Η Ιαπωνία θερμαίνει τις σχέσεις της με την Κίνα

Είναι απίθανο οι ανησυχίες της Ιαπωνίας για την «Ζώνη και Οδό» να υποχωρήσουν. Αλλά ο Άμπε είχε λόγο να τις ξεπεράσει. Η υποστήριξη του Abe θα μπορούσε να συμβάλει στην βελτίωση της προσωπικής του σχέσης με τον Xi, ο οποίος έχει κάνει την πρωτοβουλία προτεραιότητα για την κυβέρνησή του. Επιπλέον, το ενδιαφέρον και η πιθανή συμμετοχή της Ιαπωνίας θα μπορούσε τελικά να συμβάλει στην διαμόρφωση της πορείας της πρωτοβουλίας. Πράγματι, οι Ιάπωνες αξιωματούχοι πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η αντίθεσή τους στην «Ζώνη και Οδό» δεν βοήθησε το Τόκιο να επηρεάσει την προσέγγιση της Κίνας στα ρυθμιστικά ζητήματα που την απασχολούν περισσότερο. Από αυτή την άποψη, η Ιαπωνία φαίνεται να έχει μάθει ένα μάθημα από την ελαττωματική αντίδρασή της στην ίδρυση της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων Υποδομών (Asian Infrastructure Investment Bank, ΑΙΙΒ) από την Κίνα το περασμένο έτος: Καθώς το Τόκιο αντιτάχθηκε σε αυτό το σχέδιο για παρόμοιους λόγους, σχεδόν όλες οι άλλες χώρες της περιοχής και ο περισσότερος αναπτυγμένος κόσμος το ενέκριναν (όχι οι Ηνωμένες Πολιτείες). Ο Abe έχει δείξει πρόσφατα ενδιαφέρον για συμμετοχή στην AIIB, εφόσον η Τράπεζα αντιμετωπίσει τις ανησυχίες του Τόκιο σχετικά με την [εταιρική] διακυβέρνηση και τους κανονισμούς επί των έργων. Η Τράπεζα Ασιατικής Ανάπτυξης ( Asian Development Bank) [11], ένα ίδρυμα που κυριαρχείται από την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει ήδη αρχίσει να εργάζεται σε μερικά κοινά σχέδια με την AIIB.

Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός, Σίνζο Άμπε, και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, στο Αμβούργο της Γερμανίας, τον Ιούλιο του 2017. CARLOS BARRIA / REUTERS
-------------------------------------------------

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΡΕΑΛΙΣΜΟ;

Ο Άμπε φαίνεται να έχει υπολογίσει ότι μπορεί να προσεγγίσει την Κίνα με ρεαλισμό, βελτιώνοντας τους οικονομικούς και πολιτικούς δεσμούς της Ιαπωνίας με την χώρα, ενώ θα είναι σθεναρά αντίθετος με την δυναμική συμπεριφορά του Πεκίνου στις θάλασσες της Ανατολικής Κίνας και της Νότιας Κίνας. Αλλά υπάρχει ένας άλλος παράγοντας πίσω από την αλλαγή της στάσης του Abe: Η εκλογή του Donald Trump ως προέδρου των ΗΠΑ [12]. Η αμερικανο-ιαπωνική συμμαχία παρέμεινε σταθερή από τότε που ορκίστηκε ο Trump και ο Abe ανέπτυξε μια ισχυρή προσωπική σχέση μαζί του. Ωστόσο, η ιδιοτροπία του Trump προς τους συμμάχους των ΗΠΑ και η ροπή του προς τον οικονομικό προστατευτισμό έχουν εκνευρίσει πολλούς από τους εταίρους της Ουάσινγκτον. Ίσως το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα αυτής της κατάστασης ήταν η απόφαση του Trump να αποσύρει τις Ηνωμένες Πολιτείες από την Trans-Pacific Partnership - μια συμφωνία στην οποία η Ιαπωνία επένδυσε πολύ- χωρίς να έχει ένα εφεδρικό σχέδιο. Όπως και πολλές άλλες χώρες που συμμετέχουν σε αυτό το σύμφωνο, η Ιαπωνία απέμεινε να μαζεύει τα κομμάτια και τώρα ψάχνει για εναλλακτικές εμπορικές ομάδες που δεν περιλαμβάνουν τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως η Περιφερειακή Ολοκληρωμένη Οικονομική Συνεργασία (Regional Comprehensive Economic Partnership) [13], στην οποία συμμετέχουν η Κίνα και η Ινδία. Η Ιαπωνία δεν αντισταθμίζει την συμμαχία της με τις Ηνωμένες Πολιτείες στρεφόμενη προς την Κίνα˙ μάλλον, παίζει στο όρια μιας προβληματικής σχέσης και βρίσκει ευκαιρίες για βελτίωση των δεσμών. Στο Πεκίνο, εν τω μεταξύ, η προεδρία του Trump εισήγαγε επιπλέον άγχος για το μέλλον των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας και μπορεί να έχει δημιουργήσει αμφιβολίες σχετικά με το στρατηγικό κόστος της επιθετικής στάσης της Κίνας προς την Ιαπωνία τα τελευταία χρόνια.

Παρά τις αλλαγές, η Κίνα και η Ιαπωνία εξακολουθούν να απέχουν πολύ από την ομαλότητα. Και οι δύο χώρες υποφέρουν από μια μακροχρόνια έλλειψη εμπιστοσύνης σε διάφορα θέματα, από την θαλάσσια ασφάλεια μέχρι τον εκσυγχρονισμό των στρατών τους. Ο εντεινόμενος ανταγωνισμός μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών θα εξακολουθήσει να αποτελεί μακροπρόθεσμη πηγή διαίρεσης μεταξύ του Τόκιο και του Πεκίνου, δεδομένης της συμμαχίας της Ιαπωνίας με την Ουάσινγκτον. Και η κατάσταση στην θάλασσα της Ανατολικής Κίνας επιδεινώνεται, καθώς τα κινεζικά πλοία έχουν κάνει όλο και περισσότερες εισβολές στα ύδατα και στους ουρανούς που περιβάλλουν τα νησιά Senkaku / Diaoyu.

Τέλος, αν και ο Abe μπορεί να ελπίζει να πραγματοποιήσει μια σύνοδο κορυφής με τον Xi πριν από το τέλος του έτους, αυτό θα ήταν πολιτικά επικίνδυνο για τον Κινέζο ηγέτη. Ο Xi επιδιώκει να αποφύγει τις αντιπαραθέσεις και προβάλλει ισχύ στην πορεία προς το 19ο εθνικό συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος [14] αυτό το φθινόπωρο, όπου θα επιδιώξει να εδραιώσει την δύναμή του εγκαθιστώντας συμμάχους του στα κορυφαία όργανα λήψης αποφάσεων της Κίνας. Η βελτίωση των σχέσεων με την Ιαπωνία έχει διπλωματική λογική, αλλά λόγω των μακροχρόνιων διαφωνιών μεταξύ του Πεκίνου και του Τόκιο για ιστορικά ζητήματα [15] και την θάλασσα της Ανατολικής Κίνας, θα ήταν επίσης γεμάτη εντάσεις.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/asia/2017-07-17/japan-warms-china