Στη Βαρκελώνη και την Φινλανδία, το νέο κανονικό της Ευρώπης

Η συχνότητα των επιθέσεων του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) στην Ευρώπη [1] παραμένει εξαιρετικά σταθερή, με τις Αρχές να αγωνίζονται να ανταποκριθούν στην κλίμακα της απειλής. Τα περιστατικά στην Ισπανία και την Φινλανδία την προηγούμενη εβδομάδα αποτελούν την επιτομή αυτής της τάσης. Στην Ισπανία, μια ομάδα κυρίως Μαροκινών τρομοκρατών οδήγησε ένα φορτηγάκι σε ένα πλήθος στην La Rambla της Βαρκελώνης, αναπαράγοντας πρόσφατες επιθέσεις στην Γαλλία, την Γερμανία, την Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Λίγες ώρες αργότερα, μια άλλη επίθεση με βαν τρομοκρατούσε την ισπανική πόλη Cambrils. Συνολικά, 15 άνθρωποι σκοτώθηκαν και πάνω από 120 τραυματίστηκαν. Εν τω μεταξύ, στην Φινλανδία, ένας 18χρονος αιτούμενος άσυλο που ονομάζεται Abderrahman Mechkah, επίσης από το Μαρόκο, σκότωσε δύο και τραυμάτισε οκτώ στην πόλη Turku, σε επίθεση με μαχαίρι. Οι φινλανδικές Αρχές αντιμετωπίζουν το περιστατικό ως πράξη τρομοκρατίας.

Ένα αυτοσχέδιο μνημείο στην Las Ramblas, τον τόπο της επίθεσης της 17ης Αυγούστου στην Βαρκελώνη, τον Αύγουστο του 2017. ALBERT GEA / REUTERS
------------------------------------------------------------

Όλα αυτά συμβαδίζουν με την ισλαμική στρατηγική στην Ευρώπη [2] τα τελευταία χρόνια. Κατ' αρχήν, οι πληγείσες χώρες δεν πρέπει να αισθανθούν σοβαρά σοκαρισμένες. Από τις αρχές του Ιανουαρίου του 2014, στοχεύθηκαν 16 ευρωπαϊκές χώρες [3]. Η εστίαση στην Ευρώπη είναι, εν μέρει, σύμφωνη με την ερμηνεία της ισλαμικής θεολογίας από το ISIS. Ο Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι προειδοποίησε τον Ιούλιο του 2014 [4] ότι ο κόσμος ήταν χωρισμένος σε δύο στρατόπεδα -εκείνο του Ισλάμ και του «στρατοπέδου των kuffar [στμ: των απίστων, αλλά με πιο προσβλητική χροιά] και της υποκρισίας ... των Εβραίων, των Σταυροφόρων και των συμμάχων τους». Το ISIS θα προτιμούσε να πραγματοποιήσει μια επίθεση στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά οι συνθήκες είναι πιο ευνοϊκές στην Ευρώπη, η οποία έχει έναν πιο ριζοσπαστικό και λιγότερο ενσωματωμένο μουσουλμανικό πληθυσμό. Στην Ευρώπη, το ISIS μπόρεσε επίσης να διεισδύσει στις ροές προσφύγων που κατευθύνονται προς την ήπειρο και να εκμεταλλευθεί ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που δεν δίνουν επαρκή προσοχή στην αντιτρομοκρατία.

Ειδικότερα, η Ισπανία διατρέχει κίνδυνο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η πιο θανατηφόρα ισλαμική επίθεση στην Ευρώπη σημειώθηκε τον Μάρτιο του 2004, όταν σκοτώθηκαν 191 άνθρωποι στις συνδεδεμένες με την αλ Κάιντα βομβιστικές επιθέσεις στην Μαδρίτη. Αυτό οδήγησε σε μια προσπάθεια στρατολόγησης [5] από την κυβέρνηση για να αποφευχθεί μια άλλη επίθεση στο μέλλον, και έκτοτε υπήρξαν πολλές επιτυχίες. Επτά συνωμοσίες έχουν διαλυθεί από τον Ιανουάριο του 2015 [3]. Ο Matthew Olsen, πρώην διευθυντής του Εθνικού Κέντρου των ΗΠΑ για την Αντιτρομοκρατία, σχολίασε πρόσφατα [6] ότι «οι ισπανικές Αρχές βρίσκονται στην κορυφή του παιχνιδιού στην Ευρώπη». Ωστόσο, η κλίμακα της συνεχιζόμενης ισλαμιστικής στρατολόγησης σήμαινε ότι μια άλλη επίθεση ήταν αναπόφευκτη. Υπάρχει επίσης ένα ιδεολογικό και ιστορικό στοιχείο σε αυτό. Τμήματα της Ισπανίας θεωρούνται μουσουλμανικά εδάφη του εκτεταμένου χαλιφάτου που σχεδιάζουν να δημιουργήσουν οι τρομοκρατικές ομάδες.

Αυτή είναι η πρώτη φορά που η Φινλανδία υπέστη μια ισλαμική επίθεση, αλλά η απειλή έχει υπάρξει για αρκετό καιρό. Δεκάδες Φινλανδοί ταξίδεψαν στην Συρία [7] για να συμμετάσχουν στο ISIS και να συμμετάσχουν στις μάχες. Τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους, οι φινλανδικές υπηρεσίες πληροφοριών έμαθαν και απέτρεψαν μια προγραμματισμένη επίθεση [8] σε μια εκκλησία στο Ελσίνκι.

Το προφανές υπόβαθρο των επιτιθέμενων ταιριάζει επίσης στο μοντέλο. Τα χτυπήματα διαπράχθηκαν από ένα συνδυασμό ιθαγενών και γεννημένων στο εξωτερικό τρομοκρατών, με πολλούς να είναι συνδεδεμένοι με το Μαρόκο. Εκείνοι με μαροκινή εθνικότητα ή υπόβαθρο έχουν λάβει μέρος σε πολλά σχέδια στην Ευρώπη [6], ιδίως στην Ισπανία. Οι βομβιστικές επιθέσεις στην Μαδρίτη, οι επιθέσεις της περασμένης εβδομάδας και οι συλλήψεις μετά το 2015 είχαν όλες διασυνδέσεις με το Μαρόκο, μια χώρα με υψηλό ποσοστό μετανάστευσης στην Ισπανία και η οποία μοιράζεται σύνορα με δύο ισπανικούς θύλακες στην βόρεια ακτή της Αφρικής. Εν τω μεταξύ, η φιλελεύθερη Φινλανδία αντικατοπτρίζει τον αυξημένο αριθμό συνωμοσιών [9] που τμήματα της Ευρώπης έχουν αντιμετωπίσει από πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο από το 2015˙ και το γεγονός ότι πολλοί από τους τρομοκράτες ήταν απλώς έφηβοι δεν είναι ασυνήθιστο. Από τον Σεπτέμβριο του 2014 έως τον Δεκέμβριο του 2016, έφηβοι και οι προέφηβοι διοργάνωσαν 34 τρομοκρατικά σχέδια [10] στην Δύση τα οποία αντλούσαν έμπνευση ή κατευθύνθηκαν από το ISIS.

Ένα μνημόσυνο για την επίθεση με van στην Las Ramblas, τον Αύγουστο του 2017. SUSANA VERA / REUTERS
--------------------------------------------------------------

Τελικά, ο τρόπος επίθεσης ταιριάζει με τις πρόσφατες τάσεις. Μια πρόσφατη ανάλυση [3] όλων των ισλαμιστικών συνωμοσιών στην Ευρώπη από τις αρχές του 2014 έδειξε ότι ως το συνηθέστερο όπλο επιλογής παραμένουν τα εκρηκτικά. Σύμφωνα με αναφορές από τους New York Times [11], αυτό ήταν επίσης το αρχικό σχέδιο του ισπανικού πυρήνα. Οι εμπλεκόμενοι τρομοκράτες σχεδίαζαν να πυροδοτήσουν ένα φορτηγό γεμάτο εκρηκτικά [12] σε πλήθος πολιτών πριν ανατιναχτεί τυχαία το εργαστήριο κατασκευής βομβών του πυρήνα στο Αλκανάρ την ημέρα πριν από την επίθεση. Πράγματι, η πρόθεση να χρησιμοποιηθούν εκρηκτικές ύλες σπάνια συνδυάζεται με την ικανότητα να αποκτηθούν ή να χρησιμοποιηθούν σωστά.

Η επόμενη πιο δημοφιλής [3] μέθοδος επίθεσης είναι η χρήση ενός αιχμηρού όπλου, όπως συνέβη στην Φινλανδία. Σε περισσότερες από τις μισές συνωμοσίες που αντιμετώπισε η Ευρώπη, τέτοια όπλα οδήγησαν σε τραυματισμούς ή θανάτους. Ωστόσο, αυτές οι επιθέσεις ήταν υπεύθυνες για μόλις το 2% των τραυματισμών και το 1% των θανάτων. Αυτό είναι το δίλημμα για τους τρομοκράτες: Να πραγματοποιήσουν μια επίθεση με μαχαίρι που είναι πιθανότερο να πετύχει, αλλά από την άλλη πλευρά, ο αριθμός των θυμάτων τείνει να είναι χαμηλότερος.

Συγκριτικά, τα οχήματα εμφανίζονται λιγότερο τακτικά στα τρομοκρατικά σχέδια. Συμπεριλαμβανομένων των δύο ξεχωριστών συμβάντων στην Ισπανία, από τον Ιούνιο του 2015 υπήρχαν μόνο 11 τέτοια σχέδια. Η πιο ανησυχητική πτυχή των τροχαίων επιθέσεων είναι ότι, μολονότι χρησιμοποιήθηκαν μόνο στο 4% των συνωμοσιών, ήταν υπεύθυνες [3] για το 39% του συνολικού αριθμού τραυματισμών και το 33% των θανάτων από τον Ιανουάριο του 2014 έως τον Μάιο του 2017. Επιπλέον, τα σχέδια με οχήματα φαίνεται ότι είναι πιθανότερο να επιτύχουν [3]. Οι Αρχές δεν έχουν αποκαλύψει δημοσίως ότι έχουν αποτρέψει οποιαδήποτε τέτοια σχέδια στην Ευρώπη. Από τις αρχές Ιουνίου του 2017, έχουν υπάρξει ακόμα πέντε τέτοια σχέδια, οπότε ο ρυθμός φαίνεται να επιταχύνεται -ενδεχομένως, ως αποτέλεσμα του ότι οι επίδοξοι τρομοκράτες βλέπουν πόσο επιτυχημένες είναι αυτές οι επιχειρήσεις.

Τέλος, η στόχευση των πολιτών εξακολουθεί να είναι η κύρια προτίμηση των τρομοκρατών, με πάνω από το ένα τρίτο των συνωμοσιών να επικεντρώνεται αποκλειστικά σε ήπιους στόχους. Αυτό αντανακλάται τόσο στις ισπανικές όσο και στις φινλανδικές επιθέσεις. Στην Φινλανδία, ο δράστης μαχαίρωσε ειδικά γυναίκες [13]. Οι μόνοι τραυματίες ήταν εκείνοι που προσπάθησαν να σταματήσουν την επίθεση. Μια τρομοκρατική επίθεση που αφορά αποκλειστικά γυναίκες είναι μια νέα εξέλιξη. Προηγουμένως, όταν στοχεύονταν συγκεκριμένες ομάδες εντός του πληθυσμού των πολιτών, έτειναν να είναι για θρησκευτικούς λόγους: Οι Εβραίοι, οι Χριστιανοί και οι Σιχ έγιναν όλοι θύματα. Δεν γνωρίζουμε ακόμα τους ακριβείς λόγους για τους οποίους στοχοποιούνται οι γυναίκες, αλλά είναι πιθανό ο δράστης να τις θεωρεί αμαρτωλές -για παράδειγμα επειδή ντύνονται «ανεπαρκώς σεμνά».

Πολλές από τις συζητήσεις σχετικά με την αντίδραση σε αυτές τις επιθέσεις θα επικεντρωθούν σε πρακτικά μέτρα που μπορούν να αποτρέψουν τέτοιες επιθέσεις, όπως η στρατηγική τοποθέτηση τσιμεντένιων φραγμάτων. Το Ηνωμένο Βασίλειο εξετάζει επιπλέον ελέγχους [14] για όσους επιθυμούν να νοικιάσουν βαν. Από πολιτικής πλευράς, θα τεθούν και πάλι ερωτήματα σχετικά με την γενικότερη προσέγγιση της Γερμανίας όσον αφορά τη μετανάστευση και τις ευρωπαϊκές στάσεις απέναντι στην απέλαση γενικότερα. Ο Mechkah ήρθε στην Γερμανία το 2015 υπό το πρόσχημα του πρόσφυγα και στην συνέχεια ταξίδεψε στην Φινλανδία και υπέβαλε αίτηση για άσυλο, ωστόσο το αίτημα απορρίφθηκε [15] στις αρχές του 2017. Την ίδια εποχή, οι αρχές της Φινλανδίας έλαβαν μια πληροφορία [16] ότι ο Mechkah είχε ριζοσπαστικοποιηθεί. Δυστυχώς, όμως, παρέμεινε στην χώρα και ήταν ελεύθερος να εκτελέσει την επίθεσή του.

Μακροπρόθεσμα, βεβαίως, αυτό που θα σώσει τις περισσότερες ζωές είναι το τι που μπορούν να κάνουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για να εξαλείψουν την ελκυστικότητα του ισλαμισμού ως ιδεολογία. Η πρόοδος σε αυτό το μέτωπο, δυστυχώς, φαίνεται ότι ακόμα απέχει.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/finland/2017-08-23/barcelona-and...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/anthologies/2017-05-05/europes-furies
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/belgium/2016-03-23/isis-next-target
[3] http://www.heritage.org/europe/report/european-islamist-plots-and-attack...
[4] https://www.wilsoncenter.org/article/the-isis-primer
[5] https://www.theatlantic.com/international/archive/2017/08/barcelona-atta...
[6] https://www.nytimes.com/2017/08/19/world/europe/barcelona-cambrils-catal...
[7] http://www.newsweek.com/isis-fears-mean-finland-safest-country-world-rai...
[8] http://www.euronews.com/2017/06/20/helsinki-police-foil-terror-plot
[9] http://www.nationalreview.com/article/450288/angela-merkel-refugee-polic...
[10] https://ctc.usma.edu/posts/the-islamic-states-western-teenage-plotters
[11] https://www.nytimes.com/2017/08/17/world/europe/barcelona-catalunya-van....
[12] https://twitter.com/rcallimachi/status/898511352381280256
[13] https://yle.fi/uutiset/osasto/news/finnish_police_main_suspect_in_turku_...
[14] https://www.theguardian.com/uk-news/2017/aug/20/uk-extra-checks-for-van-...
[15] https://www.nytimes.com/2017/08/21/world/europe/finland-turku-abderrahma...
[16] http://www.9news.com.au/world/2017/08/22/02/50/finland-stabbing-suspect-...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition