Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις της προωθούμενης λύσης του Κυπριακού | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις της προωθούμενης λύσης του Κυπριακού

Εν κινδύνω η ισχύς του δίδυμου Ελλάδος - Κύπρου

Ο νέος κύκλος συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού έχει προγραμματισθεί να αρχίσει στις 28 Ιουνίου στην Γενεύη.

Υπάρχουν βάσιμοι φόβοι ότι στην μεγάλη του επιθυμία να εξευρεθεί λύση ο πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Αναστασιάδης, έχει εγκλωβιστεί σε μια διαδικασία ανατολίτικου παζαριού που νομοτελειακά οδηγεί σε λύση κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της Τουρκίας.

Οι εσωτερικές πτυχές μιας ενδεχόμενης συμφωνίας έχουν αναλυθεί επαρκώς και η κρούση του κώδωνα του κινδύνου είναι εκκωφαντική.

26062017-1.jpg

Ο πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Αναστασιάδης, στην σύνοδο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στις Μάλτα, στις 30 Μαρτίου 2017. REUTERS/Darrin Zammit Lupi
-------------------------------------------------------

Εκείνο που ίσως δεν έχει τονισθεί αρκετά είναι ότι τυχόν λύση επί βάσεως Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, όπως έχουν διαμορφωθεί οι συγκυρίες, θα είναι άκρως καταστροφική τόσο για την Κύπρο όσο και για την Ελλάδα οι οποίες συνεργαζόμενες αποτελούν γεωπολιτικώς την κομβική συμμαχία και τον άξονα ισχύος στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τυχόν λύση υπό το υπάρχον πλαίσιο, θα αποδυναμώσει την συμμαχία Ελλάδος – Κύπρου με επακόλουθο την απαξίωση των δύο κρατών από τους σημερινούς συμμάχους και συνεργάτες κυρίως της περιοχής, εφ’ όσον η Κύπρος ουσιαστικά αποδέχεται εκ των προτέρων ότι σε περίπτωση συμφωνίας η Τουρκία θα είναι ο «μεγάλος αδελφός» της Κύπρου, ότι οι αγωγοί κ.λπ. για την μεταφορά των υδρογονανθράκων και φυσικού αερίου θα διέρχονται από την Τουρκία και ότι η Κύπρος θα είναι ο ομφάλιος λώρος μέσω του οποίου η Τουρκία θα αποκτήσει ουσιαστικό λόγο στα ευρωπαϊκά δρώμενα. Με δεδομένη την ύπαρξη σειράς συμφωνιών μεταξύ της Βόρειας Κύπρου και της Τουρκίας, είναι μάλλον βέβαιο ότι η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου και των υδρογονανθράκων θα περιέλθουν στον έλεγχο της Τουρκίας. Η απαρέγκλιτη γραμμή της Τουρκίας είναι ο επανακαθορισμός της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας καθώς και της υφαλοκρηπίδας στα δυτικά του νησιού όπου ευρίσκονται κοιτάσματα πετρελαίου και επηρεάζεται η υφαλοκρηπίδα της Ελλάδας.

Στην περίπτωση αυτή, είναι ηλίου φαεινότερο ότι οι αναπτυσσόμενες συμμαχίες με Ισραήλ, Αίγυπτο, Ιορδανία, Λίβανο και λοιπές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου με τις οποίες η Κύπρος και η Ελλάδα σφυρηλατούν στενές στρατηγικές σχέσεις θα ατονήσουν, αφ’ ενός μεν διότι η Κύπρος θα θεωρείται πλέον ως εξαρτώμενη από την Τουρκία, αφ’ ετέρου το συμφέρον των χωρών αυτών θα στραφεί προς άλλους σχηματισμούς αφού είναι γνωστό ότι οι σχέσεις τους με την Τουρκία καθίστανται ολοένα και πιο προβληματικές.

Είναι εμφανής η προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει ιδίαν προηγμένη πολεμική βιομηχανία, να αποκτήσει ένα τεράστιο αεροπορικό στόλο από F-35, να προχωρήσει στην ναυπήγηση αεροπλανοφόρου και στην λειτουργία τριών πυρηνικών σταθμών από διαφορετικούς προμηθευτές για να είναι αδύνατος ο έλεγχος του υλικού που είναι αναγκαίο για την παραγωγή πυρηνικού οπλοστασίου. Διεξάγει τεράστια προσπάθεια να καταστεί περιφερειακή υπερδύναμη και, εν καιρώ, πυρηνική δύναμη –ήδη πειραματίζεται με κατασκευές και εκτοξεύσεις βαλλιστικών πυραύλων.

Εκτός της αύξησης της πολεμικής της ισχύος, η Τουρκία προωθεί την δημιουργία μουσουλμανικού τόξου που θα ελέγχεται από την ίδια και θα καλύπτει τις χώρες που αποτελούσαν τμήματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η πολιτική αυτή απέτυχε στις χώρες της Ανατ. Μεσογείου και της Ανατολής, αλλά πετυχαίνει στα Βαλκάνια. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι ο Ερντογάν επενέβη προσφάτως ανοικτά στην Αλβανία υπέρ του νυν πρωθυπουργού, Edi Rama, ο οποίος ακολουθεί τυφλά την τουρκική πολιτική κατά της Ελλάδος –όρα περίπτωση υφαλοκρηπίδας και «Τσάμηδων».

Για να αντιληφθούμε την κομβική σημασία της Κύπρου στην γεωπολιτική σκακιέρα θα ανατρέξουμε εν τάχει στην ιστορία.

Η Κύπρος εξελληνίστηκε πλήρως μετά τον Τρωικό Πόλεμο με την εγκατάσταση των Αχαιών. Ως ένα κομβικά στρατηγικό νησί κατελήφθη στη συνέχεια από τις πλείστες κύριες δυνάμεις της εποχής, τους Ασσύριους, Αιγύπτιους και Πέρσες, ακολουθεί ο Μέγας Αλέξανδρος το 333 π.Χ. Αργότερα περνούν από την Κύπρο οι Πτολεμαίοι και ακολουθεί η Ρωμαϊκή περίοδος (58 π.Χ. – 330 μ.Χ.) και στην συνέχεια, με τον διαχωρισμό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, γίνεται επαρχία του Βυζαντίου για τα επόμενα 800 χρόνια. Κατά την περίοδο αυτή και για περίπου 300 χρόνια (649 μ.Χ. – 965 μ.Χ.) υπέστη συνεχείς εκτεταμένες καταστροφικές επιδρομές μουσουλμανικών στρατών από την Μέση Ανατολή. Ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος κατακτά την Κύπρο το 1191 μ.Χ., μεταβιβάζει τον έλεγχο της νήσου στους Ναΐτες, οι οποίοι στην συνέχεια την πωλούν στους Λουζινιανούς και δημιουργείται το Βασίλειο της Κύπρου. Το 1489 το Βασίλειο παραχωρείται στην Βενετία. Το 1571 η Κύπρος κατακτάται από την Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι το 1878, οπότε παραχωρείται στην Μεγάλη Βρετανία με την Συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως επί ενοικίω ως αντάλλαγμα για την υποστήριξή της κατά της Ρωσίας και, αργότερα, το 1914 προσαρτάται στην Βρετανική Αυτοκρατορία και ανακηρύσσεται επισήμως αποικία το 1925. Το 1923 η Τουρκία, με την Συνθήκη της Λωζάνης αποποιείται κάθε δικαιώματος και βλέψεώς της επί της Κύπρου.

Από την απλή απαρίθμηση των κατακτήσεων της Κύπρου ανά τους αιώνες, όλες ανεξαιρέτως από κράτη που άφησαν ιστορία και προήγαγαν το εμπόριο, τον εποικισμό και τον πολιτισμό, γίνεται αντιληπτή η σπουδαιότητα της θέσης της Κύπρου στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Είναι μοναδικό φαινόμενο κράτους που να έχει αλλάξει τόσους πολλούς κατακτητές.

Για να επικεντρωθούμε στο θέμα μας, αρκεί να παραθέσουμε δύο πρόσφατα παραδείγματα που ερμηνεύουν την έλξη που εκπέμπει η Κύπρος:

Η Βρετανία απέκτησε το νησί το 1878 για να εξασφαλίζει τις αποικιακές της διαδρομές –Γιβραλτάρ, Κύπρος, Σουέζ, Ινδία και Ανατολή. Το 1954 ο υφυπουργός Αποικιών, Henry Hopkinson, δήλωσε στην Βουλή των Κοινοτήτων ότι η Κύπρος «ουδέποτε» θα αποκτήσει την ανεξαρτησία της.

Ο πρώην πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου στο βιβλίο του «Το Στρατηγικό Βάθος» που αναλύει την νέα πολιτική της Τουρκίας και ακολουθείται με θρησκευτική ευλάβεια και από την νυν ηγεσία της Τουρκίας, αναφέρει ότι η Κύπρος κατέχει κομβικό σημείο στις παγκόσμιες και περιφερειακές πολιτικές και επηρεάζει άμεσα τις στρατηγικές συνδέσεις μεταξύ Ασίας και Αφρικής, Ευρώπης και Αφρικής και Ευρώπης και Ασίας. Διαπιστώνει ότι το Κυπριακό δεν είναι απλώς ένα τουρκο-ελληνικό εθνοτικό ζήτημα αλλά αποκτά αυξανόμενη σημασία στο νέο διεθνές στρατηγικό και γεωστρατηγικό πλαίσιο, λόγω της γεωγραφικής της θέσεως. Κατά τον ίδιον, ακόμη και αν δεν υπήρχε ούτε ένας Τούρκος στην Κύπρο, η Τουρκία όφειλε να συντηρεί το Κυπριακό ζήτημα. Καμιά παγκόσμια και περιφερειακή δύναμη που ενασχολείται με την Μέση Ανατολή, την Ανατολική Μεσόγειο, το Αιγαίο, την διώρυγα του Σουέζ, την Ερυθρά Θάλασσα και τον Περσικό Κόλπο δεν μπορεί να παραμελήσει την Κύπρο.

Στην σημερινή εποχή η γεωστρατηγική σπουδαιότητα της Κύπρου πολλαπλασιάζεται γεωμετρικά, γιατί, σε συνδυασμό με την Ελλάδα, τα δύο ανεξάρτητα κράτη δημιουργούν ένα ακτύπητο δίδυμο γεωπολιτικής ισχύος που δύσκολα απαντάται. Η Ελλάδα και η Κύπρος δημιουργούν το στρατηγικό βάθος που είναι αναγκαίο για να διατηρούνται οι τοπικές συμμαχίες και πολλαπλασιάζεται η ωφελιμότητα τους για τις Ην. Πολιτείες και την Ε.Ε., οι οποίες με τον συνδυασμό Ελλάδας – Κύπρος μπορούν άνευ ετέρου να ελέγχουν την Μέση Ανατολή και να υπερασπίζονται τον Δυτικό πολιτισμό. Η πρόσφατη απόφαση της Ε.Ε. να αναβαθμίσει την άμυνά της και να πολλαπλασιάσει την στρατιωτική της ισχύ εν όψει κυρίως ενδοσυμμαχικών διαφορών με τις Ην. Πολιτείες αυξάνει κατακόρυφα την γεωστρατηγική σπουδαιότητα Ελλάδας – Κύπρου.

Μπορεί η Τουρκία, λόγω κυρίως του όγκου της και του πληθυσμού της, να θεωρείται γεωπολιτικώς μια πολύ επιθυμητή σύμμαχος, εν τούτοις στην πραγματικότητα είναι μεγάλο λάθος να παραβάλλεται η γεωπολιτική της αξία με την συνδυασμένη αξίας Ελλάδας – Κύπρου. Η βάση της Σούδας επικουρούμενη από βάσεις στην Κύπρο είναι ικανές να ελέγξουν την κατάσταση στην Μέση Ανατολή και να παρακάμψουν την Τουρκία, η οποία ως αναξιόπιστη και απρόβλεπτη σύμμαχος δεν δικαιούται εμπιστοσύνης. Ήδη η Γερμανία αποφάσισε επισήμως να εγκαταλείψει την βάση του Ιντσιρλίκ, κάτι που προβληματίζει και τους Αμερικανούς οι οποίοι αναβαθμίζουν και επεκτείνουν την βάση της Σούδας.

Για τις χώρες της Μέσης Ανατολής που πρόσκεινται στην Δύση, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, η Κύπρος μαζί με την Ελλάδα είναι απαραίτητες για την επιβίωσή τους τόσο για την διασύνδεσή τους με την Ε.Ε. όσο και για την κοινή εκμετάλλευση και μεταφορά του φυσικού αερίου και των υδρογονανθράκων στην Ευρώπη αλλά και για τον πολλαπλασιασμό της ισχύος τους. Βλέπουμε τελευταίως κοινές ασκήσεις, κοινές συμμαχίες και συμφωνίες εφ’ όλης της ύλης.

Τελειώνοντας αξίζει να αναφερθεί ότι η ασφάλεια και η βιωσιμότητα του θαλάσσιου Δρόμου του Μεταξιού, επ’ ωφελεία ολόκληρης της Ευρώπης διασφαλίζεται από το δίδυμο Κύπρου – Ελλάδος. Ας αναλογιστούμε αυτές τις παραμέτρους πριν ενδώσουμε σε μια λύση «αυτοκτονίας» η οποία από πρωταγωνιστές θα μας καταντήσει κομπάρσους. Η πολλά διαφημιζόμενη σε περίπτωση συμφωνίας τριμερής συμμαχία μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδος και Κύπρου μόνο περιπέτειες μπορεί να σωρεύσει στον ελληνισμό. Ας μην ξεχνούμε ότι η Τουρκία ουσιαστικά ποτέ δεν τήρησε τις συμφωνίες που υπέγραψε –μόνο μέχρι εκεί που την συμφέρει.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition