Μια ωρολογιακή βόμβα στα σύνορα της Ιορδανίας

Παρά την ανθρωπιστική κρίση, το Αμμάν αρνήθηκε να επιτρέψει στους πρόσφυγες να εγκατασταθούν στην Ιορδανία. Όπως δήλωσε σε συνέντευξή του ο Oraib Rantawi, διευθυντής του Κέντρου Πολιτικών Σπουδών Quds στο Αμμάν, οι Σύριοι που είχαν κολλήσει στα σύνορα «δεν θα επιτραπεί ποτέ να εισέλθουν στην Ιορδανία. Δεν πρόκειται να διακινδυνεύσουμε την ασφάλειά μας». Αυτά τα αισθήματα είναι ευρέως διαδεδομένα στο Χασεμιτικό Βασίλειο. Πριν από την συνοριακή επίθεση, ο βασιλιάς Αμπντάλα είπε στο BBC τον Φεβρουάριο του 2016 ότι η Ιορδανία είχε φτάσει στο «σημείο βρασμού» [16] όσον αφορά την αποδοχή προσφύγων, προειδοποιώντας ότι «αργά ή γρήγορα, νομίζω, το φράγμα πρόκειται να διαρραγεί». Επιπλέον, πολλοί Ιορδανοί είναι εχθρικοί σε αυτό που βλέπουν ως υποκριτικό Δυτικό κήρυγμα για την σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από την αρχή του συριακού πολέμου το 2011, οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, έχουν απορροφήσει μόνο περίπου 18.000 [17] Σύρους που ζητούν άσυλο, ένα μικρό κλάσμα σε σύγκριση με το φτωχό σε πόρους Χασεμιτικό Βασίλειο. Όπως το έθεσε ο Rantawi, «Αν υπάρχει κάποιος που ενδιαφέρεται να λύσει αυτό το πρόβλημα, μπορεί να έρθει και να πάρει [τους πρόσφυγες] στην Ευρώπη ή τον Καναδά».

Ο Sean Yom, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Temple, ο οποίος διατηρεί τακτικές επαφές με ανώτερους αξιωματούχους της Ιορδανίας, τόνισε ότι το Αμμάν δεν είχε «μακροπρόθεσμη στρατηγική» για την επίλυση της κρίσης του berm. Αντ’ αυτού, είπε, η κυβέρνηση της Ιορδανίας «θα συνεχίσει να κωλυσιεργεί μέχρις ότου η κατάσταση στην Συρία σταθεροποιηθεί». Στην πραγματικότητα, το Αμμάν αντιμετωπίζει έναν γρίφο. Η Ιορδανία φοβάται ότι η επίσημη αποδοχή των Σύρων από το Ρουκμπάν στην Ιορδανία θα δημιουργούσε ένα τεράστιο νέο κύμα προσφύγων, καθώς άνθρωποι από την Συρία θα αρχίσουν και πάλι να συρρέουν στα σύνορα της Ιορδανίας για να εξασφαλίσουν προστασία. Ταυτόχρονα, κρατώντας 80.000 Σύριους εγκλωβισμένους, το Χασεμιτικό Βασίλειο δημιουργεί στον εαυτό του μια σημαντική απειλή ασφάλειας, καθώς ο καταυλισμός γίνεται μαγνήτης για τους μαχητές. Η Ιορδανία ανησυχεί εξαιρετικά για την απειλή μιας νέας επίθεσης στις δικές της δυνάμεις και οι πολυάριθμες πρόσφατες βομβιστικές επιθέσεις στο Ρουκμπάν μόνο ενέτειναν τις ανησυχίες της. Τέλος, ο βασιλιάς Αμπντάλα ισχυρίζεται ότι οι μαχητές του ISIS έχουν εδραιώσει μια ισχυρή βάση μέσα στο στρατόπεδο.

Ο βασιλιάς Αμπντάλα της Ιορδανίας επιθεωρεί ένα τιμητικό άγημα στο Αμμάν, τον Νοέμβριο του 2014. MUHAMMAD HAMED / REUTERS
---------------------------------------------------

Πράγματι, ο επικεφαλής των συνοριακών δυνάμεων της Ιορδανίας, ο ταξίαρχος Sami Kafawin, ανακοίνωσε τον Φεβρουάριο [18] ότι η παρουσία του ISIS έχει ενισχυθεί στο berm. Ωστόσο, ο Adam Coogle, ένας ερευνητής του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) που εδρεύει στο Αμμάν, επέκρινε την επίσημη ρητορική που μπλέκει τους 80.000 πρόσφυγες με το ISIS. Τέτοιες δηλώσεις, δήλωσε, «μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να συγκαλύψουν το γεγονός ότι αυτοί είναι άνθρωποι που πραγματικά υποφέρουν», προσθέτοντας ότι οι πρόσφυγες «διέφυγαν από σκληρές διώξεις και ζήτησαν ανθρωπιστική βοήθεια».

Δεν υπήρξε βοήθεια. Παρ’ όλο που μια κλινική του ΟΗΕ έχει εγκατασταθεί κοντά στο Rukban, έχει σοβαρούς περιορισμούς. Η ιορδανική κυβέρνηση επιτρέπει μόνο στην μονάδα των Ηνωμένων Εθνών να δέχεται περίπου 20 έως 30 ασθενείς ημερησίως -ποσοστό που ικανοποιεί μόνο το 10% των ιατρικών αναγκών του πληθυσμού του καταυλισμού, σύμφωνα με έναν ενημερωμένο διεθνή ανθρωπιστικό αξιωματούχο. Ο Coogle εξήγησε ότι η πρόσβαση στην ιατρική μονάδα ελέγχεται από μια ομάδα πολιτοφυλακής στο στρατόπεδο, η οποία «παραβιάζει με πολλούς τρόπους τις ανθρωπιστικές αρχές», δεδομένου ότι η φροντίδα υποτίθεται ότι πρέπει να παρέχεται σε όλους όσους την χρειάζονται. Η Khairun Dhala, ειδική της Διεθνούς Αμνηστίας στο berm, σημείωσε ότι η πρόσβαση στα τρόφιμα είναι τόσο περιορισμένη ώστε ορισμένοι κάτοικοι προσφεύγουν στην πορνεία για επιβίωση.

Η Νταλά επέμεινε ότι η ίδια και οι άλλοι στην κοινότητα της βοήθειας κατανοούν τις «δικαιολογημένες ανησυχίες ασφαλείας» της Ιορδανίας, αλλά καλούν την κυβέρνηση να επιτρέψει τουλάχιστον την «ανεμπόδιστη ανθρωπιστική πρόσβαση στους πρόσφυγες του Ρουκμπάν και του Ανταλάτ», ενός άλλου καταυλισμού προσφύγων εκεί κοντά. Προς το παρόν η κατάσταση παραμένει ζοφερή. Η λειτουργία του ΟΗΕ στο Rukban είναι σήμερα μια από τις πιο δαπανηρές, σύμφωνα με έναν αξιωματούχο με τον οποίο μίλησα. Ωστόσο, οι κάτοικοι των καταυλισμών κατηγορούν τις τοπικές φυλετικές πολιτοφυλακές ότι κλέβουν την βοήθεια και η ανασφάλεια στην περιοχή εξασφαλίζει ότι οι Δυτικοί δωρητές δεν έχουν κανένα τρόπο να ελέγχουν με ανεξάρτητο τρόπο ότι η βοήθειά τους επιτυγχάνει τους επιδιωκόμενους στόχους.

Ακόμα κι αν το Αμμάν επρόκειτο να επιτρέψει την απεριόριστη πρόσβαση των Ηνωμένων Εθνών στο εσωτερικό του berm, οι ανθρωπιστικοί αξιωματούχοι θα αντιμετώπιζαν κι άλλες δύσκολες προκλήσεις. Αναφερόμενος στις πολυάριθμες βομβιστικές επιθέσεις, ένας Ευρωπαίος πρεσβευτής (ο οποίος ζήτησε ανωνυμία) εξήγησε: «Υπάρχει κίνδυνος απαγωγής και δολοφονιών: Ποια ΜΚΟ ή ποιος διεθνής οργανισμός θα στείλει τους ανθρώπους του στο berm σε ένα τέτοιο περιβάλλον;». Προσθέτοντας στην πολυπλοκότητα του berm, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εξήγησαν ότι η κυβέρνηση της Ιορδανίας συζήτησε να ωθήσει τους πρόσφυγες σε απόσταση τεσσάρων έως έξι χιλιομέτρων από τα σύνορα για να δημιουργήσει μια ζώνη ασφαλείας και να αποτρέψει την επανάληψη της επίθεσης του Ιουνίου του 2016. Ωστόσο, μια τέτοια πρόταση θα αποτελούσε τουλάχιστον τεράστια υλικοτεχνική πρόκληση και θα μπορούσε επίσης να παραβιάσει το διεθνές δίκαιο, δημιουργώντας ενδεχομένως έναν τεράστιο πονοκέφαλο δημοσίων σχέσεων για την Ιορδανία.