Γιατί η αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν δεν θα λειτουργούσε | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί η αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν δεν θα λειτουργούσε

Η Ουάσιγκτον δεν πρέπει να εγκαταλείψει την διπλωματία
Περίληψη: 

Τα τελευταία 14 χρόνια, οι Αμερικανοί έχουν μάθει με σκληρό τρόπο ότι η αλλαγή καθεστώτος μέσω στρατιωτικών μέσων δεν είναι μια γρήγορη και εύκολη λύση. Στην πραγματικότητα, για να επιτευχθεί μια βιώσιμη αλλαγή καθεστώτος, η μετάβαση της εξουσίας είναι συχνά μόνο η αρχή μιας πιο διαρκούς στρατιωτικής εκστρατείας.

Καθώς η ιρανική πυρηνική συμφωνία [1] κλείνει αυτόν τον μήνα δύο χρόνια ζωής, τα γεράκια για το Ιράν [2] υποστηρίζουν και πάλι την λύση που προτιμούν στο ιρανικό πρόβλημα: Αλλαγή καθεστώτος. Τον περασμένο μήνα, το Politico ανέφερε [3] ότι λίγο μετά την ορκωμοσία του προέδρου Trump, το Ίδρυμα για την Προάσπιση των Δημοκρατιών (Foundation for Defense of Democracies), ένα συντηρητικό think tank της Ουάσινγκτον, υπέβαλε ένα σημείωμα στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας υποστηρίζοντας ότι «το Ιράν είναι επιδεκτικό σε μια στρατηγική καταναγκαστικού εκδημοκρατισμού επειδή δεν έχει λαϊκή στήριξη και βασίζεται στον φόβο για να διατηρήσει την ισχύ του [...] Η ίδια η δομή του καθεστώτος προκαλεί αστάθεια, κρίση και ενδεχομένως κατάρρευση». Όπως το έθεσε ο Ray Takeyh από το Council on Foreign Relations [4] σε ένα άλλο παράδειγμα, «Το καθήκον της διοίκησης τώρα είναι να μελετήσει τρόπους με τους οποίους μπορούμε να επωφεληθούμε από την επικείμενη κρίση του Ιράν για να εκτοπίσουμε ενδεχομένως έναν από τους πιο εδραιωμένους αντιπάλους της Αμερικής». Η εχθρότητα του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και της ομάδας του [5] προς την Ισλαμική Δημοκρατία έχει σίγουρα ενθαρρύνει τέτοια γεράκια, με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Rex Tillerson, να αναφέρει πρόσφατα [6] ότι η ειρηνική αλλαγή καθεστώτος είναι μια πολιτική επιλογή που η ομάδα του μπορεί να επιδιώξει. Ωστόσο, η αλλαγή καθεστώτος απλά δεν είναι εφικτή, εκτός αν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι έτοιμες να δεσμευτούν πολιτικά και στρατιωτικά σε άλλο ένα θέατρο της Μέσης Ανατολής για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η προσπάθεια επίτευξης μιας μετάβασης εξουσίας φθηνά, με περιορισμένη πολιτική δέσμευση και στρατιωτική παρουσία, δεν συμβάλλει ούτε στην επίτευξη του στόχου της εξάλειψης της Ισλαμικής Δημοκρατίας ούτε στην ανάπτυξη μιας βιώσιμης κυβέρνησης αντικατάστασης.

21072017-1.jpg

Ένας Ιρανός στρατιώτης στέκει φρουρός κατά την διάρκεια τελετής για την 37η επέτειο της Ισλαμικής Επανάστασης στην Τεχεράνη, τον Φεβρουάριο του 2016. RAHEB HOMAVANDI / REUTERS
--------------------------------------------------------------

Από τότε που ιδρύθηκε η Ισλαμική Δημοκρατία το 1979, το Ιράν αποτέλεσε στρατηγική πρόκληση για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για να αντιμετωπίσει τις θλιβερές δραστηριότητες της Τεχεράνης, από τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έως το πυρηνικό της πρόγραμμα και την υποστήριξη των τρομοκρατικών ομάδων, ορισμένοι ειδήμονες και επιστήμονες ώθησαν την Ουάσινγκτον να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στο καθεστώς. Πολύ συχνά, οι συστάσεις τους έρχονταν με θεμελιώδεις αδυναμίες. Για παράδειγμα, ορισμένοι δήλωσαν [7] ότι οι αεροπορικές επιδρομές θα μπορούσαν να σταματήσουν τις πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν. Αλλά συχνά αποτυγχάνουν να σκιαγραφήσουν μια ρεαλιστική στρατηγική που θα υποστήριζαν αυτές οι προτεινόμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις και δεν αντιμετωπίζουν επαρκώς τις πιθανές επιπλοκές. Άλλοι υπογράμμισαν [8] ότι η αλλαγή καθεστώτος είναι ο μόνος τρόπος για να σταματήσει η ιρανική κακή συμπεριφορά μια για πάντα, αλλά απέτυχαν να σκιαγραφήσουν επαρκώς τα απαιτούμενα μέσα για να γίνει αυτό και να καταστήσουν βιώσιμο το αποτέλεσμα.

Οι καλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η ανάλυση κόστους-οφέλους μιας αλλαγής καθεστώτος στο Ιράν εξαρτάται από την στρατηγική και τα μέσα θα χρησιμοποιηθούν. Η μακρά ιστορία της αλλαγής καθεστώτων από τις Ηνωμένες Πολιτείες [9] δείχνει ότι υπάρχουν χονδρικά δύο δρόμοι με τους οποίους η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να επιχειρήσει να επιτύχει αυτόν τον στόχο στο Ιράν: Με το να υποστηρίξει μια φιλικότερη προς τις Ηνωμένες Πολιτείες ομάδα ή εισβάλλοντας στην χώρα και αντικαθιστώντας τα θεσμικά της όργανα. Ωστόσο, ακόμα κι αν ήταν δεδομένο ότι η αλλαγή καθεστώτος ήταν προς το συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών, καμία από τις δύο στρατηγικές δεν θα παράγει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

Υπάρχουν, θεωρητικά, τρεις υποψήφιοι προς υποστήριξη από τις ΗΠΑ στο Ιράν.

Ο πρώτος υποψήφιος είναι οι Μουτζαχεντίν του Λαού [10] ή MEK [11], οι οποίοι είναι γνωστοί για την αντίθεσή τους στην Τεχεράνη. Η ομάδα γίνεται όλο και περισσότερο ορατή στην Ουάσινγκτον και έχει κάποια υποστήριξη [12] μεταξύ ορισμένων αξιωματούχων και νομοθετών. Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες έβγαλαν την ομάδα από τη λίστα των Ξένων Τρομοκρατικών Οργανώσεων το 2012 μετά από μια συμφωνία αφοπλισμού και μετακίνησης των ανθρώπων τους από το ιρακινό στρατόπεδο Ashraf στο Ιράκ, το βίαιο και εξτρεμιστικό είδος του κομμουνιστικού σιιτικού Ισλάμ των ΜΕΚ τους καθιστά αμφίβολο σύμμαχο. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι MEK είναι εξαιρετικά μη δημοφιλείς εγχωρίως [στο Ιράν], λόγω της υποστήριξής τους στην εισβολή του Σαντάμ Χουσείν στο Ιράν το 1980, όπου πολέμησαν μαζί με τις ιρακινές δυνάμεις, ακόμη και όταν η Βαγδάτη χρησιμοποίησε χημικά όπλα εναντίον Ιρανών και Ιρακινών Κούρδων. Εν ολίγοις, μια αλλαγή που θα υποστηρίζεται από των MEK θα ήταν προορισμένη να αποτύχει.