Αμερικανικός λαϊκισμός και φιλελεύθερη τάξη

Για πρώτη φορά σε 70 χρόνια, ο αμερικανικός λαός έχει εκλέξει [2] έναν πρόεδρο που υποτιμά [3] τις πολιτικές, τις ιδέες και τους θεσμούς που βρίσκονται στην καρδιά της μεταπολεμικής εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Κανείς δεν ξέρει πώς θα σχηματοποιηθεί η εξωτερική πολιτική της διοίκησης Trump ή πώς θα αλλάξουν οι προτεραιότητες και οι προτιμήσεις του νέου προέδρου καθώς ο ίδιος θα αντιμετωπίζει τον χείμαρρο των γεγονότων και των κρίσεων στο μέλλον. Αλλά από την εποχή της διοίκησης του Φραγκλίνου Ρούσβελτ, η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ δεν έχει γίνει μάρτυρας τόσο θεμελιωδών συζητήσεων.

Από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο [4], η μεγάλη στρατηγική των ΗΠΑ έχει διαμορφωθεί από δύο βασικές σχολές σκέψης, που αμφότερες επικεντρώνονται στην επίτευξη ενός σταθερού διεθνούς συστήματος, με τις Ηνωμένες Πολιτείες στο κέντρο του. Οι Χαμιλτονιανοί πίστευαν ότι ήταν προς το συμφέρον των Αμερικανών να αντικαταστήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες το Ηνωμένο Βασίλειο ως «το γυροσκόπιο της παγκόσμιας τάξης», σύμφωνα με τα λόγια του συμβούλου του προέδρου Γούντροου Ουίλσον, Edward House [5], κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, βάζοντας την οικονομική αρχιτεκτονική και την αρχιτεκτονική ασφαλείας στη θέση της για την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο -κάτι που, και θα εμπόδιζε την Σοβιετική Ένωση, και θα προωθούσε τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Όταν η Σοβιετική Ένωση έπεσε, οι Χαμιλτονιανοί απάντησαν διπλασιάζοντας τις προσπάθειες για την δημιουργία μιας παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης, νοουμένης πρωτίστως με οικονομικούς όρους.

Οι Ουιλσονιανοί, εν τω μεταξύ, πίστευαν επίσης ότι η δημιουργία μιας παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης ήταν ένα ζωτικό συμφέρον των ΗΠΑ, αλλά το συνέλαβαν από την άποψη των αξιών και όχι οικονομικά. Βλέποντας τα διεφθαρμένα και αυταρχικά καθεστώτα στο εξωτερικό ως την κύρια αιτία των συγκρούσεων και της βίας, οι Ουιλσονιανοί αναζήτησαν την ειρήνη μέσα από την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατικής διακυβέρνησης και του κράτους δικαίου. Στα μεταγενέστερα στάδια του Ψυχρού Πολέμου, ένας κλάδος αυτού του στρατοπέδου, οι φιλελεύθεροι θεσμικιστές (institutionalists) επικεντρώθηκαν στην προώθηση των διεθνών θεσμών και στην ολοένα στενότερη παγκόσμια ολοκλήρωση, ενώ ένας άλλος κλάδος, οι νεοσυντηρητικοί, πιστεύουν ότι μια φιλελεύθερη ατζέντα θα μπορούσε να προωθείται καλύτερα μέσω των μονομερών προσπαθειών της Ουάσιγκτον (ή με εθελοντικό συνδυασμό με ομοϊδεάτες εταίρους).

Οι διαφορές μεταξύ και εντός αυτών των παρατάξεων ήταν έντονες και πομπώδεις, αλλά έλαβαν χώρα μέσα σε μια κοινή δέσμευση για ένα κοινό σχέδιο παγκόσμιας τάξης. Καθώς αυτό το σχέδιο τέθηκε υπό αυξανόμενη πίεση στις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο, η αδιαμφισβήτητη λαβή των οπαδών της παγκοσμιοποίησης στην αμερικανική σκέψη για την εξωτερική πολιτική άρχισε να χαλαρώνει. Άρχισαν να ακούγονται περισσότερο εθνικιστικές και λιγότερο παγκόσμιου σκεπτικού φωνές, και ένα κοινό ολοένα και περισσότερο απογοητευμένο με εκείνο που είδε ως δαπανηρές αποτυχίες του σχεδίου οικοδόμησης μια παγκόσμιας τάξης, άρχισε να αμφισβητεί αυτό που κήρυττε το κατεστημένο οικοδόμημα της εξωτερικής πολιτικής. Η Τζεφερσονιανή και η Τζακσονιανή σχολή σκέψης, εξέχουσες πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά στο περιθώριο κατά την διάρκεια της ακμής της φιλελεύθερης τάξης, έχουν επιστρέψει εκδικούμενες.

Οι Τζεφερσονιανοί (Jeffersonians), συμπεριλαμβανομένων των σημερινών λεγόμενων ρεαλιστών, υποστηρίζουν ότι το χαμήλωμα του παγκόσμιου προφίλ των Ηνωμένων Πολιτειών θα μειώσει το κόστος και τους κινδύνους της εξωτερικής πολιτικής. Επιδιώκουν να καθορίσουν στενά τα συμφέροντα των ΗΠΑ και να τα προωθήσουν με ασφαλέστερους και πιο οικονομικούς τρόπους. Οι Ελευθεριακοί (Libertarians) πηγαίνουν την πρόταση αυτή στα όριά της και βρίσκουν συμμάχους μεταξύ πολλών στην αριστερά οι οποίοι αντιτίθενται στον παρεμβατισμό, θέλουν να μειώσουν τις στρατιωτικές δαπάνες, και ευνοούν την ανακατανομή των προσπαθειών και των πόρων της κυβέρνησης εγχωρίως. Τόσο ο γερουσιαστής Rand Paul του Κεντάκι όσο και ο γερουσιαστής Τεντ Cruz του Τέξας φάνηκε να πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να «καβαλήσουν» στο αυξανόμενο κύμα της Τζεφερσονιανής σκέψης κατά την διάρκεια των Ρεπουμπλικανικών προεδρικών προκριματικών εκλογών. Αλλά ο Donald Trump αισθάνθηκε κάτι που οι πολιτικοί του αντίπαλοι δεν κατάφεραν να κατανοήσουν: Ότι η πραγματικά ογκούμενη δύναμη στην αμερικανική πολιτική δεν ήταν ο Τζεφερσονιανός μινιμαλισμός. Ήταν ο Τζακσονιανός λαϊκιστικός εθνικισμός.

Γιορτάζοντας τη νίκη του Trump έξω από τον Λευκό Οίκο, στις 9 Νοεμβρίου του 2016. JOSHUA ROBERTS / REUTERS
----------------------------------------

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΩΝ ΧΤΥΠΟΥΝ ΣΑΝ ΜΠΟΥΜΕΡΑΝΓΚ

Ο χαρακτηριστικός αμερικανικός λαϊκισμός που ενστερνίζεται ο Trump, έχει τις ρίζες του στην σκέψη και τον πολιτισμό του πρώτου λαϊκιστή προέδρου της χώρας, του Andrew Jackson. Για τους Τζακσονιανούς (Jacksonians) -που αποτέλεσαν τον πυρήνα της παθιασμένης υποστηρικτικής βάσης του Τραμπ- οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι μια πολιτική οντότητα η οποία δημιουργήθηκε και ορίζεται από ένα σύνολο πνευματικών προτάσεων που έχουν ρίζες στον Διαφωτισμό και είναι προσανατολισμένη προς την εκπλήρωση μιας καθολικής αποστολής. Αντί γι’ αυτό, είναι το έθνος-κράτος του αμερικανικού λαού, και η βασική δουλειά βρίσκεται εγχωρίως. Οι Τζακσονιανοί βλέπουν τον αμερικανικό εξεψιοναλισμό (exceptionalism, εξαιρετικότητα) όχι ως συνάρτηση της καθολικής ελκυστικότητας των αμερικανικών ιδεών, ή ακόμη και ως συνάρτηση μιας μοναδικής αμερικανικής αποστολής να μεταμορφώσει τον κόσμο, αλλά μάλλον ως έχοντα τις ρίζες του στην μοναδική δέσμευση της χώρας για την ισότητα και την αξιοπρέπεια των μεμονωμένων Αμερικανών πολιτών. Ο ρόλος της κυβέρνησης των ΗΠΑ, πιστεύουν οι Jacksonians, είναι να εκπληρώσει το πεπρωμένο της χώρας φροντίζοντας την φυσική ασφάλεια και την οικονομική ευημερία του αμερικανικού λαού μέσα στο εθνικό τους σπίτι -και να το πράττει αυτό, ενώ παρεμβαίνει όσο το δυνατόν λιγότερο στην ατομική ελευθερία που κάνει την χώρα μοναδική.

Ο τζακσονιανός λαϊκισμός ασχολείται μόνο περιοδικά με την εξωτερική πολιτική, και πράγματι μόνο περιοδικά ασχολείται με την πολιτική γενικότερα. Χρειάστηκε να κινητοποιηθούν ένας συγκεκριμένος συνδυασμός δυνάμεων και τάσεων για αυτόν τον εκλογικό κύκλο, και τα περισσότερα από αυτά επικεντρώθηκαν στην εγχώρια αγορά. Στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν το τζακσονιανό κύμα, οι σχολιαστές έχουν ασχοληθεί με παράγοντες όπως η στασιμότητα των μισθών, η απώλεια των καλών θέσεων εργασίας για τους ανειδίκευτους εργάτες, το ξερίζωμα της αστικής ζωής, μια αύξηση της χρήσης ναρκωτικών ουσιών -συνθήκες που πολλοί συνδέουν με την ζωή σε χειμαζόμενες φτωχογειτονιές που έχουν εξαπλωθεί σε μεγάλο μέρος της χώρας. Αλλά αυτή είναι μια μερική και ελλιπής εικόνα. Η ταυτότητα και ο πολιτισμός έχουν ιστορικά διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αμερικανική πολιτική, και το 2016 δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Η τζακσονιανή Αμερική αισθάνθηκε να είναι υπό πολιορκία, με τις αξίες της υπό επίθεση και το μέλλον της υπό απειλή. Ο Trump – με ελαττώματα, όπως πολλοί Τζακσονιανοί πιστεύουν ότι έχει- φαινόταν ο μόνος υποψήφιος πρόθυμος να βοηθήσει τον αγώνα για την επιβίωσή της.

Για την τζακσονιανή Αμερική, ορισμένα γεγονότα χαλύβδωσαν το έντονο ενδιαφέρον και την πολιτική δέσμευση, ανεξάρτητα του αν είναι σύντομη. Ένα από αυτά είναι ο πόλεμος˙ όταν ένας εχθρός επιτίθεται, οι Jacksonians ορμούν για την άμυνα της χώρας. Η πιο ισχυρή κινητήρια δύναμη της τζακσονιανής πολιτικής δέσμευσης στην εσωτερική πολιτική, ομοίως, είναι η αντίληψη ότι οι Τζακσονιανοί υφίστανται επιθέσεις από εσωτερικούς εχθρούς, όπως μια ελιτίστικη κλίκα ή οι μετανάστες από διαφορετικά υπόβαθρα. Οι Τζακσονιανοί ανησυχούν ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει εξαγορασθεί από κακόβουλες δυνάμεις αποφασισμένες να μεταβάλλουν τον ουσιώδη χαρακτήρα των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν έχουν εμμονή με την διαφθορά, την βλέπουν σαν ένα βαθιά ριζωμένο τμήμα της πολιτικής. Αλλά τους νοιάζει βαθύτατα αυτό που βλέπουν ως διαστροφή -όταν οι πολιτικοί προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν την κυβέρνηση για να καταπιέζουν το λαό και όχι για την προστασία του. Και αυτό είναι που πολλοί Τζακσονιανοί έφθασαν να αισθάνονται ότι συνέβαινε τα τελευταία χρόνια: Ότι οι ισχυρές δυνάμεις στην αμερικανική ελίτ, περιλαμβανομένων των πολιτικών θεσμών και των δύο μεγάλων κομμάτων, συνεργάζονταν εναντίον τους.

Πολλοί Τζακσονιανοί κατέληξαν να πιστεύουν ότι το αμερικανικό κατεστημένο δεν ήταν πλέον αξιόπιστα πατριωτικό, με τον «πατριωτισμό» να ορίζεται ως μια ενστικτώδης πίστη προς την ευημερία και τις αξίες της τζακσονιανής Αμερικής. Και δεν ήταν εντελώς λάθος, από την άποψή τους. Πολλοί Αμερικανοί με κοσμοπολίτικες συμπάθειες βλέπουν ως κύρια ηθική υποχρέωσή τους να εργάζονται για την βελτίωση της ανθρωπότητας γενικότερα. Οι Τζακσονιανοί εντοπίζουν την ηθική τους κοινότητα πιο κοντά στην πατρίδα, με συμπολίτες οι οποίοι μοιράζονται έναν κοινό εθνικό δεσμό. Εάν οι κοσμοπολίτες βλέπουν τους Τζακσονιανούς ως αναχρονιστικούς και σοβινιστικές, οι Jacksonians επιστρέψουν την χάρη βλέποντας την κοσμοπολίτικη ελίτ ως σχεδόν προδοτική –ως ανθρώπους που πιστεύουν ότι είναι ηθικά αμφισβητήσιμο να βάζουν πρώτη την δική τους χώρα και τους πολίτες της.

Η τζακσονιανή δυσπιστία για τον πατριωτισμό των ελίτ έχει αυξηθεί λόγω της επιλεκτικής υιοθέτησης από την χώρα κατά τις τελευταίες δεκαετίες των πολιτικών ταυτότητας. Η σύγχρονη αμερικανική σκηνή γεμίζει με αστικά, πολιτικά, και ακαδημαϊκά κινήματα που γιορτάζουν διάφορες εθνοτικές, φυλετικές, έμφυλες και θρησκευτικές ταυτότητες. Οι ελίτ καλωσόρισαν σταδιακά τα αιτήματα για πολιτισμική αναγνώριση από αφροαμερικανούς, ισπανόφωνους, γυναίκες, την κοινότητα LGBTQ, ιθαγενείς Αμερικανούς, μουσουλμάνους Αμερικανούς. Ωστόσο, η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη για τους περισσότερους Τζακσονιανούς, οι οποίοι δεν βλέπουν τους εαυτούς τους ως να ταιριάζουν καλά σε οποιαδήποτε από τις κατηγορίες αυτές.

Λευκοί που οργανώνονται γύρω από τις συγκεκριμένες ευρωπαϊκές εθνοτικές τους ρίζες μπορούν να το κάνουν με λίγη αντίδραση˙ Οι Ιταλοί Αμερικανοί και οι Ιρλανδοί Αμερικανοί, για παράδειγμα, έχουν μακρές και χιλιοτραγουδισμένες παραδόσεις στην παρέλαση των αμερικανικών ομάδων ταυτότητας. Αλλά όλο και περισσότερο, αυτές οι παλαιότερες εθνικές ταυτότητες ξεθωριάζουν, και υπάρχουν ταμπού ενάντια στην διεκδίκηση μιας γενικής (generic) ευρωπαϊκής Αμερικής ή μιας ταυτότητας λευκών. Έτσι πολλοί λευκοί Αμερικανοί βρίσκουν τους εαυτούς τους σε μια κοινωνία που μιλά συνεχώς για την σημασία της ταυτότητας, που εκτιμά την εθνική αυθεντικότητα, που προσφέρει οικονομικά οφέλη και κοινωνικά πλεονεκτήματα με βάση την ταυτότητα -σε όλους, εκτός από αυτούς. Για τους Αμερικανούς με μικτό ευρωπαϊκό παρελθόν ή για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που θεωρούν τους εαυτούς τους απλά ως Αμερικανούς, υπάρχουν λίγοι αποδεκτοί τρόποι για να γιορτάσουν ή ακόμη και να συνδεθούν με την κληρονομιά τους.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι’ αυτό, και έχουν τις ρίζες τους σε μια πολύπλοκη διαδικασία πνευματικού προβληματισμού σχετικά με την ιστορία των ΗΠΑ, αλλά οι λόγοι αυτοί δεν βγάζουν κατ' ανάγκη διαισθητικό νόημα στους άνεργους πρώην εργαζόμενους στα εργοστάσια και τις οικογένειές τους. Η αυξανόμενη αντίσταση πολλών λευκών ψηφοφόρων σε αυτό που αποκαλούν «πολιτική ορθότητα» και μια αυξανόμενη προθυμία να αρθρώσουν την δική τους αίσθηση της ομαδικής ταυτότητας μπορεί μερικές φορές να αντανακλά ρατσισμό, αλλά δεν χρειάζεται πάντα να γίνεται έτσι. Στους ανθρώπους συνεχώς λένε ότι είναι ρατσιστικό να σκέπτονται με θετικούς όρους για αυτό που θεωρούν ως την ταυτότητά τους, όμως, μπορεί να αποφασίσουν ότι είναι όντως ρατσιστές, και να κερδίσουν ό,τι περισσότερο μπορούν από αυτό. Η άνοδος των λεγόμενων alt-right [στμ: προέρχεται από το alternative right, την «εναλλακτική δεξιά» που είναι μάλλον ένα ακροδεξιό σκεπτικό], τουλάχιστον εν μέρει, έχει τις ρίζες της σε αυτή την δυναμική.

Η εμφάνιση του κινήματος «Οι Ζωές των Μαύρων Έχουν Σημασία» (Black Lives Matter) και οι διάσπαρτες, μερικές φορές βίαιες εκφράσεις αντι-αστυνομικών αισθημάτων που εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια επιδεινώνουν την αίσθηση των Τζακσονιανών περί πολιτιστικής αλλοτρίωσης, και πάλι, όχι μόνο λόγω της φυλής. Οι Τζακσονιανοί υποστηρίζουν ενστικτωδώς την αστυνομία, ακριβώς όπως υποστηρίζουν ενστικτωδώς τον στρατό. Εκείνοι που είναι στην πρώτη γραμμή της προστασίας της κοινωνίας μερικές φορές κάνουν λάθη, σύμφωνα με αυτή την άποψη, αλλά τα λάθη είναι αναπόφευκτα στην θέρμη της μάχης ή απέναντι στο έγκλημα. Είναι άδικο και μέχρι και ανήθικο, όπως πιστεύουν πολλοί Τζακσονιανοί, να ζητείται από τους στρατιώτες ή τους αστυνομικούς να βάλουν την ζωή τους στην κόψη του ξυραφιού και να αντιμετωπίσουν μεγάλους κινδύνους και πίεση, απλώς για να βλέπουν τις επιλογές τους να κρίνονται από επικριτές του καναπέ. Ως εκ τούτου, διαμαρτυρίες που πολλοί Αμερικανοί είδαν ως μια αναζήτηση δικαιοσύνης, πολλές φορές φάνηκαν στους Τζακσονιανούς ως επιθέσεις κατά της επιβολής του νόμου και της δημόσιας τάξης.

Ο έλεγχος των όπλων και της μετανάστευσης ήταν δύο άλλα θέματα που αποκρυστάλλωσαν την αντίληψη μεταξύ πολλών ψηφοφόρων ότι το πολιτικό κατεστημένο και των δύο κομμάτων έχει γίνει εχθρικό προς βασικές εθνικές αξίες. Οι μη-Τζακσονιανοί συχνά δυσκολεύονται να κατανοήσουν το βάθος των αισθημάτων που ξεσηκώνουν αυτά τα ζητήματα και πώς οι προτάσεις για τον έλεγχο των όπλων και για την μεταρρύθμιση της μετανάστευσης ενισχύουν τις υποψίες για τον έλεγχο και τον κοσμοπολιτισμό των ελίτ.

Το δικαίωμα κάποιου να φέρει όπλα παίζει έναν μοναδικό και ιερό ρόλο στην τζακσονιανή πολιτική κουλτούρα, και πολλοί Τζακσονιανοί θεωρούν την Δεύτερη Τροπολογία ως την πιο σημαντική στο σύνταγμα. Αυτοί οι Αμερικανοί βλέπουν το δικαίωμα της επανάστασης, που κατοχυρώνεται στην Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, ως την τελευταία λύση ενός ελεύθερου λαού για να υπερασπιστεί τον εαυτό του ενάντια στην τυραννία -και βλέπουν αυτό το δικαίωμα ως μη εφαρμόσιμο χωρίς την δυνατότητα να φέρουν όπλα. Εν τω μεταξύ, θεωρούν το δικαίωμα μιας οικογένειας να προστατεύει τον εαυτό της χωρίς να εξαρτάται από το κράτος, όχι μόνο ως υποθετικό ιδανικό αλλά ως μια πιθανή πρακτική αναγκαιότητα -και ως κάτι για το οποίο οι ελίτ δεν νοιάζονται ή ακόμα και αντιτάσσονται ενεργά. (Οι Τζακσονιανοί έχουν γίνει όλο και περισσότερο ανήσυχοι ότι οι Δημοκρατικοί και οι κεντρώοι Ρεπουμπλικάνοι θα προσπαθήσουν να τους αφοπλίσουν, κάτι που είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους οι μαζικές εκτελέσεις και οι παρεπόμενες εκκλήσεις για έλεγχο των όπλων δημιουργούν άλμα στις πωλήσεις όπλων, ακόμη και καθώς γενικότερα το έγκλημα έχει μειωθεί).

Όσο για τη μετανάστευση, και εδώ, οι περισσότεροι μη-Τζακσονιανοί παρερμηνεύουν την πηγή και την φύση της ανησυχίας των Τζακσονιανών. Υπήρξε πολλή συζήτηση για τις επιπτώσεις της μετανάστευσης στους μισθούς των ανειδίκευτων εργαζομένων και κάποια συζήτηση για την ξενοφοβία και την ισλαμοφοβία. Αλλά οι Τζακσονιανοί το 2016 είδαν τη μετανάστευση ως μέρος μιας σκόπιμης και συνειδητής προσπάθειας να τους περιθωριοποιήσουν μέσα στην ίδια τους την χώρα. Η ελπιδοφόρα συζήτηση μεταξύ των Δημοκρατικών για μια «αναδυόμενη Δημοκρατική πλειοψηφία» βασισμένη σε μια πτώση των κοσμικών στο ποσοστό του πληθυσμού των ψηφοφόρων που είναι λευκοί, ακούστηκε στην τζακσονιανή Αμερική ως υποστήριξη σε μια σκόπιμη μετατροπή των αμερικανικών δημογραφικών στοιχείων. Όταν οι Τζακσονιανοί ακούν την ισχυρή υποστήριξη των ελίτ για τα υψηλά επίπεδα μετανάστευσης και την φαινομενική έλλειψη ενδιαφέροντος για την παράνομη μετανάστευση, δεν σκέφτονται αμέσως το πορτοφόλι τους. Βλέπουν μια ελίτ να επιδιώκει να τους αποκλείσει από την εξουσία -πολιτικά, πολιτιστικά, δημογραφικά. Η πρόσφατη έξαρση των δραματικά τυχαίων τρομοκρατικών επιθέσεων, τελικά, ανάμιξε τα θέματα της προσωπικής ασφάλειας και της μετανάστευσης και σε ένα ενιαίο τοξικό σύνολο.

Με λίγα λόγια, τον Νοέμβριο, πολλοί Αμερικανοί ψήφισαν [με βάση] την έλλειψη εμπιστοσύνης -όχι σε ένα συγκεκριμένο κόμμα, αλλά στις κυβερνητικές τάξεις γενικότερα και την συναφή παγκόσμια κοσμοπολίτικη ιδεολογία τους. Πολλοί ψηφοφόροι του Trump ενδιαφέρονταν λιγότερο να προωθήσουν ένα συγκεκριμένο [πολιτικό]πρόγραμμα αντί για να σταματήσουν αυτό που τους φαινόταν ότι είναι η αδυσώπητη κίνηση της χώρας τους προς την καταστροφή.

Ο Trump σε μια συγκέντρωση στο Doral, στην Φλόριντα, τον Οκτώβριο του 2015. REUTERS
--------------------------------------------------

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΠΡΟΣΤΑ

Τι σημαίνει όλο αυτό για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, μένει να το δούμε. Πολλοί προηγούμενοι πρόεδροι έπρεπε να αναθεωρήσουν ουσιαστικά τις ιδέες τους αφότου μπήκαν στο Οβάλ Γραφείο˙ ο Trump ίσως να μην αποτελεί εξαίρεση. Ούτε είναι σαφές ποια ακριβώς θα είναι τα αποτελέσματα αν προσπαθήσει να εφαρμόσει τις ανορθόδοξες πολιτικές του. (Οι Τζακσονιανοί μπορεί να απογοητευθούν από την αποτυχία και θα απομακρυνθούν ακόμη και από πρώην ήρωες που κάποτε αγκάλιαζαν˙ αυτό συνέβη στον πρόεδρο George W. Bush, και θα μπορούσε να συμβεί στον Trump, επίσης).

Αυτή την στιγμή, οι Τζακσονιανοί είναι επιφυλακτικοί σχετικά με την πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών για την παγκόσμια δέσμευση και για το οικοδόμημα της φιλελεύθερης τάξης -αλλά περισσότερο λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης στους ανθρώπους που διαμορφώνουν την εξωτερική πολιτική παρά από την επιθυμία για ένα συγκεκριμένο εναλλακτικό όραμα. Αντιτίθενται στις πρόσφατες εμπορικές συμφωνίες όχι επειδή δεν καταλαβαίνουν τις λεπτομέρειες και τις συνέπειες των όρων αυτών των εξαιρετικά πολύπλοκων συμβάσεων, αλλά επειδή έχουν φθάσει να πιστεύουν ότι οι διαπραγματευτές των συμφωνιών αυτών δεν έχουν κατ’ ανάγκη στην καρδιά τους τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι περισσότεροι Τζακσονιανοί δεν είναι ειδικοί της εξωτερικής πολιτικής και δεν περιμένουν ποτέ να γίνουν ειδικοί. Γι’ αυτούς, η ηγεσία είναι απαραιτήτως ένα θέμα εμπιστοσύνης. Αν πιστεύουν σε έναν ηγέτη ή σε ένα πολιτικό κίνημα, είναι διατεθειμένοι να δεχθούν πολιτικές που φαίνονται αντι-διαισθητικές και δύσκολες.

Δεν έχουν πλέον τέτοια εμπιστοσύνη στο αμερικανικό κατεστημένο, και εκτός εάν και έως ότου μπορέσει να αποκατασταθεί, θα κρατούν την Ουάσιγκτον υπό αυστηρό έλεγχο. Για να παραφράσω αυτό που έγραψε ο νεοσυντηρητικός διανοούμενος Irving Kristol για τον γερουσιαστή Τζόζεφ Μακάρθι το 1952, υπάρχει ένα πράγμα που οι Τζακσονιανοί ξέρουν για τον Trump -ότι είναι κατηγορηματικά με το μέρος τους. Σχετικά με τις ελίτ της χώρας τους, αισθάνονται ότι δεν βλέπουν κάτι τέτοιο. Και οι ανησυχίες τους δεν είναι όλες αθέμιτες, γιατί το σχέδιο των Ηνωμένων Πολιτειών για την οικοδόμηση της παγκόσμιας τάξης δύσκολα θα ανθίσει.

Κατά το παρελθόν τέταρτο του αιώνα, οι Δυτικοί πολιτικοί ξετρελάθηκαν με κάποιες επικίνδυνα υπεραπλουστευμένες ιδέες. Πίστευαν ότι ο καπιταλισμός είχε εξημερωθεί και δεν θα δημιουργήσει πλέον οικονομικές, κοινωνικές ή πολιτικές αναταραχές. Θεώρησαν ότι οι ανελεύθερες ιδεολογίες και πολιτικά αισθήματα είχαν μείνει στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας και ότι τα πίστευαν μόνο «πικραμένοι» ηττημένοι -ανθρώπους που «προσκολλώνται στα όπλα ή την θρησκεία ή την αντιπάθεια προς τους ανθρώπους που δεν είναι σαν κι αυτούς … ως έναν τρόπο για να εξηγήσουν τις απογοητεύσεις τους», όπως το έθεσε περίφημα ο Μπαράκ Ομπάμα [6] το 2008. Ο χρόνος και οι συνήθεις διαδικασίες της ιστορίας θα λύσουν το πρόβλημα˙ το να κατασκευαστεί μια φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη ήταν απλά ένα ζήτημα δουλειάς πάνω στις λεπτομέρειες.

Δεδομένων τέτοιων απόψεων, πολλές πρόσφατες εξελίξεις -από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου και τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας μέχρι την οικονομική κρίση και την πρόσφατη αύξηση του θυμωμένου εθνικιστικού λαϊκισμού και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού- ήρθαν ως μια βάναυση έκπληξη. Είναι όλο και πιο σαφές ότι η παγκοσμιοποίηση και η αυτοματοποίηση βοήθησαν να σπάσει το κοινωνικοοικονομικό μοντέλο που διασφάλιζε την μεταπολεμική ευημερία και την εγχώρια κοινωνική ειρήνη, και ότι το επόμενο στάδιο της καπιταλιστικής ανάπτυξης θα αποτελέσει πρόκληση για τα ίδια τα θεμέλια τόσο της παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης όσο και πολλών από τους εθνικούς πυλώνες της.

Σε αυτή τη νέα παγκόσμια αταξία, η δύναμη των πολιτικών της ταυτότητας δεν μπορεί πλέον να αμφισβητηθεί. Οι Δυτικές ελίτ πίστευαν ότι στον 21ο αιώνα, ο κοσμοπολιτισμός και η παγκοσμιοποίηση θα θριαμβεύσουν επί του αταβισμού και της φυλετικής νομιμοφροσύνης. Απέτυχαν να καταλάβουν τις βαθιές ρίζες της πολιτικής ταυτότητας στην ανθρώπινη ψυχή και την ανάγκη αυτές οι ρίζες να βρουν πολιτική έκφραση και στις πολιτικές αρένες, εγχωρίως και διεθνώς. Και απέτυχαν να κατανοήσουν ότι οι ίδιες οι δυνάμεις της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης που προώθησαν ο κοσμοπολιτισμός και η παγκοσμιοποίηση θα δημιουργήσουν αναταράξεις και τελικά αντίσταση, όπως η Gemeinschaft (δηλαδή, η κοινότητα) αντεπιτέθηκε στην ορμητική Gesellschaft (δηλαδή, την κοινωνία της αγοράς), με τους κλασικούς όρους που προτιμούσαν οι κοινωνιολόγοι έναν αιώνα πριν.

Η πρόκληση για τις διεθνείς πολιτικές στις μέρες που έρχονται είναι επομένως λιγότερο το να ολοκληρωθεί το έργο του χτισίματος της παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης κατά μήκος συμβατικών γραμμών από όσο το να βρεθεί ένας τρόπος για να σταματήσει η διάβρωση της φιλελεύθερης τάξης και να ανατοποθετηθεί το παγκόσμιο σύστημα σε μια πιο βιώσιμη βάση. Η διεθνής τάξη θα πρέπει να βασίζεται όχι μόνο στην συναίνεση των ελίτ και τις ισορροπίες της εξουσίας και της πολιτικής, αλλά και στις ελεύθερες επιλογές των εθνικών κοινοτήτων -κοινοτήτων που πρέπει να αισθάνονται προστατευμένες από τον έξω κόσμο ακριβώς όσο θέλουν και να επωφελούνται από την εμπλοκή τους με αυτόν.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2017-01-20/jackson...

Σύνδεσμοι:
[1] https://twitter.com/wrmead
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2016-11-09/trump-a...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2017-01-03/trump-a...
[4] https://www.foreignaffairs.com/anthologies/2016-10-20/world-war
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/1923-06-15/foreign...
[6] http://www.nytimes.com/2008/04/13/us/politics/13campaign.html

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition