Το πισωγύρισμα του Trump στην Κούβα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το πισωγύρισμα του Trump στην Κούβα

Οι συνέπειες της ανατροπής της προσέγγισης
Περίληψη: 

Οι μεγαλύτεροι χαμένοι σε όλα αυτά είναι οι απλοί Κουβανοί, όχι οι ξεβολεμένοι Αμερικανοί. Με το να απαγορεύει τα μεμονωμένα ταξίδια ατόμων, πολύ λιγότεροι υπήκοοι των ΗΠΑ είναι πιθανό να επισκεφθούν το νησί και να στηρίξουν ιδιωτικά καταλύματα, εστιατόρια και άλλες μικρές επιχειρήσεις των Κουβανών.

Ο MICHAEL J. BUSTAMANTE είναι επίκουρος καθηγητής Λατινοαμερικανικής Ιστορίας στο Florida International University.

Στις 16 Ιουνίου, μιλώντας από το κέντρο της κοινότητας των εξόριστων Κουβανών στην Μικρή Αβάνα, ο πρόεδρος Donald Trump δήλωσε ότι θα «ακυρώσει» τα σχέδια για την εξομάλυνση των σχέσεων με την Κούβα, μια ιστορική πολιτική που ξεκίνησε από τον προκάτοχό του Μπαράκ Ομπάμα το 2014 για να τελειώσει δεκαετίες εχθροπραξιών της εποχής του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ των δύο χωρών. Δεν είχε σημασία το γεγονός ότι ο ίδιος ο Trump διερεύνησε [1] (πιθανώς παράνομες) εμπορικές ευκαιρίες στο νησί, ή ότι στις αρχές της προεδρικής εκστρατείας του είχε πει ότι η εξομάλυνση ήταν «καλή». Σε μια προσπάθεια να προσελκύσει τον φθίνοντα αριθμό των σκληροπυρηνικών υποστηρικτών του αμερικανικού εμπάργκο στο Μαϊάμι, οι οποίοι τον είχαν υποστηρίξει στις εκλογές του περασμένου έτους, ο Trump όρμησε μπροστά, καταγγέλλοντας τις πολιτικές του Ομπάμα στην Κούβα ως «φοβερές και λανθασμένες». Κάνοντάς το αυτό, αψήφησε τις επιθυμίες περίπου του 63% [3] των Κουβανών Αμερικανών που αντιτίθενται στο εμπάργκο, για να μην πούμε τίποτα για τους Κουβανούς στο νησί.

20062017-1.jpg

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, ανακοινώνει την πολιτική του για την Κούβα στο θέατρο Manuel Artime στην Μικρή Αβάνα, στο Μαϊάμι, στις 16 Ιουνίου 2017. JOE SKIPPER / REUTERS
------------------------------------------------------

Ακόμα, εάν η πλήρης ανατροπή της «συμφωνίας της Κούβας» του Ομπάμα ήταν κάτι που κάποιοι στο Μαϊάμι περίμεναν, η ανακοίνωση του Trump [4] την Παρασκευή είναι ελλειμματική από σημαντικές πλευρές. Οι εμπορικές πτήσεις και οι αφίξεις των κρουαζιερόπλοιων θα συνεχιστούν. Οι Κουβανοί Αμερικανοί θα εξακολουθήσουν να ταξιδεύουν και να στέλνουν χρήματα στο νησί χωρίς περιορισμούς, αντίθετα από το 2009. Η πολιτική γνωστή ως «wet foot, dry foot», με την οποία χορηγήθηκε στους Κουβανούς μετανάστες προτιμησιακή πρόσβαση στο έδαφος των ΗΠΑ μέχρι που την τερμάτισε ο Ομπάμα το περασμένο έτος, δεν έχει αποκατασταθεί. Ίσως το πιο συμβολικό, τόσο η αμερικανική όσο και η κουβανική πρεσβεία στην Αβάνα και στην Ουάσιγκτον θα παραμείνουν ανοικτές. Οι αντίπαλοι της ομαλοποίησης υποστήριξαν κάποτε ότι και μόνο η παρουσία [των πρεσβειών] «νομιμοποίησε το κουβανικό καθεστώς».

Αλλά μην κάνετε κανένα λάθος: Το πισωγύρισμα του Trump θα έχει ένα ανατριχιαστικό αποτέλεσμα. Για αρχή, ο πρόεδρος έχει εξαλείψει την ικανότητα των Αμερικανών να ταξιδεύουν στην Κούβα ανεξάρτητα, σε αυτόνομες εκπαιδευτικές ανταλλαγές, οι οποίες σχεδιάστηκαν για να προωθήσουν την αλληλεπίδραση και τον διάλογο με τους πολίτες της Κούβας, αλλά επίσης χρησίμευαν ως ένα είδος «ελευθέρας» για να ταξιδέψουν στο νησί. Εν μέρει λόγω αυτού του μέτρου, από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του τρέχοντος έτους, 284.565 [5] Αμερικανοί πολίτες (εκτός από τους Κουβανούς Αμερικανούς που καταμετρήθηκαν ξεχωριστά) ταξίδεψαν στο νησί απλώς κλείνοντας διαδικτυακά ένα αεροπορικό εισιτήριο ή μια θέση σε κρουαζιερόπλοιο -περισσότερο από όσοι στην διάρκεια ολόκληρου του περασμένου έτους.

Για τους Αμερικανούς για τους οποίους θα εξακολουθεί να επιτρέπεται να επισκεφθούν την Κούβα, οι νέοι κανόνες θα κάνουν τα ταξίδια τους πιο δύσκολα. Η πολιτική του Trump εμποδίζει την εμπορική εμπλοκή αμερικανικών εταιρειών ή ατόμων, με κουβανέζικες οντότητες που συνδέονται με τον στρατό του νησιού, συμπεριλαμβανομένων πολλών από τα ξενοδοχεία της Κούβας. Όμως, τούτων λεχθέντων, όμιλοι που λειτουργούν από τον στρατό, όπως ο GAESA, ελέγχουν το 50-60% [6] της οικονομίας του νησιού. Έτσι, όταν η αμερικανική ξενοδοχειακή εταιρεία Starwood [7] συμφώνησε το 2016 για την κοινή διαχείριση τριών κουβανέζικων ιδιοκτησιών, ο ομόλογός τους, η Gaviota, ήρθε από το οικονομικό σκέλος του κουβανικού στρατού. Εξαιρέσεις από τους νέους κανόνες θα επιτρέψουν την διατήρηση αυτών των υφιστάμενων συμφωνιών, αλλά οι Αμερικανοί επισκέπτες δεν θα μπορέσουν να κλείσουν δωμάτιο σε ένα ακίνητο όπως το Starwood. Οι αεροπορικές εταιρίες και οι εταιρίες κρουαζιερόπλοιων θα μπορούν επίσης να συνεχίσουν να καταβάλλουν τέλη προσγείωσης στις αρμόδιες Αρχές της Κούβας. Αλλά μόλις βρεθούν στην Κούβα, όπου υπάρχουν κουβανέζικες εταιρείες που συνδέονται με στρατιωτικές εταιρείες και οι οποίες συμμετέχουν και στον κουβανέζικο τομέα λιανικών πωλήσεων, ο νέος κανόνας δημιουργεί την παράδοξη πιθανότητα ότι οι νόμιμοι ταξιδιώτες από τις ΗΠΑ δεν θα έχουν τεχνικά την άδεια να αγοράσουν ένα μπουκάλι νερό σε ένα κρατικό κατάστημα. Πώς, ένας Λευκός Οίκος που ανησυχεί τόσο πολύ για τους περιττούς κανονισμούς σκοπεύει να επιβάλει αυτόν τον κανόνα, είναι άξιο απορίας.

Τέλος, η κίνηση του Trump μπορεί να αποθερμάνει την πιθανότητα αμερικανικών επενδύσεων στις λίγες περιοχές της οικονομίας της Κούβας, όπου η κυβέρνηση Ομπάμα είχε καταφέρει αρκετές τρύπες στο εμπάργκο, επιτρέποντας στις αμερικανικές εταιρείες να διερευνήσουν ευκαιρίες -στην γεωργία, τις υποδομές και την τεχνολογία. Είναι αλήθεια ότι οι συμφωνίες που έγιναν μέχρι τώρα έχουν περιοριστεί σε συμφωνίες ασύρματης περιαγωγής και σε ορισμένα άλλα πιλοτικά έργα. Το αν οι συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις με εταιρείες όπως η Google και η General Electric μπορούν να συνεχιστούν, εξαρτάται από τους νέους κανονισμούς που εισάγουν τα Υπουργεία Οικονομικών και Εμπορίου αποκρινόμενα στην εντολή του προέδρου. Με τον Trump να δεσμεύεται τώρα να πολεμήσει οποιαδήποτε άρση του ευρύτερου εμπάργκο μέχρι η Κούβα να μετατρέψει το πολιτικό της σύστημα σε πολυκομματική δημοκρατία, δεν είναι σαφές εάν οι κουβανικές οντότητες θα είναι ακόμα πρόθυμες να παίξουν μπάλα.