Η διαμεσολάβηση στην Βενεζουέλα είναι καταδικασμένη να αποτύχει

Οι προσπάθειες διαμεσολάβησης απέτυχαν επίσης για έναν άλλο λόγο: Δεν βασίζονται σε καμία αρχή του διεθνούς δικαίου. Αυτό προκύπτει από την φύση της ίδιας της UNASUR [8], η οποία στερείται ενός κανονιστικού πλαισίου για την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την προάσπιση της δημοκρατίας, εστιάζοντας αντ' αυτού στις έννοιες της εθνικής κυριαρχίας, της μη παρέμβασης και της περιφερειακής αλληλεγγύης [9]. Στην πραγματικότητα, το αρχικό προοίμιο της χάρτας της UNΑSUR δεσμεύει την οργάνωση για «απεριόριστο σεβασμό» στην κρατική κυριαρχία. Όπως υποστήριξα και παλαιότερα στο Foreign Affairs [8], μια τέτοια στάση έρχεται σε αντίθεση με τις θεμελιώδεις αρχές της πλειοψηφίας των μεταπολεμικών πολυμερών οργανισμών, οι οποίοι δεσμεύονται να προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους διεθνείς κανόνες.

Όπως έχουν γράψει οι πολιτικοί επιστήμονες Ι. William Zartman και Saadia Touval [10], οι επιτυχημένοι διαμεσολαβητές «προσπαθούν να προωθήσουν λύσεις που μπορούν να ερμηνευθούν ως συμβατές με τα πρότυπα των Συμβάσεων της Γενεύης και των καταστατικών χαρτών τους». Με τον τρόπο αυτό επιβεβαιώνουν τους συμμετέχοντες και τους παρατηρητές ότι οι προσπάθειες διαμεσολάβησης βασίζονται σε διεθνή πρότυπα και στον περιορισμό της δύναμης ενός κράτους να κακοποιεί τους πολίτες του ή να προβαίνει σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ατιμωρητί.

Άνδρες της Εθνικής Φρουράς της Βενεζουέλας σε μια στρατιωτική παρέλαση, στο Καράκας, τον Ιούλιο του 2017. MARCO BELLO / REUTERS
-------------------------------------------------------------------

ΕΝΤΕΙΝΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ

Ακόμη και όταν οι περιφερειακές προσπάθειες διαμεσολάβησης απέτυχαν, οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά τα τελευταία δύο χρόνια, επέβαλαν κυρώσεις κατά περισσότερων από δώδεκα αξιωματούχων της Βενεζουέλας για αδικήματα όπως η διαφθορά, η διακίνηση ναρκωτικών, η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μεταξύ εκείνων που αντιμετώπισαν κυρώσεις ήταν ο αντιπρόεδρος, Tareck El Aissami [11], και μέλη του Ανωτάτου Δικαστηρίου, μετά την απόφασή του τον Μάρτιο να κλείσει την Εθνοσυνέλευση. Ωστόσο, οι κυρώσεις αυτές απευθύνονται μόνο σε άτομα, και όχι στην κυβέρνηση ή σε ολόκληρη την χώρα (όπως το εμπάργκο των ΗΠΑ στην Κούβα). Οι ατομικές κυρώσεις μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμο εργαλείο για να αναγκάσουν κυβερνητικούς αξιωματούχους να επανεξετάσουν το προσωπικό κόστος [12] της καταστολής. Αλλά δεν είναι σαφές εάν είναι αρκετά επιζήμιες για να φέρουν την κυβέρνηση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ταυτόχρονα, πολλές από τις χώρες που υποστήριξαν την αναγνώριση της καταστολής της δημοκρατίας στην Βενεζουέλα -όπως η Αργεντινή, ο Καναδάς, η Κολομβία και το Μεξικό- παρέμειναν σιωπηλές σχετικά με τις κυρώσεις, τόσο όσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και σχετικά με τις δικές τους προθέσεις.

Η αποφυγή μιας ακόμη βαθύτερης οικονομικής και πολιτικής κατάρρευσης θα απαιτήσει πιο ισχυρή διεθνή παρέμβαση για να υποστηριχθούν σοβαρές προσπάθειες διαμεσολάβησης, οι οποίες παραμένουν η πιο σταθερή και δημοκρατική οδός για έξοδο από την σημερινή πορεία θανάτου της Βενεζουέλας.

Αλλά αυτό απαιτεί ρεαλισμό. Άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής πρέπει να αναγνωρίσουν ότι είναι ανεπαρκές το να συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν την κυβέρνηση Maduro χωρίς να της επιβάλλουν κόστος. Δεν θα συμφωνήσουν όλες οι κυβερνήσεις της περιοχής σε μια τέτοια στρατηγική -η Βενεζουέλα εξακολουθεί να έχει ιδεολογικούς συμμάχους σε χώρες όπως η Βολιβία και το Εκουαδόρ και εξακολουθεί να βασίζεται στην αφοσίωση ορισμένων καραϊβικών δικαιούχων του πετρελαϊκού προγράμματός της Petrocaribe, όπως το St. Vincent και οι Γρεναδίνες, η Δομινίκα, το St. Kitts και Νέβις [13]. Οι επαναλαμβανόμενες αποτυχίες στις προσπάθειες του OAS να καταφέρει την πλειοψηφία των 34 μελών του να εκφράσουν την ανησυχία τους για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Βενεζουέλα (ένας ελάχιστος κανόνας) -όπως σημειώθηκε πρόσφατα τον Ιούνιο στην Γενική Συνέλευση του OAS- απέδειξε ότι είναι καιρός για μια πιο άτυπη αλλά δεσμευμένη συνάθροιση χωρών που θα καθορίσουν τα δικά τους κόστη και οφέλη για την Βενεζουέλα. Ως αποτέλεσμα, οι διπλωματικές μεγάλες δυνάμεις της περιοχής, όπως η Αργεντινή, ο Καναδάς, η Κολομβία και το Μεξικό [14], πρέπει να επιταχύνουν και να απειλήσουν με δικές τους κυρώσεις.

Τι θα πρέπει να περιλαμβάνουν αυτές οι κυρώσεις; Όπως έδειξαν οι περιπτώσεις της κρίσης του Σουέζ και του Σουδάν, η απειλή για διακοπή ή υποβάθμιση των διπλωματικών σχέσεων αποτελεί ισχυρό κίνητρο. Τέτοιες απειλές δεν θα λειτουργήσουν από τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεδομένου ότι ο Maduro κατηγορεί κυνικά και αντανακλαστικά την Ουάσιγκτον για όλα τα προβλήματά του, αλλά θα μπορούσαν να λειτουργήσουν για πολλούς γείτονες της Βενεζουέλας, οι οποίοι εδώ και πολύ καιρό έχουν προσκολληθεί στον περιφερειακό κανόνα της μη παρέμβασης για να δικαιολογήσουν το ότι παραμένουν στο περιθώριο, καθώς η χώρα διαλύεται. Δεύτερον, όπως αποδεικνύει η περίπτωση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, η οικονομική πίεση μπορεί να φέρει ακόμη και τον πιο γενοκτονικό αυταρχικό [ηγέτη] στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.