Το πρόβλημα της Κίνας με τον άνθρακα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το πρόβλημα της Κίνας με τον άνθρακα

Πώς υπονομεύει τον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής
Περίληψη: 

Η Κίνα όχι μόνο εξάγει ενεργειακές υποδομές, αλλά και τις αρνητικές παρενέργειες που συνδέονται με αυτές. Οι οικονομικές ζημίες από την κλιματική αλλαγή θα αντισταθμίσουν σίγουρα ό, τι εξοικονομείται με την χαμηλού κόστους χρηματοδότηση.

Ο SAGATOM SAHA είναι ερευνητικός συνεργάτης Ενέργειας και Εξωτερικής Πολιτικής των ΗΠΑ στο Council on Foreign Relations.
Η THERESA LOU είναι ερευνητική συνεργάτις για τα Διεθνή Ιδρύματα και την Παγκόσμια Διακυβέρνηση στο Council on Foreign Relations.

Από τότε που ο Donald Trump έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ, η Κίνα εκμεταλλεύθηκε κάθε ευκαιρία για να παρουσιαστεί ως o νέος παγκόσμιος ηγέτης στην υπόθεση της κλιματικής αλλαγής. Πρόσφατα, ο πρόεδρος Xi Jinping κάλεσε επίσημες αντιπροσωπείες από περισσότερες από 50 χώρες [1] για το εναρκτήριο Φόρουμ Ζώνη και Οδός (Belt and Road) στο Πεκίνο τον Μάιο, και είχε μαζί του 29 αρχηγούς κρατών να δηλώνουν [2] υποστήριξη για την εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού, ένα επίτευγμα που αποδείχθηκε πολύ δύσκολο να επαναλάβουν οι ηγέτες του G7 [3] μερικές εβδομάδες αργότερα στην Ιταλία.

07082017-1.jpg

Μια νυχτερινή γενική άποψη του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα στην Xiangfan, στην επαρχία Hubei της Κίνας, στις 15 Σεπτεμβρίου 2009. REUTERS
--------------------------------------------------------------

Πρωτοπαρουσιασμένη το 2013, η φιλόδοξη πρωτοβουλία One Belt, One Road του Πεκίνου (που πρόσφατα αναπροσαρμόστηκε ως Πρωτοβουλία Ζώνη και Οδός, Belt Road Initiative ή BRI) υπόσχεται σχεδόν 1 τρισεκατομμύριο δολάρια [4] για την ανάπτυξη υποδομών και ενέργειας σε περισσότερες από 60 χώρες. Δεδομένου ότι η Κίνα είναι ο παγκοσμίως μεγαλύτερος παραγωγός ηλιακών συλλεκτών, ανεμογεννητριών και μπαταριών, η BRI θα φαινόταν φυσικό συμπλήρωμα της απόλυτης δέσμευσης της χώρας για δράση στον τομέα του κλίματος.

Αλλά οι ξένες επενδύσεις του Πεκίνου στον τομέα ενέργειας μέχρι τώρα σκιαγραφούν μια δραστικά διαφορετική εικόνα. Παρά τις δεσμεύσεις για μείωση της χρήσης του άνθρακα εγχωρίως, οι κινεζικές κρατικές επιχειρήσεις θέλουν να κατασκευάσουν έργα άνθρακα στο εξωτερικό -συχνά σε χώρες της Πρωτοβουλίας Ζώνη και Οδός. Οι χώρες κατά μήκος αυτού του νέου Δρόμου του Μεταξιού πρέπει να είναι επιφυλακτικές με τις κινεζικές επενδύσεις και να εμποδίσουν την Κίνα να δώσει προτεραιότητα στα ίδια οικονομικά συμφέροντά της έναντι των παγκόσμιων περιβαλλοντικών αναγκών.

Η ΑΝΤΙΦΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ

Σε απάντηση στην αυξανόμενη δημόσια κατακραυγή [5] μεταξύ των Κινέζων πολιτών για τα επικίνδυνα επίπεδα ρύπανσης της ατμόσφαιρας, οι Κινέζοι νομοθέτες σημείωσαν μεγάλη πρόοδο [6] στον περιορισμό των εγχώριων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Το Πεκίνο έχει ακυρώσει την κατασκευή 103 σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα [7] μόνο φέτος και οι προσπάθειές του έχουν οδηγήσει σε μειωμένη κατανάλωση άνθρακα για τρία συναπτά έτη [8]. Η Κίνα εργάζεται επίσης για την αυστηροποίηση των προτύπων απόδοσης [9] τόσο για τα νέα όσο και για τα υπάρχοντα εργοστάσια άνθρακα για την περαιτέρω μείωση των εκπομπών. Με αυτόν τον ρυθμό, το Πεκίνο αναμένεται να πετύχει τα αυστηρότερα όρια εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά το 2025 -πέντε χρόνια νωρίτερα από ό, τι είχε προγραμματιστεί- και έχει ανακηρυχθεί [10] ως ο νέος ηγέτης στην παγκόσμια δράση για το κλίμα.

Ωστόσο, ταυτόχρονα, οι κινεζικές εταιρείες βρίσκονται σε καλό δρόμο για την κατασκευή περίπου 140 εργοστασίων [με καύση] άνθρακα [11] σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Αιγύπτου και του Πακιστάν, οι οποίες τώρα μόλις που καίνε άνθρακα. Παρά την αυξανόμενη διεθνή συναίνεση σχετικά με την δράση για το κλίμα, οι χώρες υποδοχής παραμένουν ανυπόμονες να βρουν φθηνές ευκαιρίες για να τροφοδοτήσουν την οικονομική ανάπτυξη και να καλύψουν τις ανάγκες σε ενέργεια. Για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, ο άνθρακας παραμένει το φθηνότερο καύσιμο. Αλλά η εισαγωγή ή η αύξηση της χρήσης του άνθρακα, που είναι το πιο βρώμικο ορυκτό καύσιμο, θα ήταν ένας εφιάλτης γι' αυτούς. Οι ρύποι από αυτά τα εργοστάσια θα πνιγούν τους πολίτες στις μεγάλες πόλεις. Η παραγωγή άνθρακα είναι επίσης μεγάλης έντασης ύδατος, γεγονός που θα περιορίσει την παροχή γλυκού νερού σε περιοχές που βρίσκονται ήδη σε ξηρασία. Συνολικά, ο καθαρός αέρας, το ασφαλές πόσιμο νερό και η επαρκής προμήθεια τροφίμων θα γίνουν πιο σπάνιες [12].

Στο επίκεντρο αυτής της ασυμφωνίας είναι η έντονα ιδιοτελής πολιτική του Πεκίνου, σύμφωνα με την οποία οι πολιτικές σε άλλα έθνη είναι τελικά υποταγμένες στα συμφέροντα της Κίνας [13]. Παρ' όλο που το Πεκίνο δίνει έμφαση στην «δι' αμφοτέρους κερδοφόρα συνεργασία» (win-win cooperation) [14] μεταξύ των συμμετεχόντων στην Πρωτοβουλία Ζώνη και Οδός (BRI), η βασική της εστίαση είναι στα οικονομικά και γεωστρατηγικά οφέλη που θα προσφέρει η πρωτοβουλία. Οι ενεργειακές πρωτοβουλίες της BRI δεν αποτελούν εξαίρεση.

ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Το Πεκίνο βλέπει τις αυξανόμενες εξαγωγές άνθρακα ως λύση για την πλεονάζουσα παραγωγική της ικανότητα. Η Κίνα τριπλασίασε [15] την κατανάλωση άνθρακα μεταξύ του 2000 και του 2013 για να τροφοδοτήσει την τεράστια οικονομική της ανάπτυξη. Σήμερα, όμως, η ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί και το κόστος των εναλλακτικών λύσεων καθαρής ενέργειας όπως η αιολική και η ηλιακή έχει μειωθεί δραματικά [16], πιέζοντας την κινεζική κυβέρνηση να αποστασιοποιηθεί από τον άνθρακα. Αυτή η αλλαγή έχει αφήσει την Κίνα με περισσότερες εταιρείες που κατασκευάζουν εργοστάσια άνθρακα και [σχετικό] εξοπλισμό από όσες χρειάζεται. Αυτές οι επιχειρήσεις μπορεί ακόμη και να κλείσουν λόγω της ανεπαρκούς ζήτησης.

Ωστόσο, το Πεκίνο έχει έναν καλό λόγο να προσπαθήσει να διατηρήσει στην ζωή τους εν λόγω παλαιού τύπου κατασκευαστές άνθρακα: Την οικονομική και πολιτική σταθερότητα. Η βιομηχανία άνθρακα (και η χαλυβουργία, η οποία εξαρτάται από τον άνθρακα) συντηρεί περίπου 12 εκατομμύρια κινεζικές θέσεις εργασίας [17]. Δεδομένου ότι χιλιάδες εργαζόμενοι στον τομέα του άνθρακα [19] και του χάλυβα [19] έχουν ήδη διαμαρτυρηθεί για τα περιορισμένα σχέδια του Πεκίνου να περιστείλει τον τομέα άνθρακα της Κίνας, είναι πιθανό οι εργαζόμενοι στην αλυσίδα εφοδιασμού άνθρακα να βγουν στους δρόμους [20] σε περίπτωση κατάρρευσης της βιομηχανίας.