Εν μέσω διλημμάτων | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Εν μέσω διλημμάτων

Η απειλή από την Βόρεια Κορέα είναι τελικά πρόβλημα της Σεούλ

Αφότου έστειλε ένα βλήμα πάνω από την Ιαπωνία την περασμένη Τρίτη το πρωί, η Βόρεια Κορέα επέστρεψε στις απειλές κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, υποστηρίζοντας ότι η τελευταία πρόκλησή της ήταν μόνο ένα προοίμιο για αυτό που περιμένει το [νησί των ΗΠΑ,] Γκουάμ. Βεβαίως, η Πιονγιάνγκ αντλεί ευχαρίστηση να θορυβεί την ισχυρότερη χώρα στον κόσμο με τις αυξανόμενες πυρηνικές της ικανότητες, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έκαναν απλά λάθος με το να συμπεράνουν ότι είναι ο απώτερος στόχος της επιθετικότητας της Βόρειας Κορέας.

04092017-1a.jpg

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, οδεύει σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον πρόεδρο της Νότιας Κορέας, Moon Jae-in, στον Κήπο με τα Τριαντάφυλλα του Λευκού Οίκου, στην Ουάσιγκτον, στις 30 Ιουνίου 2017. CARLOS BARRIA / REUTERS
--------------------------------------------------------------

Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, μια πυρηνικά οπλισμένη Βόρεια Κορέα υπονομεύει την ασφάλειά τους και τους παραδοσιακούς στόχους της πολιτικής τους όπως η μη διάδοση [των πυρηνικών], και αποσταθεροποιεί την περιοχή της Ανατολικής Ασίας. Αλλά για τη Νότια Κορέα, είναι μια υπαρξιακή απειλή. Λαμβάνοντας υπόψη τις μεγάλες εντάσεις σε αυτήν την τελευταία, η Σεούλ φοβάται μήπως συρθεί σε πόλεμο ή, τουλάχιστον, μήπως πέσει θύμα περιορισμένων στρατιωτικών ανταλλαγών μεταξύ Ουάσιγκτον και Πιονγκγιάνγκ.

Η Νότια Κορέα αντιμετωπίζει μια τριάδα πιέσεων -από τον εχθρό της στον βορρά, από την υπερδύναμη σύμμαχό της στην άλλη όχθη του Ειρηνικού και από τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της, την Κίνα. Ωστόσο, ο πρόεδρος Moon Jae-in, ο οποίος ασκεί καθήκοντα μόνο για τρεις μήνες, αντιμετωπίζει τις πιέσεις εξαιρετικά καλά. Στις πρώτες εβδομάδες της προεδρίας του, ο Moon υιοθέτησε μια ηπιότερη ρητορική προσέγγιση προς τον άστατο Donald Trump, συμφωνώντας πλήρως με την πρόταση του προέδρου των ΗΠΑ να εντείνει τον συμμαχικό συντονισμό και να επιβάλει αυστηρότερες κυρώσεις στην Πιονγκγιάνγκ. Ο νέος ηγέτης της Νότιας Κορέας εξέπληξε εκείνους που είχαν υποθέσει ότι ως υπέρμαχος της [κοινής] δέσμευσης και φιλελεύθερος ηγέτης της αντιπολίτευσης, θα προχωρούσε ήπια με την Βόρεια Κορέα. Αφού η Πιονγιάνγκ διεξήγαγε μια δοκιμή ICBM στις αρχές Ιουλίου, ο Moon τόνισε ότι χρειάζεται «κάτι περισσότερο από μια δήλωση» [1] και στην συνέχεια πρότεινε η Σεούλ και η Ουάσινγκτον να διεξάγουν μια άσκηση εκτόξευσης πυραύλων «αποκεφαλισμού» [1], η οποία θα προετοίμαζε την εξάλειψη της κορυφής της ηγεσίας της Βόρειας Κορέας σε περίπτωση πολέμου.

Όμως, ο Moon είχε επίσης επιμείνει, όταν ανέλαβε καθήκοντα, ότι η Νότια Κορέα αναστέλλει και επανεξετάζει την πλήρη ανάπτυξη του προηγμένου αμερικανικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας γνωστό ως THAAD (Terminal High Altitude Area Defense), που είχε ήδη αρχίσει πριν από την προεδρία του. Στον Βορειοκορεάτη ομόλογό του, ο Moon έτεινε πολλά κλαδιά ελιάς, που κυμαίνονται από την γενναιόδωρη ανθρωπιστική βοήθεια [2], τον στρατιωτικό διάλογο για την μείωση των εντάσεων στα σύνορα και την επανένωση οικογενειών που χωρίζονται από την αποστρατικοποιημένη ζώνη. (Η Πιονγιάνγκ έχει απορρίψει όλες τις προσφορές μέχρι στιγμής). Οι χειρονομίες του Moon είναι αξιοσημείωτες για το ότι αποφεύγουν την αυταρχική και υπεροπτική στάση της προκάτοχού του, της Park Geun-hye που υπέστη πρόταση μομφής και αποπέμφθηκε. Η Πιονγιάνγκ την κατέκρινε και ερμήνευσε την επιδίωξη της προετοιμασίας για ενοποίηση ως ότι σήμαινε την κατάρρευση [της Πιονγκγιάνγκ] ή την αναγκαστική απορρόφησή της από τη Νότια Κορέα. Εντούτοις, οι σχέσεις μεταξύ Κορέας έπεσαν σε νέο χαμηλό κατά την διάρκεια της θητείας της Παρκ.

Τον Αύγουστο, ο Moon άρχισε να σκληραίνει την ρητορική του προς την Ουάσιγκτον, δηλώνοντας ότι ποτέ δεν θα άφηνε τη Νότια Κορέα να εμπλακεί σε έναν άλλο πόλεμο στην χερσόνησο [3]. Δήλωσε με τόλμη ότι οποιαδήποτε στρατιωτική δράση των ΗΠΑ εναντίον της Βόρειας Κορέας θα απαιτούσε την συναίνεση της Νότιας Κορέας [4]. Αν και οι περισσότεροι εθνικοί ηγέτες διατηρούν το δικαίωμα να επιβεβαιώνουν την εθνική κυριαρχία, οι πρόεδροι της Νότιας Κορέας σπάνια είναι τόσο σαφείς όταν λένε στην Ουάσινγκτον τι μπορεί ή τι δεν μπορεί να κάνει. Ο Moon ίσως να ελπίζει ότι θα είναι πιο διεκδικητικός στις διαπραγματεύσεις τόσο με την Βόρεια Κορέα όσο και με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να αποφύγει να παγιδευτεί από τις πρωτοβουλίες οιασδήποτε εκ των δυο.

Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την προηγούμενη κυβέρνηση, η οποία έτεινε να περιμένει την Ουάσινγκτον να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην [υπόθεση για την] Βόρεια Κορέα. Ωστόσο, η προσέγγιση της «στρατηγικής υπομονής» του πρώην προέδρου Μπαράκ Ομπάμα απογοήτευσε τους Νοτιοκορεάτες και τους έκανε ανυπόμονους να διατυπώσουν μια αποτελεσματική πολιτική εναντίον της Βόρειας Κορέας. Ο Moon, από την άλλη πλευρά, έχει πλέον καταστήσει σαφές ότι θα υιοθετήσει μια σκληρή προσέγγιση προς την Πιονγκγιάνγκ ενώ θα κρατά την πόρτα ανοιχτή για διάλογο. Στις 17 Αυγούστου, ανακοίνωσε ότι θα χαράξει μια «κόκκινη γραμμή» [4] για τις πυρηνικές ικανότητες της Βόρειας Κορέας, κάτι που κανένας ηγέτης στον κόσμο δεν ήταν πρόθυμος να κάνει. Σε ομιλία του, εξήγησε ότι το κατώφλι θα ήταν να «ολοκληρωθεί η ανάπτυξη ενός διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου και να είναι σε θέση να εξοπλιστεί με μια πυρηνική κεφαλή». Την ίδια στιγμή, ο Moon προσπάθησε να αντιμετωπίσει την άγρια παρορμητικότητα του Trump προκειμένου να αποφευχθεί ο πόλεμος και να διατηρηθεί η δυνατότητα διαλόγου μεταξύ των Κορεατών.

Αυτό που θα μπορούσε να κάνει τον Moon πιο αποτελεσματικό στην προσέγγισή του για την εξισορρόπηση της ανοικτότητας έναντι της σκληράδας, είναι η αναβάθμιση του στρατού της Νότιας Κορέας. Στα τέλη Ιουλίου, μετά από σειρά δοκιμών πυραύλων από την Πιονγιάνγκ, η Σεούλ ζήτησε συνομιλίες με την Ουάσινγκτον σχετικά με την αύξηση του ωφέλιμου φορτίου των πυραύλων της Νότιας Κορέας. Η ενίσχυση της δύναμης των πυραύλων [5] θα ενισχύσει την ικανότητα της Σεούλ να καταστρέφει υπόγεια καταφύγια ή πυρηνικές εγκαταστάσεις στην Βόρεια Κορέα. Η Σεούλ επίσης επιδιώκει να κατασκευάσει πυρηνικά υποβρύχια για να αντιμετωπίσει τις βελτιώσεις του Βορρά σε βαλλιστικούς πυραύλους που εκτοξεύονται από υποβρύχια, οι οποίοι αποτελούν μέρος των προσπαθειών της Πιονγιάνγκ να διαφοροποιήσει το πυρηνικό οπλοστάσιό της, να αυξήσει την στρατηγική ευελιξία της και να μειώσει την ευαλωτότητα των χερσαίων συστημάτων της.

Πιο πρόσφατα, ο Moon διέταξε το Υπουργείο Άμυνας να ενισχύσει την ετοιμότητα για πόλεμο σε περίπτωση εισβολής ή επίθεσης από την Βόρειο Κορέα. Το αίτημά του για συνολική αμυντική μεταρρύθμιση [6] εξυπηρετεί δύο σκοπούς. Θα ενισχύσει την θέση του εναντίον της Βόρειας Κορέας και θα τον βάλει σε καλύτερη θέση για να αναλάβει την επιχειρησιακή διοίκηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε περίπτωση που ξεσπάσει ο πόλεμος. Και τα δύο σκοπεύουν να αυξήσουν την νοτιοκορεάτικη κυριαρχία και διοίκηση πάνω στην δική της ασφάλεια.

Η μεγαλύτερη πρόκληση του Moon επί του παρόντος αφορά τις εγχώριες εκκλήσεις για πυρηνικοποίηση της Νότιας Κορέας με την επανεισαγωγή αμερικανικών πυρηνικών όπλων ή την οικοδόμηση του δικού της [πυρηνικού] οπλοστασίου. Αν και η ιδέα της κατασκευής πυρηνικών όπλων υποστηρίζεται συνήθως από την συντηρητική αντιπολίτευση, κερδίζει ευρύτερη υποστήριξη. Τον Σεπτέμβριο του 2016, μια έρευνα της Gallup [7] διαπίστωσε ότι το 58% των Νοτιοκορεατών υποστήριζε την ανάπτυξη ενός πυρηνικού οπλοστασίου και μόνο το 34% αντιτάχθηκε σε αυτό. Αν και η κυβέρνηση του Moon είναι κατηγορηματικά αντίθετη ως προς την πυρηνική ενέργεια, ο Moon ήταν επίσης εναντίον του THAAD, αλλά έκτοτε υπαναχώρησε και επέτρεψε την πλήρη ανάπτυξή του.

Δεδομένης της εξέλιξης των δοκιμών πυραύλων και πυρηνικών συσκευών από την Πιονγιάνγκ και της ασυνέπειας στην ρητορική της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ με το «Πρώτα η Αμερική», είναι πιθανό να αυξηθεί η στήριξη της πυρηνικοποίησης από τους Νοτιοκορεάτες. Αυτό βέβαια θα παραβίαζε την Κοινή Δήλωση του 1992 για την αποπυρηνικοποίηση στην Κορεατική Χερσόνησο, την οποία υπέγραψαν η Σεούλ και η Πιονγκγιάνγκ, αλλά η τελευταία είχε ήδη παραβιάσει την υπόσχεσή της πριν από δεκαετίες. Παρά ταύτα, ένα εγχώριο νοτιοκορεατικό πυρηνικό οπλοστάσιο θα μπορούσε πιθανότατα να πυροδοτήσει μια κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών στην Ανατολική Ασία και να οδηγήσει στην καταστροφή της πυρηνικής ομπρέλας που διατηρούν οι Ηνωμένες Πολιτείες για περισσότερο από μισό αιώνα. Θα εξαλείψει επίσης το ηθικό πλεονέκτημα και την πολιτική νομιμοποίηση της Νότιας Κορέας για την απαίτησή της περί αποπυρηνικοποίησης του Βορρά. Προς το παρόν, ο Moon συνεχίζει να σκληραίνει την στάση του. Μετά το «κροτάλισμα των όπλων» της Βόρειας Κορέας την Τρίτη, η Σεούλ απάντησε στέλνοντας οκτώ πυραύλους προς τα σύνορα της Βόρειας Κορέας και δημοσιοποιώντας εικόνες των δικών της πυραυλικών δοκιμών.

Η πυρηνική αντιπαράθεση με την Βόρεια Κορέα ασκεί επίσης πίεση στην ταραγμένη οικονομία της Νότιας Κορέας. Ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι είναι απελπισμένοι με την ανεργία και το εάν μπορούν να έχουν ένα βιώσιμο μέλλον. Το ποσοστό ανεργίας της Νότιας Κορέας για τα άτομα ηλικίας 15-24 ετών [8] γνώρισε την μεγαλύτερη αύξηση μεταξύ όλων των χωρών του ΟΟΣΑ μεταξύ Δεκεμβρίου 2016 και Απριλίου 2017.

Η Κίνα, εκμεταλλευόμενη την κατάσταση, χρησιμοποιεί οικονομικά εργαλεία για να τιμωρήσει την Σεούλ για την ανάπτυξη του THAAD. Έχει καλέσει με επιτυχία τους πολίτες της να μποϋκοτάρουν τα νοτιοκορεατικά προϊόντα που παράγονται από μεγάλους ομίλους όπως η Hyundai, η Kia και ο όμιλος Lotte, των οποίων οι εκτάσεις στη Νότια Κορέα χρησιμοποιήθηκαν από την κορεατική κυβέρνηση για να φιλοξενήσουν το σύστημα THAAD. Η Lotte Shopping Group ανακοίνωσε μείωση 88% [9] στα κέρδη του δεύτερου τριμήνου στην Κίνα σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Σχεδόν το 30% των πωλήσεων της Lotte εκτός της Νότιας Κορέας προέρχεται από την Κίνα. Αναφέρθηκε τον Σεπτέμβριο ότι τα αντίποινα με το κινεζικό μποϊκοτάζ έπληξαν σοβαρά και την Hyundai Motors [10]. Μια πτώση κατά 41% στις πωλήσεις τους πρώτους επτά μήνες του τρέχοντος έτους έβλαψε τις ταμειακές ροές και προκάλεσε το προσωρινό κλείσιμο τεσσάρων μονάδων παραγωγής. Ο κινεζικός τουρισμός στη Νότια Κορέα έχει απαγορευτεί και τα επικερδή πολιτιστικά προϊόντα -από την Kpop μέχρι τις συναυλίες κλασσικής μουσικής- έχουν αποκλειστεί μονομερώς. Η Νότια Κορέα έχει χάσει περίπου 4,7 δισεκατομμύρια δολάρια σε τουριστικό εισόδημα από Κινέζους επισκέπτες με βάση τα στοιχεία δαπανών του 2016.

Η διεθνής πίεση στην Κίνα να επιβάλει αυστηρές κυρώσεις εναντίον της Βόρειας Κορέας δεν έχει επιφέρει την σημαντική επιβράδυνση ή την παύση της προόδου της πυρηνικής ικανότητας της Πιονγιάνγκ. Εντούτοις, οι ανεπίσημες κυρώσεις της Κίνας κατά της Νότιας Κορέας προκαλούν πραγματικό οικονομικό πόνο στα chaebol (τα οικογενειακά επιχειρηματικά συγκροτήματα), τους πολιτιστικούς επιχειρηματίες και τους μέσους εργαζόμενους, σε μια εποχή που οι καλές διπλωματικές σχέσεις με το Πεκίνο είναι κρίσιμες για τους γεωπολιτικούς και εγχώριους οικονομικούς στόχους της Σεούλ.

Από την άλλη πλευρά του Ειρηνικού, η διοίκηση Trump σκοπεύει να πιέσει σκληρότερα για εμπορικές απαιτήσεις τόσο την Κίνα όσο και τη Νότια Κορέα, ενώ ταυτόχρονα πιέζει την καθεμιά για να συνεργαστεί με την πυρηνική πρόκληση της Βόρειας Κορέας. Αυτό θέτει τη Νότια Κορέα σε δύσκολη πορεία: Πρέπει να εξισορροπήσει τις προτεραιότητες της ασφάλειάς της και της οικονομικής της πολιτικής, βελτιώνοντας παράλληλα τις σχέσεις με δύο απαραίτητες δυνάμεις. Υπό αυτό το πρίσμα, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Βορράς, αισθανόμενος την έλλειψη αλληλεγγύης μεταξύ εκείνων που θα μπορούσαν να τον χαλιναγωγήσουν, αποφάσισε τις τελευταίες εβδομάδες να δοκιμάσει την δύναμη της συμμαχίας [ΗΠΑ-Νότιας Κορέας].

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2017-09-01/caught-mi...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.theatlantic.com/international/archive/2017/07/korea-trump-ch...
[2] https://www.voanews.com/a/north-korea-sees-humanitarian-aid-as-leverage/...
[3] https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-08-15/south-korea-will-prev...
[4] https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/no-american-strike-on-...
[5] https://www.reuters.com/article/us-northkorea-missiles-militarisation-id...
[6] http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=3037681
[7] http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20160923000481
[8] http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20170618000212
[9] https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-08-29/china-s-missile-sanct...
[10] https://www.koreatimes.co.kr/www/opinion/2017/09/202_235774.html

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition