Ένα μέλλον για τους αγγλόφωνους λαούς

Από το «Κάντε την Αμερική μεγάλη ξανά» του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump μέχρι την «Παγκόσμια Βρετανία» των οπαδών του Brexit και την «Μεγάλη αναζωογόνηση του κινεζικού λαού» του προέδρου της Κίνας Xi Jinping, ο νοσταλγικός εθνικισμός [1] έχει γίνει μια σημαντική δύναμη στην πολιτική σε όλο τον κόσμο. Οι αναδρομές στα περασμένα εθνικά μεγαλεία εμψυχώνουν τα ακροδεξιά λαϊκιστικά κινήματα στην Ευρώπη, τροφοδοτούν τον επεκτατισμό του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, στην γειτονιά του, και εμψυχώνουν τις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες του προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ένας τέτοιος κόσμος είναι επιρρεπής σε συγκρούσεις. Ωστόσο, η νοσταλγία μπορεί ακόμα να είναι συνεπής με κάποια μορφή διεθνούς συνεργασίας, ιδίως όταν η κουλτούρα, η ιστορία και οι αξίες επικαλύπτονται [2]. Και σε αυτό το πλαίσιο, η επανεμφάνιση μιας Αγγλοσφαίρας (Anglosphere) -ένα μακρινό όνειρο [3] για πολλούς περήφανους Βρετανούς– δεν είναι πλέον τόσο παρατραβηγμένη.

Η ιδέα της Αγγλοσφαίρας [4] χρονολογείται από την κατάρρευση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Στην ογκώδη του «Ιστορία των Αγγλόφωνων Λαών», ο πρώην πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ [5] εξύφαινε 2000 χρόνια ιστορίας με ένα νήμα αγγλοφωνίας που στην συνέχεια ενέπνευσε τους ευρωσκεπτικιστές [6] οι οποίοι αντιτίθεντο στην είσοδο του Ηνωμένου Βασιλείου στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο το 1973. Κατά την άποψή τους, το Λονδίνο θα έπρεπε μάλλον να επικεντρωθεί στην Κοινοπολιτεία, εναρμονιζόμενο με αυτό που Τσόρτσιλ αποκάλεσε κάποτε ως τους αληθινούς «συγγενείς και φίλους». Πιο πρόσφατα, ο νοσταλγικός εθνικισμός, συμπεριλαμβανομένης της νοσταλγίας για την Κοινοπολιτεία, κυριάρχησε στην εκστρατεία υπέρ του «εκτός» [από την ΕΕ], με τον Boris Johnson [7], πλέον υπουργό Εξωτερικών, να δηλώνει ότι, όταν το Λονδίνο εντάχθηκε στην κοινή αγορά, πρόδωσε «τις σχέσεις μας με τις χώρες της Κοινοπολιτείας, όπως η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία».

Αλλά το όνειρο της δημιουργίας μιας Αγγλοσφαίρας τόνωσε την φαντασία των μη Βρετανών επίσης [8]. Παρά τον αυξανόμενο ακτιβισμό τους στην περιοχή Ινδίας-Ειρηνικού, τόσο η Αυστραλία όσο και η Νέα Ζηλανδία ήταν πάντα συνδεδεμένες με τον αγγλοσαξονικό κόσμο. Στα απομνημονεύματά του το 2009, υπό τον τίτλο «Battlelines» [9], ο Tony Abbott, ο πρώην πρωθυπουργός της Αυστραλίας, εξήρε με ενθουσιασμό την συμμαχία της Καμπέρα με την Ουάσιγκτον και τους δεσμούς της με το Λονδίνο. Ο Καναδάς, [10] δεδομένης της γαλλικής πολιτιστικής κληρονομιάς του, ήταν πιο επιφυλακτικός σχετικά με την δέσμευσή του στην Αγγλοσφαίρα. Αλλά ο Erin O’ Toole [11], ο υποψήφιος για την ηγεσία του καναδικού Συντηρητικού Κόμματος, έχει κάνει έναν από τους βασικούς άξονες της εκστρατείας του την αποφασιστικότητά του να «επιδιώξει ένα Σύμφωνο Εμπορίου και Ασφάλειας μεταξύ Καναδά, Ηνωμένου Βασίλειου, Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας».

Με λίγα λόγια, μπορεί να έχει φθάσει η ώρα της Anglosphere.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΝΑΔΑ ΣΤΗΝ ΚΑΜΠΕΡΑ

Η Αγγλοσφαίρα είναι νεφελώδης. Εκτείνεται από τον Ατλαντικό μέχρι τον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό, και περιλαμβάνει εκείνες τις χώρες -Αυστραλία, Καναδάς, Νέα Ζηλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες- που μοιράζονται την αγγλοσαξονική κουλτούρα [12]. Αυτή η πολιτική κοινότητα αντιπροσωπεύει το 6% του παγκόσμιου πληθυσμού, το ένα τέταρτο του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 40% των συνολικών στρατιωτικών δαπανών. Μπορεί να υπερηφανεύεται για μερικά από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν ΑΕΠ στον κόσμο.

Τα νομικά συστήματα Κοινού Δικαίου (Common Law), η ανηλεής υπεράσπιση των δημοκρατικών αρχών, τα αγγλικά ως πρώτη γλώσσα, οι κοινές επιχειρηματικές πρακτικές, καθώς και η παραδοσιακή υποστήριξη για το ελεύθερο εμπόριο, αποτελούν την «κόλλα» που κρατά μαζί τις χώρες που είναι γεωγραφικά τόσο μακρινές. Οι πολιτιστικοί δεσμοί μειώνουν το κόστος συναλλαγών μεταξύ των χωρών και ενισχύουν την εμπιστοσύνη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, στην πραγματοποίηση άμεσων ξένων επενδύσεων [13], οι Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν μια ισχυρή προτίμηση στις αγγλοσαξονικές χώρες, με περίπου το 23% του συνόλου των αμερικανικών άμεσων ξένων επενδύσεων να πηγαίνουν στην Αυστραλία, τον Καναδά, τη Νέα Ζηλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Στην χρηματοδότηση, την τεχνολογία, την επιστήμη και το εμπόριο, η Αγγλοσφαίρα διαδραματίζει ήδη κυρίαρχο ρόλο, έστω και με ανεπίσημο τρόπο. Αλλά υπάρχουν επίσης επίσημα μέσα συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της ομάδας μοιράσματος πληροφοριών Five Eyes˙ το Διαλειτουργικό Συμβούλιο Αεροπορίας και Διαστήματος (Air and Space Interoperability Council), το οποίο έχει ως στόχο να κάνει διαλειτουργικά τα συστήματα άμυνας των μελών του˙ και η υποτροφία Rhodes, η οποία φέρνει φοιτητές από όλο τον κόσμο για να σπουδάσουν στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Πιο πρόσφατα, η Νέα Ζηλανδία [14] έχει προσφερθεί να στείλει στο Λονδίνο τους κορυφαίους εμπορικούς διαπραγματευτές της για να βοηθήσει το βρετανικό δημόσιο καθώς προετοιμάζεται να επαναδιαπραγματευθεί εκατοντάδες εμπορικές συμφωνίες με τον υπόλοιπο κόσμο. Και μια πρόσφατη δημοσκόπηση βρήκε συντριπτική υποστήριξη [15] στην Αυστραλία, τον Καναδά, τη Νέα Ζηλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο για την χορήγηση στους υπηκόους τους αμοιβαία δικαιώματα για να ζουν και να εργάζονται ελεύθερα μεταξύ των τεσσάρων χωρών.