Το νέο αντάρτικο του ISIS

Στα τέλη του περασμένου έτους, οι υπηρεσίες πληροφοριών του ιρακινού στρατού εξέδωσαν μια προειδοποίηση ασφάλειας για τη νότια Salahadin, η οποία είχε πρόσφατα ανακαταληφθεί: Μια επαναστατική ομάδα του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) [1] απείλησε να σκοτώσει Σιίτες προσκυνητές που ήταν στο δρόμο τους προς τους ιερούς τόπους στην Σαμάρα. Παρά το γεγονός ότι ο ιρακινός στρατός είχε σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο επανακτώντας τον έλεγχο στην Ανμπάρ, την Βόρεια Ντιγιάλα και την Salahadin, η είδηση ήταν απογοητευτική. Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, υπενθύμισε το είδος της αντάρτικης δραστηριότητας που μαστίζει το Ιράκ [2] από το 2004 ως το 2008, και έθεσε ένα ερώτημα: Μπορεί η Βαγδάτη πραγματικά να τελειώσει τον πόλεμο;

Ό,τι και αν θα μπορούσαν να ελπίζουν οι δυνάμεις ασφαλείας, μετά από μια ήττα, τα μέλη του ISIS απλά δεν εγκαταλείπουν την αιτία τους ή μετατοπίζουν την νομιμοφροσύνη τους˙ απλώς αλλάζουν την τακτική τους. Ακριβώς όπως τα μέλη του ISIS κάποτε βρέθηκαν μαζί από διαφορετικές ομάδες όπως η Ansar al-Islam, η Ansar al-Sunna, η Tanzim Qaidat al-Jihad fi Bilad al-Rafidayn, και το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ, τώρα επιστρέφουν στην ασφάλεια των μικρών ανταρτικών μονάδων. Αν και οι σημαίες αυτών των ομάδων αλλάζουν εκ περιτροπής, οι άνθρωποι που τις κρατούν παραμένουν οι ίδιοι.

Ένα παράδειγμα είναι ο ανταρτικός πυρήνας του ISIS που δραστηριοποιείται στους βαλτότοπους κοντά στη λίμνη Hamrin. Το ISIS κάποτε ήλεγχε το έδαφος δίπλα στους βαλτότοπους, αλλά απελευθερώθηκε τον Δεκέμβριο του 2014. Τώρα, η μια πλευρά της περιοχής ελέγχεται από κουρδικές δυνάμεις και Σιίτες αντάρτες, και η άλλη κυβερνάται από την ιρακινή ομοσπονδιακή κυβέρνηση [3]. Αυτή η μοιρασιά της δουλειάς καθιστά τις ελώδεις περιοχές ένα τέλειο έδαφος για πρώην μέλη του ISIS ώστε να διεξάγουν ανταρτικές εκστρατείες και στις δύο πλευρές. Πρόσφατα, ήταν σε θέση ακόμη και να καταστρέψουν ηλεκτρικούς πυλώνες που παρέχουν ενέργεια σε πολλά χωριά.

Μέλος των ιρακινών Δυνάμεων Ειδικών Επιχειρήσεων σε στρατιωτικό όχημα κατά την διάρκεια μιας μάχης με μαχητές του Ισλαμικού Κράτους στην Μοσούλη, τον Νοέμβριο του 2016. ALAA AL-MARJANI / REUTERS
------------------------------------------------

Αυτή η 100 ανδρών ομάδα ανταρτών θεωρείται ότι διευθύνεται από έναν ντόπιο, έναν 39χρονο πρώην αστυνομικό που ονομάζεται Ahmad Hassan Abd. Πρώτα συμμετείχε στην αλ Κάιντα [4] στην περιοχή της ιδιαίτερης πατρίδας του και στην συνέχεια έφυγε για να πολεμήσει αλλού. Αργότερα, ο ίδιος και ένας μικρός αριθμός τοπικών μαχητών εμφανίστηκαν στο βίντεο του ISIS όταν κατέλαβε την Μοσούλη. Τώρα που το ISIS χάνει έδαφος, αυτός επέστρεψε για να εκτελέσει μια ανταρσία που είναι παρόμοια με εκείνες της αλ Κάιντα στις τακτικές της, αλλά επιχειρεί υπό την σημαία του ISIS.

Ένας άλλος αντάρτης, ο Abu Anass, ένα 38χρονος οδηγός φορτηγού παντοπωλείου από την Βόρεια Ντιγιάλα, έχει μια παρόμοια βιογραφία. Αν και όχι ιδιαίτερα θρησκευόμενος, συμμετείχε στην αλ Κάιντα το 2008. Όταν προέκυψε το ISIS, αμέσως συμμετείχε και μετέφερε την οικογένειά του στην Μοσούλη. Σε κάποιο σημείο επέστρεψε και τώρα ασχολείται με τον πυρήνα Hamrin του ISIS.

Άνδρες όπως αυτοί είναι πολύ αποτελεσματικοί. Δεν είναι μόνο ότι έχουν εμπειρία στον ανορθόδοξο πόλεμο, είναι επίσης εξοικειωμένοι με το έδαφος και είναι αφοσιωμένοι. Αλλά αυτό είναι περισσότερο από ανάγκη παρά από επιλογή. Τα ονόματα και τα πρόσωπά τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την αλ Κάιντα και το ISIS, πράγμα που σημαίνει ότι έχουν λίγες επιλογές εκτός από το να συνεχίσουν να πολεμούν. Η μεγάλη αναγνωρισιμότητά τους κατά την διάρκεια του πολέμου καθιστά αδύνατο για αυτούς είτε να αποσκιρτίσουν είτε να κρυφτούν, και αν τους πιάσουν οι ιρακινές Αρχές, θα υποστούν μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης ή θα αντιμετωπίσουν τον θάνατο. Σε αυτό το σημείο, ακόμη και μια αποστολή αυτοκτονίας θα ήταν προτιμότερη από το να παραδοθούν. Το ίδιο το ISIS έχει αναφέρει μια πρόσφατη άνοδο του αριθμού τέτοιων επιχειρήσεων.

Εκτός από τους μαχητές, οι ανταρτικοί πυρήνες του ISIS εξαρτώνται από τον τοπικό άμαχο πληθυσμό, κάποιοι από τους οποίους παίρνουν σε μεγάλο βαθμό το μέρος των μαχητών. Αυτό, το μικρό μέγεθος και η κινητικότητα των ανταρτικών ομάδων, και η ευρύτητα του εδάφους καθιστούν δύσκολο για τις δυνάμεις ασφαλείας να εντοπίσουν τα ίχνη των ανταρτών. Με την σειρά τους, οι δυνάμεις έπρεπε να βασίζονται σε πληροφορίες από πολίτες. Αλλά πολλοί ντόπιοι δεν μιλούν -τουλάχιστον σε οποιονδήποτε συμμαχεί με την Βαγδάτη. Παρά το γεγονός ότι τα όπλα και τα πυρομαχικά εξακολουθούν να προέρχονται από περιοχές που κρατά το ISIS στη Μοσούλη [5] και την Hawija, οι τοπικοί πολίτες παρέχουν ένα μεγάλο μέρος των τροφίμων, των πληροφοριών και της ανωνυμίας.

Η υποστήριξη των πολιτών δεν βασίζεται μόνο στον φόβο. Σύμφωνα με μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε κοντά στην περιοχή Hamrin τον Οκτώβριο του 2016, αφού την είχαν απελευθερώσει οι κουρδικές δυνάμεις, ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων παραδέχτηκε ανοιχτά ότι ορισμένες πτυχές της ζωής ήταν, στην πραγματικότητα, καλύτερα υπό το ISIS από ό, τι ήταν πριν. Πιο συγκεκριμένα, οι άνθρωποι δίνουν υψηλή βαθμολογία στην ασφάλεια που παρείχε το ISIS και το δικαστικό σύστημα της οργάνωσης. Αυτοί οι άνθρωποι, ακόμη και εκείνοι που δεν υποστηρίζουν ενεργά την εξέγερση, δεν θα αντιτάσσονταν ενεργά σε μια άλλη ανακατάληψη, είτε από το ISIS είτε από μια παρόμοια οργάνωση.

Ιρακινοί στρατιώτες ποζάρουν με μια σημαία του ISIS στην ανακαταληφθείσα πόλη αλ Σούρα, νότια της Μοσούλης, τον Οκτώβριο του 2016.
ZOHRA BENSEMRA / REUTERS
---------------------------------------------------

Υπό αυτές τις συνθήκες, η εξέγερση κοντά στην Hamrin (και άλλες σαν κι αυτήν) θα μπορούσε να πάει με δύο τρόπους. Από τη μια πλευρά, θα μπορούσε να γίνει λιγότερο ενεργή με το χρόνο. Καθώς η Μοσούλη και η Hawija πέφτουν, οι αντάρτες θα χάσουν όχι μόνο την κύρια πηγή όπλων και πυρομαχικών, αλλά και ηθικό. Ένα θέμα που κάνει τα πράγματα χειρότερα είναι ότι οι πολίτες στους οποίους στηρίζεται η οργάνωση είναι από μόνοι τους σε πολύ άσχημη κατάσταση. Πολλαπλές μετακινήσεις τούς έχουν αφήσει με τροφή αρκετή μόλις για να συντηρήσουν τον εαυτό τους, όχι μια ομάδα μαχητών. Ο Sherzad Bawa Nuri, ο οποίος ηγήθηκε του ανταρτικού κουρδικού κινήματος ενάντια στον ηγέτη του Ιράκ, Σαντάμ Χουσεΐν [6], στην ίδια περιοχή, πιστεύει ότι «οι εν υπνώσει πυρήνες του ISIS, με το χρόνο, θα μειωθούν όχι μόνο σχετικά με την ικανότητά τους να κάνουν την εξέγερση, αλλά και στην επιθυμία τους να ενεργούν έτσι».

Από την άλλη πλευρά, μεταξύ των μελών του ISIS που είναι διασκορπισμένα σε ολόκληρη την χώρα και την φτώχεια του πληθυσμού των Αράβων Σουνιτών, οι αριθμοί των ανταρτικών ομάδων θα συνεχίσουν να αυξάνονται, όπως και η ισχύς τους. Σύμφωνα με έναν πρώην ηγέτη μιας ομάδας συνδεδεμένης με την αλ Κάιντα, της Ansar Al Sunna, που επιχειρούσε στην περιοχή της λίμνης Hamrin από το 2004 ως το 2007 και αργότερα έγινε μέρος του ISIS στο Ιράκ [7], «Πολλοί έμπειροι άνθρωποι σήμερα στη Μοσούλη θα προσπαθήσουν να επιστρέψουν εδώ για να συνεχίσουν τις επιχειρήσεις τους και, με τον καιρό, το ενδιαφέρον για συμμετοχή σε αυτούς μόνο θα αυξηθεί μεταξύ της τοπικής νεολαίας».

Οτιδήποτε κι αν συμβεί, ο Bawa Nuri και ο ηγέτης της Ανσάρ Αλ Σούνα συμφωνούν σε ένα πράγμα: Η μπάλα βρίσκεται τώρα στο γήπεδο της ιρακινής κυβέρνησης, ειδικά στις σχέσεις της με τον τοπικό σουνιτικό πληθυσμό. Τυχόν κενά στην ασφάλεια ή την συμφιλίωση είναι βέβαιο ότι θα αξιοποιηθούν από επιζώντα μέλη του ISIS που είναι έτοιμα και περιμένουν να επωφεληθούν από τα σεχταριστικά παράπονα και τα οικονομικά προβλήματα του τοπικού πληθυσμού. Τα οικονομικά προβλήματα του Ιράκ θα είναι δύσκολο να λυθούν λόγω της τρέχουσας πετρελαϊκής κρίσης, αλλά η διεθνής κοινότητα θα μπορούσε να βοηθήσει με ανθρωπιστική βοήθεια και αναπτυξιακή υποστήριξη. Εν τω μεταξύ, είναι εξ ολοκλήρου στην ευθύνη των τοπικών Αρχών και της Βαγδάτη η αντιμετώπιση των θρησκευτικών αδικιών [8] που τροφοδοτούν την σύγκρουση. Και σε αυτό το θέμα, υπάρχουν ελάχιστα περιθώρια για αισιοδοξία.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2017-01-09/new-isis-insurgency

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-04-03/myth-islamic-state
[2] https://www.foreignaffairs.com/regions/iraq
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2015-09-22/iraq-pieces
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2015-03-09/accepting...
[5] http://www.nytimes.com/2016/11/22/world/middleeast/iraq-civilians-flee-m...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2000-07-01/how-does-saddam-...
[7] http://time.com/isis-mosul/
[8] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2016-01-25/truth-abo...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition