Το δέλεαρ των φορολογικών παραδείσων της Ευρώπης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το δέλεαρ των φορολογικών παραδείσων της Ευρώπης

Γιατί επιβραδύνεται η φορολογική μεταρρύθμιση
Περίληψη: 

«Όταν οι κυβερνήσεις χάνουν τα φορολογικά έσοδα, οι απλοί πολίτες πληρώνουν το τίμημα: Τα σχολεία και τα νοσοκομεία χάνουν χρηματοδότηση και ζωτικές δημόσιες υπηρεσίες κόβονται. Την ίδια στιγμή, η αύξηση των κερδών, ως αποτέλεσμα χαμηλότερης εταιρικής φορολογίας ωφελεί τους πλούσιους μετόχους των εταιρειών, μόνο αυξάνοντας περαιτέρω το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών».

Ο ALEXANDER SAEEDY είναι ερευνητής Δημόσιας Πολιτικής και ζει στις Βρυξέλλες, στο Βέλγιο. Δουλειά του έχει εμφανιστεί στο Reuters, το Vice News, το EUObserver και αλλού.

Η οικονομική κρίση του 2008 δεν άλλαξε μόνο το σχήμα και το μέγεθος της παγκόσμιας οικονομίας –η συνδυασμένη παραγωγικότητα και απασχόληση συρρικνώθηκε κατά 5,5% [1] το 2014 σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ- αλλά επαναπροσδιόρισε επίσης το πώς οι ηγέτες σε ολόκληρο τον κόσμο συζητούν και περιγράφουν τον χρηματοπιστωτικό και τραπεζικό τομέα και τον πλούτο. Σύμφωνα με τον Angel Gurria, τον γενικό γραμματέα του ΟΟΣΑ, αφότου δισεκατομμύρια από τα χρήματα των φορολογουμένων χρησιμοποιήθηκαν για την διάσωση των μεγαλύτερων τραπεζών και εταιρειών του κόσμου, έγινε «πολιτικά απαράδεκτο» το ότι «μόνο οι μεσαίες τάξεις πολιτών και οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις πληρώνουν φόρους, ενώ οι υψηλής καθαρής αξίας ιδιώτες και πολυεθνικές εταιρείες δεν πληρώνουν καθόλου». Το 2009, οι ηγέτες του G-20, στην περίφημη πλέον σύνοδο κορυφής του Πίτσμπουργκ, αναγνώρισαν [2] ότι ήρθε η ώρα «να γυρίσουμε την σελίδα της εποχής της ανευθυνότητας» στην παγκόσμια φορολογία και ορκίστηκαν να «αναλάβουν δράση κατά των μη συνεργάσιμων κρατών, συμπεριλαμβανομένων των φορολογικών παραδείσων». Όπως ανακοίνωσε η ομάδα αργότερα το ίδιο έτος [3], «η εποχή του τραπεζικού απορρήτου είχε τελειώσει».

Δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για την εταιρική φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή. Αν και η Πράξη Φορολογικής Συμμόρφωσης των Λογαριασμών Εξωτερικού (Foreign Account Tax Compliance Act) των Ηνωμένων Πολιτειών [4] του 2010, η οποία απαιτεί από τις ξένες τράπεζες να αναφέρουν τα περιουσιακά στοιχεία των πολιτών των ΗΠΑ στο εξωτερικό, μπορεί να σηματοδοτήσει την αρχή του τέλους για τα ανώνυμα τραπεζικά συστήματα, μια σειρά από σκάνδαλα, συμπεριλαμβανομένων και των διαρροών του Λουξεμβούργου το 2014 και των εγγράφων του Παναμά δύο χρόνια αργότερα, συνέχισαν να εκθέτουν το πώς οι πλουσιότεροι του κόσμου εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες στο φορολογικό καθεστώς για τις επιχειρήσεις, ώστε να μεταφέρουν χρήματα σε όλο τον κόσμο και να κρύβουν μετρητά από τις φορολογικές αρχές.

Αυτές οι διαρροές έχουν παρακινήσει ειδικότερα τις χώρες της Ευρώπης, να επιταχύνουν τον ρυθμό των εταιρικών φορολογικών μεταρρυθμίσεων. Αυτές περιλαμβάνουν κυρώσεις σε μια μαύρη λίστα υπεράκτιων φορολογικών παραδείσων με υπερβολικά «ευνοϊκά φορολογικά καθεστώτα», έναν κανόνα που θα τεθεί σε ισχύ στο τέλος του 2017, και μια πιο ριζοσπαστική πρόταση που σήμερα βρίσκεται υπό εξέταση, γνωστή ως «κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών» (common consolidated corporate tax base ή CCCTB). Αυτό θα δημιουργήσει ένα πανευρωπαϊκό φορολογικό καθεστώς σχεδιασμένο να εξαλείψει την μετατόπιση κερδών, την οποία εταιρείες όπως η Google και η Apple χρησιμοποιούν για να αποφύγουν την καταβολή φόρων στην Ευρώπη μεταφέροντας τα κέρδη τους σε κράτη με χαμηλές φορολογίες, όπως η Ιρλανδία και το Λουξεμβούργο.

Παρά την πρόσφατη πρόοδο, ωστόσο, η δυναμική της Ευρώπης για δίκαιη φορολόγηση των επιχειρήσεων αντιμετωπίζει νέα αντίσταση. Την 8η Απριλίου, οι 28 υπουργοί Οικονομικών της Ευρώπης πήγαν στο νησί της Μάλτας για να συζητήσουν την «καλύτερη φορολογική βεβαιότητα» (tax certainty), δηλαδή, στην οικονομολογική γλώσσα, την τοποθέτηση φρένου στην φορολογική μεταρρύθμιση. Σε ένα έγγραφο που ετοιμάστηκε από τους Μαλτέζους οικοδεσπότες, και το οποίο είδα, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρώπης κλήθηκαν να υποστηρίξουν μόνο «σταδιακές αλλαγές» στα ευρωπαϊκά φορολογικά καθεστώτα και να αποφύγουν νέες ρυθμίσεις που ήταν «ριζοσπαστικές και προξενούν αναστάτωση».

Για κάποιους νομοθέτες, αυτή η έκκληση για πιο αποτελεσματική και σίγουρη φορολογία σήκωσε αμέσως μια κόκκινη σημαία. «Οι Μαλτέζοι προσπαθούν να ξεκινήσουν μια επίθεση που θα αλλάξει την συζήτηση στην ΕΕ γύρω από την φορολογία», δήλωσε ο Sven Giegold, ένας Ευρωπαίος νομοθέτης που συμμετέχει στην Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής του Ευρωκοινοβουλίου. «Είναι σαφές ότι πολλές μεγάλες εταιρείες είναι δυσαρεστημένες με το μεταβαλλόμενο διεθνές κλίμα γύρω από την φορολογία, και η Μάλτα προσπαθεί να προστατεύσει το επιχειρηματικό της μοντέλο ως φορολογικός παράδεισος για τις μεγάλες εταιρείες».

Ένας αξιωματούχος της ΕΕ, παρών στις συνομιλίες στη Μάλτα, ο οποίος ζήτησε ανωνυμία λόγω του εμπιστευτικού χαρακτήρα της συνάντησης, είπε ότι υπήρχε μια αίσθηση από ορισμένες χώρες που ζητούν φορολογική σιγουριά (tax certainty) ότι θα μπορούσαν να έρθουν σε σύγκρουση με την πρόοδο των πρόσφατων ευρωπαϊκών φορολογικών μεταρρυθμίσεων. «Η γερμανική αντιπροσωπεία τόνισε ότι η τέλεια φορολογική σιγουριά ήταν απλά αδύνατο να προσφερθεί στις επιχειρήσεις», είπε. «Πάνω και πέρα από αυτό, προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε στήριξη της φορολογικής σιγουριάς για τις επιχειρήσεις δεν μπορεί να είναι ένα προπέτασμα καπνού για να συνεχιστούν οι αθέμιτες φορολογικές πρακτικές».

ΚΕΝΑ ΝΟΜΟΥ ΕΝ ΑΦΘΟΝΙΑ

Στην Ευρώπη, ο συντονισμός των πολιτικών δίκαιης εταιρικής φορολόγησης έχει από καιρό αποδειχθεί δύσκολος δεδομένου ότι αρκετά κράτη-μέλη της ΕΕ, όπως το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία, είναι τα ίδια φορολογικοί παράδεισοι. Οι χώρες αυτές λαμβάνουν εκατοντάδες εκατομμύρια από φορολογικά έσοδα κάθε χρόνο υποσχόμενα ανταγωνιστικά χαμηλή εταιρική φορολογία σε βάρος των άλλων κρατών στην Ευρώπη, όπου οι φορολογικοί συντελεστές για τις επιχειρήσεις είναι υψηλότεροι.