Πώς η στράτευση στο Ισραήλ οδηγεί στην καινοτομία

Ο Ofer Familier, ένας 35χρονος Ισραηλινός, εργάζεται ως διευθυντής ανάπτυξης στην Vayyar Imaging, μια επιτυχημένη εταιρεία start-up που φτιάχνει αισθητήρες εικόνας για τον καρκίνο του μαστού, προερχόμενους από ραντάρ. Με την πρώτη ματιά, αυτό το έργο φαίνεται να ξεχωρίζει από τα προηγούμενα καθήκοντά του στο Σώμα Πληροφοριών της ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας, όπου ολοκλήρωσε την τριετή υποχρεωτική στρατιωτική θητεία του. Αλλά γενικότερα, η θητεία του Familier στον στρατό ήταν ζωτικής σημασίας για την επιχειρηματικότητά του –όπως ήταν και για την επιχειρηματικότητα πολλών άλλων. Πριν από δύο χρόνια, ο Nadav Zafrir, ο επικεφαλής του τμήματος σημάτων κατασκοπίας των Ενόπλων Δυνάμεων του Ισραήλ, έφυγε να ξεκινήσει μια εταιρεία start-up που παρακολουθεί το έγκλημα στον κυβερνοχώρο. Μάζεψε γρήγορα 18 εκατομμύρια δολάρια από χρηματοδότηση επιχειρηματικών κεφαλαίων (venture capital). Υπάρχουν εκατοντάδες περισσότερες ιστορίες σαν την δική τους.

Το σύστημα στρατολόγησης του Ισραηλινού Στρατού έχει φέρει μεγάλα οφέλη στην οικονομία του Ισραήλ. Οι ένοπλες δυνάμεις τοποθετούν σχολαστικά ταλαντούχους κληρωτούς σε μονάδες τεχνολογίας, πολέμου και πληροφοριών. Οι δεξιότητες που αποκτούν οι στρατεύσιμοι είναι ένα σημαντικό όφελος για αυτούς στις μη στρατιωτικές θέσεις εργασίας μετά την αναχώρησή τους. Όπως μου είπε ο Familier, «οι μονάδες τεχνικών πληροφοριών στον ισραηλινό στρατό είναι σαν το Harvard. Δικτυώνεσαι και καταλήγεις να κάνεις δουλειές μαζί». Και πρόσθεσε: «Ως ένας 18χρονος κληρωτός στον ισραηλινό στρατό, σου δίνεται μεγάλη ευθύνη για αποφάσεις ζωής και θανάτου, παίρνεις διοικητικές και διαχειριστικές αποφάσεις, αποφασίζεις αν θα συνεχίσεις μια επιχείρηση».

Ο ανθηρός τομέας υψηλής τεχνολογίας της χώρας, ο οποίος απέδωσε περισσότερες από 1.500 νέες επιχειρήσεις start-up το 2015 και αντιπροσωπεύει το 40% των εξαγωγών της, τροφοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από πρώην κληρωτούς σε αυτές τις επίλεκτες μονάδες: Αν και μόνο το 20% των νέων Ισραηλινών έχουν επιλεγεί για τεχνολογικές και μάχιμες μονάδες, το 60% των εργαζομένων στην υψηλή τεχνολογία έχουν υπηρετήσει εκεί. Ο Eran Yashiv, καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ ο οποίος ηγείται επίσης του Προγράμματος Οικονομικών και Εθνικής Ασφάλειας στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας στο Τελ Αβίβ, έχει εδώ και χρόνια παρακολουθήσει τις οικονομικές επιπτώσεις του σχεδίου. «Η στρατολόγηση είναι δημιουργία ανθρώπινου κεφαλαίου», μου είπε. «Ο ιδιωτικός τομέας ωφελείται από την εκπαίδευση που παρέχουν οι ένοπλες δυνάμεις». Το «Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων» του ισραηλινού Υπουργείου Οικονομικών διεξάγει επί του παρόντος αξιολόγηση της συμβολής του Ισραηλινού Στρατού στον πολιτικό τομέα.

Σε μια μελέτη του 2013 [1] σχετικά με την σύνδεση μεταξύ του Ισραηλινού Στρατού και της επιτυχίας της υψηλής τεχνολογίας στο Ισραήλ, δύο επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν –ο Ori Swed και ο John Sibley Butler- ανέφεραν ότι η υπηρεσία στον Ισραηλινό Στρατό «καλλιεργεί νέες δεξιότητες (ανθρώπινο κεφάλαιο ), νέα κοινωνικά δίκτυα (κοινωνικό κεφάλαιο), καθώς και νέα κοινωνικά πρότυπα και κώδικες συμπεριφοράς (πολιτιστικό κεφάλαιο)». Με άλλα λόγια, οι κληρωτοί μαθαίνουν νέες δεξιότητες και συμπεριφορά που κανένα πανεπιστήμιο δεν θα μπορούσε να προσφέρει, και σχηματίζουν δίκτυα που διαρκούν στον χρόνο. Το αποτέλεσμα, λένε οι επιστήμονες, είναι «στρατιωτικό κεφάλαιο», το οποίο απορροφά κληρωτούς στον στρατό και στην συνέχεια χρησιμοποιείται στον πολιτικό τομέα. Παρά το γεγονός ότι το 60% των ενηλίκων Ισραηλινών έχουν πραγματοποιήσει στρατιωτική θητεία, το ποσοστό ανέρχεται στο 90% στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας.

Στον πιο πρόσφατο δείκτη του για την καινοτομία, το Bloomberg κατατάσσει το Ισραήλ ως μια από τις πέντε κορυφαίες χώρες του κόσμου για την Έρευνα & Ανάπτυξη, μαζί με την Φινλανδία, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Σουηδία. Το 2015, οι ισραηλινές start-up επιχειρήσεις μάζεψαν 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια σε επιχειρηματικά κεφάλαια (venture capital), σε σύγκριση με 1,9 δισ. δολάρια που μάζεψαν οι start-up επιχειρήσεις στην Γαλλία, μια χώρα οκτώ φορές μεγαλύτερη σε πληθυσμό.

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το Ισραήλ είχε αφθονία ομολόγων στην στρατολόγηση: Σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες –με το Ηνωμένο Βασίλειο να είναι η πιο αξιοσημείωτη εξαίρεση- είχαν υποχρεωτική στρατιωτική θητεία για τους άνδρες. Αλλά όταν τελείωσε ο Ψυχρός Πόλεμος, η [υποχρεωτική] στράτευση θεωρήθηκε παρωχημένη. Οι μελλοντικές αποστολές θα ήταν μικρές, θα λάμβαναν χώρα μακριά από την πατρίδα, και θα απαιτούσαν ευκινησία. Η Γαλλία κατήργησε την στράτευση το 1996˙ η Ιταλία το έπραξε το 2000˙ η Ισπανία το 2001. Η Σουηδία ακολούθησε το 2010 και η Γερμανία το 2011. Η Βουλγαρία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η πΓΔΜ, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Σλοβενία κατήργησαν επίσης την [υποχρεωτική] στράτευση μετά την πτώση του Σιδηρού Παραπετάσματος.

Αλλά η στράτευση δεν είναι τελειωμένη. Το 2015, η Λιθουανία αναβίωσε την στρατολόγηση, και τον περασμένο μήνα η σουηδική κυβέρνηση ανακοίνωσε [2] ότι θα κάνει το ίδιο. Η Λιθουανία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι έπρεπε να αυξήσει τον στρατό της, ως αποτέλεσμα των αυξανόμενων ρωσικών εχθροπραξιών, ενώ η Σουηδία είχε ένα διπλό κίνητρο. Χρειαζόταν να ανταποκριθεί στην ρωσική επιθετικότητα, αλλά, ίσως πιο σημαντικό, οι ένοπλες δυνάμεις είχαν πρόβλημα να στρατολογήσουν [3] αρκετούς επαγγελματίες στρατιώτες. Η Νορβηγία επεξέτεινε την στρατολόγησή της στις γυναίκες πέρυσι˙ Η Σουηδία θα κάνει επίσης την στρατολογία της αδιάφορη απέναντι στο φύλο. Και ο Γάλλος πρωτοπόρος στις προεδρικές εκλογές, Emmanuel Macron, έχει ακολουθήσει την μόδα, προτείνοντας [4] την επιστροφή της στράτευσης στην Γαλλία.