στιγμής, 19 από τους 28 συμμάχους του ΝΑΤΟ ενέκριναν την ένταξη του Μαυροβουνίου. Μετά από αρκετά χρόνια δισταγμού, η διαδικασία απέκτησε ακόμη και την ισχυρή υποστήριξη της διοίκησης του προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα [4].

Αλλά η Μόσχα είναι αποφασισμένη [5] να ματαιώσει την απόπειρα του Μαυροβουνίου, γιατί κάθε περαιτέρω διεύρυνση του ΝΑΤΟ, ανεξάρτητα από το πόσο μικρός μπορεί να είναι ο υποψήφιος, θα εκληφθεί από το Κρεμλίνο ως άμεση απειλή για την ρωσική ασφάλεια και ως άρνηση του περιφερειακού και παγκόσμιου κύρους της ισχύος της Ρωσίας. Προς το παρόν, η Μόσχα έχει κατά καιρούς απειλήσει [6] το Μαυροβούνιο με απροσδιόριστα τιμωρητικά μέτρα και συχνά προώθησε [7] μια στρατιωτικά ουδέτερη θέση για την χώρα. Κατά συνέπεια, θα δημιουργήσει ένα πρώιμο τεστ για την αναμενόμενη επαναδιευθέτηση των αμερικανο-ρωσικών σχέσεων από τον Τραμπ: Αν ο Τραμπ θέλει να κολακέψει τον Πούτιν, θα κάνει τους Ρεπουμπλικάνους στην Γερουσία να «παγώσουν» την απόπειρα του Μαυροβουνίου˙ αν ο Τραμπ θέλει να σηματοδοτήσει ότι η αναθέρμανση των δεσμών δεν σημαίνει συναίνεση σε μια άλλη Γιάλτα, θα δώσει το πράσινο φως στην Γερουσία να επικυρώσει, και το Μαυροβούνιο θα ενταχθεί στην συμμαχία.

Το Μαυροβούνιο, το οποίο έχει λιγότερους κατοίκους από όσους το Νάσβιλ και έναν στρατό από μόνο 2.000 στρατιώτες, είναι ένας απίθανος στρατηγικός προάγγελος των αμερικανο-ρωσικών σχέσεων. Αλλά υπάρχουν πολλοί παράγοντες στο παιχνίδι. Κατ’ αρχάς, η ρωσική στρατηγική σκέψη ήταν πάντα απασχολημένη με τα λιμάνια στα θερμά ύδατα [8]. Τον περασμένο Οκτώβριο, μια ρωσική επίδειξη δύναμης παραλίγο να πάει άσχημα όταν στο αεροπλανοφόρο Ναύαρχος Kuznetsov αρνήθηκαν την δυνατότητα να ανεφοδιαστεί με καύσιμα στην Ισπανία [9] και την Μάλτα [10]˙ οι Ρώσοι έπρεπε να εκτελέσουν [11] ανεφοδιασμό έκτακτης ανάγκης στην θάλασσα. Ένα φιλικό λιμάνι στην Αδριατική θα ήταν χρήσιμο, αλλά οι Αρχές του Μαυροβουνίου απέρριψαν [12] την ιδέα μόλις ξεκίνησαν να μελετούν την ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Δεύτερον, η Ρωσία έχει -ή τουλάχιστον είχε- βαθείς οικονομικούς δεσμούς στην όμορφη αυτή χώρα-θέρετρο. Μέχρι το 2013, η Ρωσία είχε γίνει ο μεγαλύτερος επενδυτής [13] στην αγορά ακινήτων του Μαυροβουνίου [14] και στην βαριά βιομηχανία της. Αλλά οι επιχειρηματικές σχέσεις έχουν επιδεινωθεί ραγδαία. Ο Ρώσος ολιγάρχης του αλουμινίου, Oleg Deripaska, τώρα μηνύει [15] την κυβέρνηση του Μαυροβουνίου για εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για μια επένδυση στην χώρα που δεν πήγε καλά. Ομοίως, η ρωσική εμμονή με τα ακίνητα του Μαυροβουνίου έχει αρχίσει να φθίνει. Με λίγα λόγια, η Μόσχα βλέπει το Μαυροβούνιο τόσο ως ένα στρατηγικά πολύτιμο όσο και αναιδές νεόκοπο [κράτος] που έχει μπερδέψει την μύτη του στα θέματα της ρωσικής αρκούδας, ενώ υποκλίνεται μπροστά στο ΝΑΤΟ και την Ουάσιγκτον [16].

23122016-1.jpg

Ο πρωθυπουργός του Μαυροβουνίου, Μίλο Τζουκάνοβιτς, σε μια Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Βαρσοβία, τον Ιούλιο του 2016. AGENCJA GAZETA / SLAWOMIR KAMINSKI / VIA REUTERS
-----------------------------------------------

Για χρόνια, η Ρωσία είχε παραχωρήσει σε μεγάλο βαθμό τα Βαλκάνια [17] στην Δύση, κάνοντας φασαρία για το Κοσσυφοπέδιο, αλλά γενικότερα αποδεχόμενη ότι ολόκληρη η περιοχή, περιλαμβανομένης της Σερβίας και του Μαυροβουνίου, κατευθυνόταν προς την ένταξή της στην ΕΕ. Η σύγκρουση για την Ουκρανία τα άλλαξε όλα αυτά. Το λανθάνον ρωσικό ενδιαφέρον μεταβλήθηκε σε έντονα ενεργό, ιδιαίτερα σε χώρες με ομότιμους Ορθόδοξους Χριστιανικούς πληθυσμούς όπως στο Μαυροβούνιο, την Σερβία, την πΓΔΜ και την Republika Srpska της Βοσνίας. Πράγματι, οι Αμερικανοί θυμωμένοι σχετικά με την εμπλοκή της Ρωσίας στις εκλογές των ΗΠΑ θα πρέπει να σκεφτούν το πώς αισθάνεται ο επί μακρό χρόνο, Δυτικόστροφος Μαυροβούνιος ηγέτης, Μίλο Τζουκάνοβιτς˙ υπάρχουν ισχυρά και ευρέως αποδεκτά αποδεικτικά στοιχεία [18] ότι οι φιλο-ρώσοι εθνικιστές οργάνωσαν μια απόπειρα δολοφονίας [19] εναντίον του στον απόηχο των εκλογών του περασμένου Οκτωβρίου.

Το σχέδιό τους [20] ήταν να χρησιμοποιήσουν μια προγραμματισμένη διαδήλωση ενάντια στον Τζουκάνοβιτς ως προκάλυμμα για φιλο-ρώσους Σέρβους εθνικιστές, οι οποίοι, ντυμένοι και οπλισμένοι σαν ψεύτικοι αστυνομικοί του Μαυροβουνίου, θα πυροβολούσαν στο πλήθος. Στην σύγχυση που θα ακολουθούσε, φιλο-ρώσοι πραξικοπηματίες θα έπαιρναν τον έλεγχο του Κοινοβουλίου και θα συνελάμβαναν ή θα σκότωναν τον Τζουκάνοβιτς. Σύμφωνα με τον ειδικό εισαγγελέα του Μαυροβουνίου, Milivoje Katnic, ο κύριος στόχος αυτού του σχεδίου ήταν [21] να «σταματήσει το Μαυροβούνιο την ευρω-ατλαντική πορεία του, ειδικά να το αποτρέψουν από το να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Αυτή ήταν η πρώτη αποστολή τους».