Λάθος ξεκίνημα για τον Trump και τον Xi

Όταν ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping ετοιμάστηκε να επισκεφθεί τον πρόεδρο των ΗΠΑ Donald Trump [3] στην Φλόριντα την περασμένη εβδομάδα, η προοπτική μιας δραματικής συνάντησης ήταν σαφής. Κατά την διάρκεια της εκστρατείας του για την προεδρία, ο Τραμπ κατηγόρησε την Κίνα ότι εκμεταλλευόταν οικονομικά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ως εκλεγμένος πρόεδρος, άφησε να εννοηθεί ότι η κυβέρνησή του θα έθετε υπό αμφισβήτηση την πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών περί «μιας Κίνας» ως προς την Ταϊβάν -έναν μακροχρόνιο πυλώνα της σχέσης μεταξύ του Πεκίνου και της Ουάσινγκτον [4]. (Ο Trump αργότερα επιβεβαίωσε την δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών στην πολιτική αυτή μετά από αίτημα του Xi). Και λίγο πριν από την σύνοδο κορυφής, ο Trump παρέμεινε επικριτικός έναντι του Πεκίνου, γράφοντας [5] στο Twitter ότι αναμένει μια «πολύ δύσκολη» συνάντηση και λέγοντας [6] σε δημοσιογράφους καθ’ οδόν προς την Φλόριντα ότι η Κίνα είχε αντιμετωπίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες «άδικα».

Λαμβάνοντας υπόψη αυτό το σκηνικό, η πρώτη προεδρική συνάντηση ΗΠΑ-Κίνας της διοίκησης Trump πήγε εξαιρετικά ομαλά. Δεν υπήρχαν μεγάλες γκάφες στο πρωτόκολλο, και ο Trump έκανε ακόμη κάποιο αυτο-σαρκαστικό χιούμορ, λέγοντας ότι δεν είχε «πάρει τίποτα, απολύτως τίποτα» από τον Σι σε ένα δείπνο, νωρίς στις συνομιλίες τους. Η φιλική ατμόσφαιρα και η έλλειψη αναταράξεων, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι η συνάντηση παρήγαγε σημαντική πρόοδο. Χάρη εν μέρει στην έλλειψη προετοιμασίας από την διοίκηση Τραμπ, η σύνοδος κορυφής πέτυχε λίγα πέρα από το να επιτρέψει στους δύο ηγέτες και τις ομάδες τους να εξοικειωθούν. Παρά το γεγονός ότι η συνάντηση παρήγαγε τρία αξιοσημείωτα αποτελέσματα -που σχετίζονται με το εμπόριο, την δομή της διμερούς διπλωματίας, και την Βόρεια Κορέα [7]- αυτά τα αποτελέσματα έκαναν λίγα για να προχωρήσουν προς τα εμπρός τις διμερείς σχέσεις και ίσως να εδραίωσαν την δυσπιστία μεταξύ των δύο πλευρών σχετικά με την Βόρεια Κορέα.

ΧΩΡΙΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑ

Το πρώτο αξιοσημείωτο αποτέλεσμα από την συνάντηση την περασμένη εβδομάδα ήρθε στην σφαίρα των αμερικανο-κινεζικών οικονομικών σχέσεων. Την Παρασκευή, ο υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, Wilbur Ross, είπε [8] σε δημοσιογράφους ότι οι δύο χώρες συμφώνησαν σε ένα «πρόγραμμα 100 ημερών» για συνομιλίες σε εμπορικά θέματα. Παρά το γεγονός ότι οι προτεραιότητες της διοίκησης Trump είναι να αυξήσουν τις εξαγωγές των ΗΠΑ προς την Κίνα και να μειώσουν το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, δεν είναι σαφές ποιο θα είναι το πεδίο εφαρμογής των νέων συνομιλιών, και καμία συγκεκριμένη συμφωνία δεν ανακοινώθηκε. Στην πραγματικότητα, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες συμφώνησαν να επιδιώξουν περαιτέρω συμφωνία.

Όμως, ακόμη και αν η Ουάσιγκτον καταφέρει τελικά να αυξήσει τις εξαγωγές των ΗΠΑ και την ισορροπία του διμερούς εμπορίου, αυτό θα αφορά μόνο ένα κλάσμα των οικονομικών ανησυχιών των δύο χωρών. Κανένα από αυτά τα δύο, για παράδειγμα, δεν θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ να εξασφαλίσουν σημαντικά καλύτερη πρόσβαση στις αγορές της Κίνας σε τομείς που από παλιά είχαν περιορισμούς, όπως οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, ή σε τομείς με όλο και περισσότερους περιορισμούς, όπως οι υποδομές πληροφορικής. Ούτε η εξισορρόπηση του εμπορίου θα αντιμετωπίσει αναγκαστικά τους στόχους του Πεκίνου να αμβλύνει τις απαγορεύσεις για την μεταφορά τεχνολογίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την μείωση των περιορισμών που η Ουάσιγκτον έχει κατά καιρούς επιβάλλει στις κινεζικές επενδύσεις [9] στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο όνομα της εθνικής ασφάλειας. Γενικότερα, αν και η εξισορρόπηση του εμπορικού ισοζυγίου θα βοηθήσει τον Trump να εκπληρώσει κάποιες υποσχέσεις της προεκλογικής εκστρατείας του και θα μπορούσε να ωφελήσει κάποιους εξαγωγείς των ΗΠΑ, λίγες ενδείξεις υπήρξαν ότι ένα τέτοιο σχέδιο είναι μέρος ενός ευρύτερου οράματος για σταθερούς οικονομικούς δεσμούς μεταξύ της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο Xi Jinping μετά την άφιξή του στην Φλόριντα, τον Απρίλιο του 2017. JOE SKIPPER / REUTERS
----------------------------------------------------

Στην συνέχεια, οι δύο κυβερνήσεις συμφώνησαν να συστήσουν έναν νέο Συνολικό Διάλογο (Comprehensive Dialogue) ΗΠΑ-Κίνας, ένα διμερές φόρουμ που θα αντικαταστήσει τον Στρατηγικό και Οικονομικό Διάλογο -την ετήσια σύνοδο κορυφής για τις αμερικανο-κινεζικές προτεραιότητες που εμπλέκουν εκατοντάδες αξιωματούχους, αλλά έχουν παραγάγει μερικές σημαντικές προόδους τα τελευταία χρόνια. Ο Συνολικός Διάλογος, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Εξωτερικών, Rex Tillerson [10], θα περιλαμβάνει τέσσερις «πυλώνες» ή άξονες: Ένας για τις ανησυχίες σχετικά με διπλωματικά θέματα και την ασφάλεια, ένας για τα οικονομικά θέματα, ένας για την επιβολή του νόμου και της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, και ένας για κοινωνικά και πολιτιστικά θέματα.

Η αξιολόγηση αυτής της νέας προσέγγισης θα πάρει χρόνο, αλλά είναι ήδη σαφές ότι οι τέσσερις πυλώνες έχουν την δυνατότητα να διαχωρίσουν με τεχνητό τρόπο σχετικά θέματα και να ωθήσουν ορισμένα σημαντικά ζητήματα της διμερούς ατζέντας. Για παράδειγμα, αν οι Κινέζοι και οι Αμερικανοί αξιωματούχοι συζητούν την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο παράλληλα με την επιβολή του νόμου, τα στρατιωτικά και τα στρατηγικά θέματα ασφάλειας στον κυβερνοχώρο θα συγκεντρώσουν την προσοχή που τους αξίζει; Τι θα συμβεί με τους διμερείς μηχανισμούς που ήδη υπάρχουν, όπως η Κοινή Επιτροπή Εμπορίου και Εμπορίου, η οποία έχει δημιουργήσει μερικές από τις πιο συγκεκριμένες πρόσφατες εξελίξεις στους αμερικανο-κινεζικούς οικονομικούς δεσμούς; Ο νέος διάλογος θα αφιερώσει ιδιαίτερη προσοχή σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ή αντί για αυτό θα «ενσωματωθούν σε κάθε συζήτηση» -μια φράση που ο Tillerson χρησιμοποίησε για να περιγράψει τις συναντήσεις του Trump με τον Xi, πράγμα που σημαίνει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν αντιμετωπίστηκαν άμεσα σε σημαντικό βαθμό; Ειδικά υπό το φως των αναφορών [11] ότι οι τέσσερις πυλώνες ήταν μια κινεζική πρόταση, οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ θα πρέπει να θυμούνται ότι ο καθορισμός της ατζέντας μπορεί να καθορίσει το αν οι συνομιλίες προωθούν τα συμφέροντα των ΗΠΑ ή δίνουν στους Κινέζους αξιωματούχους την ευκαιρία να καθυστερήσουν, ενώ τα προβλήματα αυξάνονται ή φουντώνουν.

Ήταν η τρίτη σημαντική έκβαση της συνάντησης της Φλόριντα που τράβηξε την μεγαλύτερη προσοχή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε ένα δείπνο το βράδυ της Πέμπτης, ο Trump είπε στον Xi ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν μόλις εκτοξεύσει πυραύλους cruise εναντίον ενός συριακού αεροδρομίου [12] ως αντίδραση στην χρήση χημικών όπλων εναντίον αμάχων από τον πρόεδρο της Συρίας, Μπασάρ αλ-Ασαντ [13]. Πέρα από την συνήθη αντίθεση της Κίνας σε παρεμβάσεις, είναι ασφαλές να πούμε ότι ο Xi δεν ήταν ικανοποιημένος από τον χρόνο που συνέπεσαν αυτές οι ειδήσεις. Το πρόβλημα δεν ήταν ο ανταγωνισμός για την ειδησεογραφική κάλυψη που δημιούργησαν τα χτυπήματα -ο κινεζικός Τύπος, σε αντίθεση με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης των ΗΠΑ, δεν υπονόησε ότι τα χτυπήματα είχαν επισκιάσει την επίσκεψη του Σι- αλλά γεγονός είναι ότι ο Xi κατελήφθη εξαπίνης, και σχετικά δημόσια. Η κινεζική κυβέρνηση έχει από καιρό προσπαθήσει να αποφεύγει εκπλήξεις στις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, επειδή μπορεί να κάνει ισχυρότερη πολιτική όταν οι ηγέτες της έχουν το χρόνο να συντονίζονται και επειδή οι εκπλήξεις μπορεί να δημιουργήσουν πολιτική πίεση για δραματικές αντιδράσεις. Αν οι Κινέζοι αξιωματούχοι είχαν γίνει αισιόδοξοι ότι θα μπορούσαν να βασιστούν στην διοίκηση Trump να ενεργεί πιο προβλέψιμα κατά τις εβδομάδες από τότε που ο πρόεδρος ανέτρεψε την πολιτική [του] για την Κίνα, και αν είχαν αρχίσει να πιστεύουν ότι ο Trump και ο Xi φύτευαν ένα σπόρο εμπιστοσύνης κατά την συνάντησή τους, οι προσδοκίες τους διαψεύσθηκαν.

Είναι πιθανό ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφάσισαν να χτυπήσουν την Συρία κατά την διάρκεια του δείπνου του Τραμπ με τον Xi, εν μέρει για να δείξουν στην Κίνα ότι δεν θα διστάσουν να ενεργήσουν μονομερώς κατά της Βόρειας Κορέας. Αν αυτή ήταν η πρόθεση της κυβέρνησης, η επιλογή της ήταν λάθος. Το χτύπημα κατά της Συρίας δεν προσθέτει βάρος στις έμμεσες απειλές του Trump κατά της Πιονγκγιάνγκ, καθώς ο Trump δεν είχε απειλήσει την Συρία πριν η χημική επίθεση προκαλέσει την δράση των ΗΠΑ: Μόνο μετά την επίθεση ο Trump είπε ότι ο Άσαντ είχε «ξεπεράσει [d] πολλές, πολλές γραμμές» [14]. Επιπλέον, ο Trump για να σηματοδοτήσει ότι θα δώσει συνέχεια στο θέμα των προειδοποιήσεών του για την Βόρεια Κορέα, θα πρέπει πρώτα να έχει κάνει αυτές τις προειδοποιήσεις σαφείς, και, μέχρι στιγμής, η κυβέρνησή του δεν το έχει πράξει. Για παράδειγμα, την ίδια ημέρα που ο Trump είπε [15] ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα «επιλύσουν [το ζήτημα με] την Βόρεια Κορέα» εάν δεν το κάνει η Κίνα, η πρεσβευτής του στα Ηνωμένα Έθνη είπε στο ABC ότι η Κίνα είναι «η μόνη χώρα που θα μπορούσε να σταματήσει την Βόρεια Κορέα». Τέλος, πρόσφατες προκλήσεις της Βόρειας Κορέας δεν είναι συγκρίσιμες με την χρήση δηλητηριωδών αερίων από τον Assad: Αν και οι δοκιμές των πυρηνικών και των πυραυλικών προγραμμάτων της Πιονγιάνγκ είναι ανησυχητικές, εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν την ανάπτυξη ενός όπλου –όχι την χρήση του. Οι Βορειοκορεάτες και οι Κινέζοι αξιωματούχοι σίγουρα γνωρίζουν ότι η σχετικά ισχυρή διεθνής υποστήριξης που έλαβε ο Τραμπ για το χτύπημα στην Συρία δεν θα υπάρχει στην περίπτωση μιας προληπτικής επίθεσης κατά της Βόρειας Κορέας.

Ο Trump μπορεί να επέδειξε στους Κινέζους αξιωματούχους ότι μπορεί να κάνει χρήση βίας χωρίς προειδοποίηση και ότι μπορεί να αλλάξει γρήγορα γνώμη για το πότε θα το κάνει. Αυτό μπορεί να κρατήσει την Κίνα σε εγρήγορση -θυμίζει μια μορφή σκεπτικού αποτροπής από την εποχή του Ρίτσαρντ Νίξον γνωστό ως η θεωρία του τρελού- αλλά δεν θα βοηθήσει την διοίκηση Trump να πείσει το Πεκίνο να πιέσει περαιτέρω την Βόρεια Κορέα [16] για τον περιορισμό των προγραμμάτων πυρηνικών όπλων και πυραύλων. Πράγματι, σε συνδυασμό με την απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να στείλουν μια ομάδα πλοίων μαζί με αεροπλανοφόρο προς την Βόρεια Κορέα το Σαββατοκύριακο, τα χτυπήματα στην Συρία μπορεί να σηματοδοτούν την απομάκρυνση της Ουάσινγκτον από την πεποίθηση ότι οι κυρώσεις θα λύσουν τα προβλήματά της με την Βόρεια Κορέα. Με το να εκπλήξει τον Xi στο δείπνο και να ενισχύσει την στρατιωτική πίεση στην περιοχή, ο Trump έχει κάνει πιο δύσκολο για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα να διαχειρίζονται τα συμφέροντά τους στην χερσόνησο της Κορέας με συντονισμένο τρόπο.

Ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας, Κιμ Γιονγκ-ουν, κοιτάζει ένα εξάρτημα πυραύλων στην Πιονγκγιάνγκ, τον Μάρτιο του 2016. REUTERS / KCNA
--------------------------------------------------------------

ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΨΗΤΟ;

Ένας λόγος για τον οποίο οι συναντήσεις της προηγούμενης εβδομάδας παρήγαγαν τόσο λίγα ουσιαστικά αποτελέσματα ήταν ότι η διοίκηση Trump δεν ήταν επαρκώς προετοιμασμένη να μπει σε λεπτομερείς συζητήσεις επί της πολιτικής. Στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, για παράδειγμα, η διοίκηση δεν έχει ακόμη επιλέξει υποψήφιους για θέσεις-κλειδιά, όπως ο αναπληρωτής υπουργός ή ο βοηθός υπουργός για τις υποθέσεις της Ανατολικής Ασίας και του Ειρηνικού. Αν η διοίκηση Trump είχε στελεχωθεί και αναπτύξει ένα πιο ολοκληρωμένο όραμα για την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις συναντήσεις της περασμένης εβδομάδας τουλάχιστον για να ξεκινήσει την συζήτηση σε ένα ευρύτερο φάσμα θεμάτων -από την Θάλασσα της Νότιας Κίνας και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας μέχρι τις διμερείς επενδύσεις και την παγκόσμια δημόσια την υγεία- και να πλαισιώσει αυτές τις συζητήσεις με τρόπο που να αντανακλά τις προτεραιότητες των ΗΠΑ.

Η διοίκηση Trump έχει χάσει μέχρι τώρα την ευκαιρία να προχωρήσει σε κάτι που ξεκίνησε η κυβέρνηση του πρώην προέδρου, Μπαράκ Ομπάμα, [17], αλλά ποτέ δεν υλοποίησε πλήρως -την ανάπτυξη μιας νέας πολιτικής προς την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού που να υπολογίζει τόσο την αυξημένη ισχύ της Κίνας όσο και τα συμφέροντα των ΗΠΑ και τις συμμαχίες τους στην περιοχή. Η «επανεξισορρόπηση» [18] ή «pivot» του Ομπάμα στην Ασία ήταν μόνο εν μέρει επιτυχής [19]: Παρ’όλο που οι Ηνωμένες Πολιτείες έδωσαν κορυφαία πολιτική προσοχή στην Ασία, ποτέ δεν ακολούθησαν ένα προοδευτικό όραμα για την θέση τους εκεί, επιλέγοντας αντ’ αυτού να υπερασπιστούν το στάτους κβο της περιοχής. Μέχρι στιγμής, η διοίκηση Trump ούτε έχει αφιερώσει πολλή επίσημη προσοχή στην περιοχή στο σύνολό της, ούτε ανέπτυξε ένα συνεκτικό σχέδιο για το πώς να την προσεγγίσει. Αν το κάνει, οι μελλοντικές συναντήσεις μεταξύ του Τραμπ και του Σι θα έχουν πολύ περισσότερη ουσία.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2017-04-10/false-s...
Σύνδεσμοι:
[1] http://transpacifica.net/
[2] https://twitter.com/gwbstr
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/2017-02-13/trump-time
[4] https://www.foreignaffairs.com/reviews/review-essay/how-china-and-americ...
[5] https://twitter.com/realdonaldtrump/status/847573220417044480
[6] https://twitter.com/markknoller/status/850070191895662592/photo/1
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/2017-02-13/trump-and-north-korea
[8] https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2017/04/07/briefing-secretar...
[9] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/can-chinas-compani...
[10] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2016-12-16/rex-files
[11] http://www.scmp.com/news/china/diplomacy-defence/article/2085889/china-s...
[12] https://www.nytimes.com/2017/04/06/world/middleeast/us-said-to-weigh-mil...
[13] https://www.foreignaffairs.com/interviews/2015-01-25/syrias-president-sp...
[14] http://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-idlib-idUSKBN1770YU
[15] https://www.ft.com/content/4d9f65d6-17bd-11e7-9c35-0dd2cb31823a
[16] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2017-03-21/making-ch...
[17] https://www.foreignaffairs.com/articles/what-obama-gets-right
[18] https://www.foreignaffairs.com/articles/asia/obama-and-asia
[19] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2016-03-03/making-good-reb...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition