Μπορεί ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν να μεταρρυθμίσει την Σαουδική Αραβία; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μπορεί ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν να μεταρρυθμίσει την Σαουδική Αραβία;

Ο επικίνδυνος δρόμος των μεταρρυθμίσεων

Μια σχετική ανησυχία είναι ότι ο MbS κινείται πάρα πολύ γρήγορα, ειδικά στα οικονομικά και πολιτιστικά θέματα, ανατρέποντας την παλιά τάξη και κλονίζοντας τα θεμέλια του κοινωνικού συμβολαίου του Βασιλείου. Ωστόσο, οι κίνδυνοι αντανακλούν το τεράστιο μέγεθος των κοινωνικοοικονομικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Σαουδική Αραβία, οι οποίες δεν απαιτούν τίποτα λιγότερο από τον μετασχηματισμό. Και οι αλλαγές αυτές οδηγούν αναπόφευκτα σε κάποιο βαθμό αστάθειας. Οι Σαουδάραβες δικαιολογημένα φοβούνται, αλλά υπάρχει επίσης μια ισχυρή και κρίσιμη συναίνεση στο εσωτερικό της Σαουδαραβικής κυβέρνησης για την μη βιωσιμότητα του τρέχοντος οικονομικού συστήματος της χώρας και τον τρόπο αντιμετώπισης των πραγμάτων. Το Ριάντ συνειδητοποιεί ότι θα έπρεπε να είχε φθάσει σε αυτό το συμπέρασμα 10 ή 15 χρόνια πριν, όπως έκαναν και τα περισσότερα άλλα πετρελαιοπαραγωγά εμιράτα του Κόλπου -αλλά κάλλιο αργά παρά ποτέ.

Παρά το γεγονός ότι είναι δίκαιο να τεθούν ερωτήματα και να εκφραστούν ανησυχίες σχετικά με την φαινομενικά υπερμεγέθη εξουσία και την κυβερνητική ατζέντα του MbS, θα πρέπει επίσης κάποιος να μην παραβλέψει τις μοναδικές ευκαιρίες που βρίσκονται σε ένα σαουδαραβικό καθεστώς υπό την ηγεσία του MbS. Ίσως το πιο σημαντικό, ποτέ πριν στην ιστορία της Σαουδικής Αραβίας ένα μέλος της βασιλικής οικογένειας δεν έχει μιλήσει για -ούτε συνδεόταν με- τους νέους, αισιόδοξους Σαουδάραβες. Σε μια χώρα όπου περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού είναι ηλικίας κάτω των 25, αυτό είναι τεράστιο. Λόγω του νεαρού της ηλικίας του, μια ολόκληρη ζωή που πέρασε στην Σαουδική Αραβία (σε αντίθεση με πολλούς άλλους βασιλείς), και την έντονη κατανόηση των αναγκών και των προσδοκιών της γενιάς του, ο MbS είναι σε καλύτερη θέση από όσο οι περισσότερο για να διαχειριστεί και να επωφεληθεί από τον τεράστιο πληθυσμό της νεολαίας της χώρας, χρησιμοποιώντας τις ικανότητές της για να προωθήσει το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων.

Η αφοσίωση του αναπληρωτή διαδόχου στην αξιοκρατία είναι πραγματική, και είναι εντελώς ασυμβίβαστη με την βασισμένη στην πατρωνία γεροντοκρατία της χώρας. Ο ίδιος προσλαμβάνει τους καλύτερους και τους πιο λαμπρούς, και εκείνοι που υστερούν είτε καλούνται να τα μαζέψουν είτε τους προσφέρονται προγράμματα πρόωρης συνταξιοδότησης. Εν τω μεταξύ, ο MbS έχει πάει κατά μέτωπον με τους θρησκευτικούς σκληροπυρηνικούς του Βασιλείου. Στο παρελθόν, πολλοί Σαουδάραβες βασιλιάδες, συμπεριλαμβανομένου του εκλιπόντος Αμπντουλάχ μπιν Αμπντουλαζίζ, διαφώνησαν με τους κληρικούς στο θέμα των αλλαγών, μόνο για να υποχωρήσουν ώστε να αποφευχθεί μια επικίνδυνη σύγκρουση που θα μπορούσε να ανατρέψει την εσωτερική σταθερότητα και την μοναρχική τάξη. Ο MbS έχει μάθει από αυτές τις εμπειρίες. Για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι σεΐχηδες που επιθυμούν να διατηρήσουν το status quo, ο MbS λέει ότι έχει μια τριπλή στρατηγική. Αντί να αντιμετωπίζει την θρησκευτική αντιπολίτευση, θα δεσμεύσει, θα διχάσει, και θα μεταστρέψει τα μέλη της, χρησιμοποιώντας αρχές με βάση το Κοράνι και τις θρησκευτικές διδαχές από την ζωή του προφήτη Μωάμεθ και των στενότερων μαθητών του.

Σύμφωνα με τον MbS, ένα πολύ μικρό ποσοστό των σκληροπυρηνικών είναι τόσο δογματικοί ώστε να μην λογικεύονται. Σε περίπτωση που υποκινούν ή προσφύγουν στην βία, η απομόνωση και άλλα τιμωρητικά μέτρα θα πρέπει να εξεταστούν. Περισσότεροι από τους μισούς, όπως πιστεύει, μπορεί να μεταστραφούν μέσα από τον διάλογο, και οι υπόλοιποι είτε δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον είτε δεν είναι σε θέση να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα. Ο MbS πιστεύει ότι οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες θα πετύχουν όταν αποκτήσουν νεοσύλλεκτους από τις συντηρητικές τάξεις. Ανέφερε το παράδειγμα του Sheikh Saad bin Nasser Al Shathri, τον σημαίνοντα κληρικό ο οποίος απολύθηκε το 2009 από το ανώτατο συμβούλιο των θρησκευτικών μελετητών επειδή αμφισβήτησε τις μεταρρυθμίσεις του εκλιπόντος βασιλιά Αμπντουλάχ. Τώρα είναι σύμβουλος στην βασιλική Αυλή και λόγω της υπομονετικής και διαρκούς εμπλοκής μαζί του, έχει αργά αλλά σταθερά θερμανθεί με τις ιδέες του MbS. Οι πιθανότητες είναι ότι αυτό έχει δώσει στον MbS περισσότερο κύρος.

Ως σαν η αναδόμηση της σαουδαραβικής οικονομίας για την μετα-πετρελαϊκή εποχή να μην ήταν αρκετά δύσκολη, ο MbS πρέπει να την κάνει ενώ έχει εμπλακεί σε έναν δαπανηρό πόλεμο στην Υεμένη, ελέγχοντας μανιωδώς τις ιρανικές προόδους σε ολόκληρη την περιοχή, και ασχολούμενος με μια όλο και πιο βίαιη γειτονιά. Υπό την ιδιότητά του ως ο κορυφαίος αξιωματούχος για την άμυνα του έθνους, τα δακτυλικά αποτυπώματα του MbS θα είναι παντού στο παρόν και το μέλλον της σαουδαραβικής εξωτερικής πολιτικής. Η κοσμοθεωρία του είναι ένα έργο σε εξέλιξη δεδομένης της μέτριας εμπειρίας του, αλλά το περίγραμμα αρχίζει να σχηματίζεται.

Δεν θα πρέπει να εντυπωσίασε κανέναν στην Ουάσιγκτον το ότι ο MbS συμμερίζεται την άποψη της σαουδαραβικής κυβέρνησης πως το Ιράν αντιπροσωπεύει και υποκινεί τα τρία κύρια δεινά της περιοχής: Τις χωρίς σύνορα ιδεολογίες, την κρατική αστάθεια και την τρομοκρατία. Το πρόβλημα δεν ήταν ποτέ το Ιράν per se, φροντίζει να τονίζει: Είναι το ριζοσπαστικό καθεστώς που γεννήθηκε από την ιρανική επανάσταση του 1979 [7]. Ερωτηθείς σχετικά με το μέλλον της πάλης ισχύος μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν και για το κατά πόσον η Σαουδική Αραβία θα εξετάσει το άνοιγμα ενός καναλιού άμεσης επικοινωνίας με τον αντίπαλό του ώστε να αποκλιμακώσει τις εντάσεις και να σφυρηλατήσει κοινό έδαφος, απάντησε ότι δεν υπάρχει κανένα νόημα στο να διαπραγματεύεσαι με μια δύναμη που είναι αφοσιωμένη στην εξαγωγή της αποκλειστικής ιδεολογία της, εμπλέκεται στην τρομοκρατία, και παραβιάζει την κυριαρχία των άλλων εθνών. Μέχρι η Τεχεράνη να αλλάξει την βαθιά προβληματική θεώρηση και συμπεριφορά της, είπε, η Σαουδική Αραβία έχει πολλά να χάσει από μια πρόωρη πρόταση προσέγγισης και συνεργασίας.