Το διπλωματικό αδιέξοδο Τουρκίας-ΕΕ

Μέχρι στιγμής, ο Ερντογάν μπόρεσε να αντιμετωπίσει την επίθεση, σε μεγάλο βαθμό λόγω της ισχυρής και εκπληκτικά ανθεκτικής βάσης της λαϊκής υποστήριξής του. Αυτή η στήριξη προέρχεται εν μέρει από την ικανότητά του να εμφανίζεται ως υπερασπιστής της τουρκικής ταυτότητας ενάντια σε μια επίθεση της ΕΕ. Το πιο πρόσφατο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ταιριάζει καλά με αυτήν την αφήγηση. Ο Ερντογάν είναι πλέον σε θέση να επιδείξει το ψήφισμα ως συνέχεια των παλαιότερων αδικιών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της χλιαρής καταδίκης του αποτυχημένου πραξικοπήματος από αξιωματούχους της ΕΕ. Η ΕΕ εξακολουθεί να δείχνει συμπαθητική ως προς τις απειλές κατά της τουρκικής κυριαρχίας και παρέχει ένα ασφαλές καταφύγιο για τους ακτιβιστές του Gulen και τους φιλοκούρδους αυτονομιστές.

Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι δύσκολο να δούμε πώς μπορεί να συνεχιστεί η διαδικασία προσχώρησης. Τούτου λεχθέντος, ούτε η ΕΕ ούτε ο Ερντογάν ενδιαφέρονται να είναι οι πρώτοι που θα την τερματίσουν. Εάν το κάνει ο Ερντογάν, θα επιβεβαιώσει ότι η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται πλέον να παραμείνει μέλος της κοινότητας των δημοκρατικών Δυτικών κρατών. Σε ένα τέτοιο σενάριο, ο Ερντογάν πιθανόν θα αποκομίσει σημαντικά βραχυπρόθεσμα εκλογικά κέρδη από την βάση της υποστήριξής του επειδή έλαβε αποφασιστική και πολυαναμενόμενη δράση κατά των εκλαμβανομένων ως παραβάσεων και προκαταλήψεων της ΕΕ. Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, ωστόσο, μια τέτοια ενέργεια θα μπορούσε να έχει δυνητικά σοβαρές οικονομικές συνέπειες εάν περιοριστεί η συμμετοχή της Τουρκίας στην τελωνειακή ένωση της ΕΕ. Περίπου τα δύο τρίτα των εμπορικών συμφερόντων της χώρας στην ΕΕ θα μπορούσαν τελικά να τεθούν υπό αμφιβολία, για να μην αναφέρουμε μια δυνητικά σημαντική πτώση των άμεσων ξένων επενδύσεων. Ο τερματισμός των συνομιλιών θα αποτελούσε επίσης ένα θεμελιώδες και ενδεχομένως ανεπανόρθωτο ρήγμα στην παγκόσμια θέση της Τουρκίας. Ξεκινώντας από την ίδρυση της δημοκρατίας το 1923, καθ΄όλη την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και την περίοδο μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, η θέση της Τουρκίας στην φιλελεύθερη διεθνή τάξη εξαρτάται από τον προσδιορισμό της ως Δυτικής δύναμης και ευρωπαϊκού εταίρου. Προς το παρόν, η απάντηση του Ερντογάν στις ενέργειες της ΕΕ ήταν ο ισχυρισμός ότι αυτή η θέση πρέπει να ξαναμελετηθεί ή να εγκαταλειφθεί εντελώς. Ωστόσο, η απειλή του είναι πιθανόν άσφαιρη, καθώς ούτε αυτός ούτε η Τουρκία έχουν μια βιώσιμη εναλλακτική λύση δεδομένου του βάθους των σημερινών οικονομικών και στρατιωτικών δεσμών με την ΕΕ και της συνεχιζόμενης αναταραχής στην Μέση Ανατολή.

Η de jure εγκατάλειψη της φιλοδοξίας της Τουρκίας για την ΕΕ, ανεξάρτητα από το πόσο απίθανο είναι ένα ενταξιακό αποτέλεσμα σε αυτό το σημείο, θα έκλεβε από τον Ερντογάν ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο πολιτικής προπαγάνδας. Την ίδια στιγμή, εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη έθεταν τέλος στην υποψηφιότητα της Τουρκίας, αυτό θα σήμαινε όχι μόνο την αποδοχή της αποτυχίας της ήπιας ισχύος και της επιβολής προϋποθέσεων σε μεγάλη κλίμακα, αλλά και ότι θα έπαιζαν το παιχνίδι του Ερντογάν και θα εδραίωναν την όλο και πιο αντιδημοκρατική αντίληψη της εξουσίας του στην Τουρκία. Έτσι, το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου -μολονότι κάνει καλούς τίτλους στις εφημερίδες και επιτρέπει στην ΕΕ να ισχυριστεί ότι υποστηρίζει την δημοκρατία στην Τουρκία- στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα άλλο παρά τροφή για το εσωτερικό πολιτικό παιχνίδι του Ερντογάν και ένα φύλλο συκής για την ΕΕ.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2017-08-02/turkey-and-eus...