Η Τουρκία και οι Αλεβίτες | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Τουρκία και οι Αλεβίτες

Γράμμα από την Κωνσταντινούπολη
Περίληψη: 

Άλλο ένα ρήγμα υπάρχει στην Τουρκία. Οι Αλεβίτες πιστεύουν ότι διώκονται συνεχώς σε όλη την ιστορία τους, συμπεριλαμβανομένης της περιόδου των σύγχρονων τουρκικών κυβερνήσεων. Τείνουν να συντάσσονται με την κεμαλική εκκοσμίκευση και οι σχέσεις τους με το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), το οποίο ακολουθεί μια ιδεολογία σουνιτικού ισλαμιστικού λαϊκισμού, είναι βεβαρημένη.

Η FARIBA NAWA είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας των βιβλίων Opium Nation: Child Brides, Drug Lords, και One Woman’s Journey Through Afghanistan (Harper Perennial).

Σε μια μη επιβεβαιωμένη καταγραφή που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο, ο Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι, ο αυτοαποκαλούμενος χαλίφης του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) [1], ζήτησε από τους οπαδούς του να κάνουν πόλεμο εναντίον της Τουρκίας. «Η Τουρκία μπήκε σήμερα στην εμβέλεια της δράσης σας και στο στόχαστρο της τζιχάντ σας», είπε ο Μπαγκντάντι στους πιστούς του, και επιπλέον τους έδωσε εντολή να «εισβάλουν και να μετατρέψουν την ασφάλειά της σε φόβο». Η δήλωση ακολούθησε την απόφαση της Άγκυρας, στα τέλη Αυγούστου, να στείλει στρατεύματα να πολεμήσουν το ISIS στο Ιράκ και την Συρία [2].

Στην συνέχεια, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, ένας οπλοφόρος, φερόμενος ως ότι συνδέεται με το ISIS, σκότωσε 39 ανθρώπους και τραυμάτισε δεκάδες περισσότερους πυροβολώντας σε ένα ελιτίστικο νυχτερινό κέντρο διασκέδασης στην Κωνσταντινούπολη. Ο εισβολέας διέφυγε˙ οι τουρκικές Αρχές ισχυρίζονται ότι τον αναγνώρισαν και ξεκίνησαν ένα ανθρωποκυνηγητό [3], αλλά δεν έχουν κυκλοφορήσει το όνομά του, και η χώρα παραμένει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η επίθεση, εν τω μεταξύ, έχει οξύνει τις διαιρέσεις μεταξύ κοσμικών και ισλαμιστών, μερικοί από τους οποίους φαίνονται ευνοϊκοί ως προς τον θάνατο των γλεντζέδων που γιόρταζαν μια «αντι-ισλαμική» γιορτή όπως το Νέο Έτος, κάτι που στην Τουρκία συνδέεται με τον Χριστιανισμό.

Οι πυροβολισμοί στο club είναι επομένως το πιο πρόσφατο παράδειγμα της στρατηγικής του ISIS να υποδαυλίζει τις υπάρχουσες διαιρέσεις στην τουρκική κοινωνία [4]. Κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων ετών, βομβιστικές επιθέσεις της οργάνωσης έχουν σκοτώσει εκατοντάδες στην Τουρκία, με θύματα από διαφορετικές θρησκείες και εθνικότητες. Αλλά το ISIS, επίσης, προσπαθεί να ρίξει λάδι στην φωτιά του σεχταρισμού, και οι ειδικοί ανησυχούν ότι οι Αλεβίτες, η μεγαλύτερη θρησκευτική μειονότητα της χώρας, μπορεί να είναι ο επόμενος στόχος του.

ΟΤΑΝ ΟΙ ΑΛΕΒΙΤΕΣ ΑΠΟΚΟΠΤΟΝΤΑΙ

Ο Αλεβιτισμός είναι ένας ξεχωριστός κλάδος του Ισλάμ ευρισκόμενος στην Τουρκία. Περίπου το ένα πέμπτο των 80 εκατομμυρίων ανθρώπων της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένων αμφοτέρων των εθνοτικών Κούρδων και Τούρκων, είναι Αλεβίτες. Όπως και οι Σιίτες, οι Αλεβίτες τιμούν τον Αλί, ξάδελφο και γαμπρό του Μωάμεθ, και όπως οι Σούφι επικεντρώνονται στην πνευματικότητα [5]. Οι διαφορές τους με τους άλλους Μουσουλμάνους της κύριας τάσης όσον αφορά τις τελετουργίες και τα έθιμα, ωστόσο, είναι τεράστιες. Οι Αλεβίτες τείνουν να είναι φιλελεύθεροι και αριστεροί. Δεν προσεύχονται στα τζαμιά, δεν νηστεύουν κατά την διάρκεια του Ραμαζανιού, και οι γυναίκες Αλεβίτισες σπάνια καλύπτουν τα μαλλιά τους, εκτός αν είναι στην αίθουσα προσευχής. Σύμφωνα με τον Cemil Boyraz, έναν ειδικό στους Αλεβίτες με έδρα την Κωνσταντινούπολη, «οι Αλεβίτες ζουν για αυτή την γη, όχι για τον παράδεισο και την κόλαση» και «έχουν ανθρωπιστικές αξίες, συμπεριλαμβανομένων της ποικιλομορφίας, της ισότητας των φύλων, και μιας κοσμικής θεολογίας».

Τέτοια κοσμικά έθιμα κάνουν τους Αλεβίτες έναν φυσικό στόχο για το σκληροπυρηνικό είδος του σουνιτικού Ισλάμ του ISIS. Η αστυνομία έχει ήδη ανατρέψει δύο συνωμοσίες εναντίον Αλεβιτών στην Γκαζιαντέπ, μια πόλη στη νοτιοανατολική Τουρκία κοντά στα σύνορα με την Συρία. Στις 17 Σεπτεμβρίου, η αστυνομία συνέλαβε έναν ύποπτο ως μέλος του ISIS για προετοιμασίες ώστε να βομβαρδίσει ένα cem evi, ένα αλεβιτικό θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο. Στην συνέχεια, στις 16 Οκτωβρίου, τρεις Τούρκοι αστυνομικοί σκοτώθηκαν όταν δύο βομβιστές αυτοκτονίας ανατινάχθηκαν κατά την διάρκεια μιας επιδρομής στον πυρήνα τους, ο οποίος όπως ισχυρίζονται οι Αρχές σχεδίαζε επίθεση εναντίον Αλεβιτών και Κούρδων.

Μέλη της κοινότητας των Αλεβιτών λένε ότι δεν τους είναι άγνωστες οι διώξεις. Πολλοί ισχυρίζονται ότι το ISIS τους θέλει νεκρούς επειδή δεν είναι Σουνίτες, και μερικοί σκληροπυρηνικοί τους συνδέουν λανθασμένα με τους Σύριους Αλαουίτες, την αίρεση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ και του καθεστώτος του. Αλλά, όπως μου είπε ο Vedat Kara, ένας Αλεβίτης ακτιβιστής, «Δεν είναι απλά μια θρησκευτική σύγκρουση. Το ISIS μας χρησιμοποιεί ως απλά έναν άλλο στόχο».

Πράγματι, αυτές οι απόπειρες χτυπημάτων αποτελούν ένα παράδειγμα τόσο της επιθυμίας του ISIS να υποκινήσει τον περιφερειακό σεχταρισμό [6] όσο και της ανάγκης του να αντεπιτεθεί κατά της Τουρκίας για την εμπλοκή της στο Ιράκ και την Συρία. Η ιδέα είναι πιθανό να βάλει μια σφήνα μεταξύ της τουρκικής κυβέρνησης και των εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων της χώρας. Ο Cengiz Tomar, καθηγητής σπουδών Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο του Μαρμαρά, μου είπε ότι μέσα από αυτές τις επιθέσεις, το ISIS «προσπαθεί να δημιουργήσει ένα ρήγμα στην Τουρκία».

ΕΧΘΡΑ

Ένα τέτοιο ρήγμα υπάρχει ήδη. Οι Αλεβίτες πιστεύουν ότι διώκονται συνεχώς σε όλη την ιστορία τους, συμπεριλαμβανομένης της περιόδου των σύγχρονων τουρκικών κυβερνήσεων. Τείνουν να συντάσσονται με την κεμαλική εκκοσμίκευση [7], και οι σχέσεις τους με το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), το οποίο ακολουθεί μια ιδεολογία σουνιτικού ισλαμιστικού λαϊκισμού, είναι βεβαρημένη. Για παράδειγμα, η Τουρκία απέτυχε να αναγνωρίσει τους Αλεβίτες ως θρησκευτική μειονότητα ή να τους εκχωρήσει τα δικαιώματα που δικαιούνται σύμφωνα με τις συνθήκες που έχει υπογράψει η Τουρκία, γεγονός που προκάλεσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να επιπλήξει την κυβέρνηση το 2014.

09012017-1.jpg

Αλεβίτες διαδηλωτές φωνάζουν αντικυβερνητικά συνθήματα στην Κωνσταντινούπολη, τον Μάιο του 2014. MURAD SEZER / REUTERS
-------------------------------------------------------