Βγάλτε από το τραπέζι τον προληπτικό πόλεμο με την Βόρεια Κορέα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Βγάλτε από το τραπέζι τον προληπτικό πόλεμο με την Βόρεια Κορέα

Οι κίνδυνοι της σκληρής ρητορικής του Trump

Η μεγαλύτερη αλλαγή που έχει φέρει ο Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump [1] στην πολιτική της Βόρειας Κορέας [2] είναι ρητορική -αλλά οι στρατηγικές συνέπειες μπορεί να είναι τεράστιες. Από την άποψη της πραγματικής πολιτικής, η «στρατηγική υπευθυνότητα» της κυβέρνησης Trump οφείλει περισσότερα στην «στρατηγική υπομονή» της κυβέρνησης Μπαράκ Ομπάμα [3] από ό, τι οι αρχιτέκτονές τους ή οι επικριτές τους θα ήθελαν να παραδεχτούν. Η κεντρική ώθηση της πολιτικής είναι να δελεάσει το Πεκίνο να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στην Πιονγκγιάνγκ, όπως επιχειρήθηκε στον τελευταίο γύρο των κυρώσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και σε πολυάριθμες προεδρικές αναρτήσεις στο Tweeter. Πράγματι, αντί να αποκοπεί από το παρελθόν, ο Trump φαίνεται να έχει κληρονομήσει μια εσφαλμένη αντίληψη ότι η Κίνα είναι το κλειδί για την επίλυση του προβλήματος της Βόρειας Κορέας.

06092017-3.jpg

Εκτόξευση πυραύλων κατά την διάρκεια βορειοκορεατικής στρατιωτικής άσκησης σε αχρονολόγητη φωτογραφία που κυκλοφόρησε από την Κορεατική Κεντρική Υπηρεσία Τύπου της Βόρειας Κορέας. KCNA / VIA REUTERS
-----------------------------------------------------------------

Ωστόσο, παρά την υποκείμενη συνέχιση της [ίδιας] πολιτικής, σημειώθηκε σημαντική μεταστροφή στον τρόπο με τον οποίο η διοίκηση [Τραμπ] μιλά για την Βόρεια Κορέα. Ο πρόεδρος αναφέρεται συγκαλυμμένα σε προληπτικά χτυπήματα και οι ανώτεροι σύμβουλοί του προωθούν ρητά τον «προληπτικό πόλεμο». Αυτές οι ιδέες εμφανίζονται συχνά στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και έχουν ενταχθεί κανονικά στην δημόσια συζήτηση. Η λεγόμενη στρατιωτική επιλογή, μια ακραία θέση πριν από ένα χρόνο, αποτελεί πλέον μέρος της κύριας συζήτησης.

Αυτό είναι κάτι καινούργιο και αξίζει μια γρήγορη ανασκόπηση του γρίφου της Βόρειας Κορέας από την εποχή του τέλους του Ψυχρού Πολέμου, για να δούμε το γιατί. Η μόνη φορά που υπήρξε μια τέτοια πολεμική ρητορική ήταν την άνοιξη του 1994. Την εποχή εκείνη, με την Πιονγκγιάνγκ στα πρόθυρα του να ξεπεράσει το πυρηνικό κατώφλι, ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας William Perry [4] ήταν έτοιμος να παρουσιάσει στον πρόεδρο Μπιλ Κλίντον ένα σχέδιο επίθεσης για την καταστροφή του πυρηνικού σταθμού Yongbyon [5]. Η κρίση, η οποία έβραζε για ένα χρόνο, ξεφούσκωσε λόγω μιας διπλωματίας που οδήγησε στο Συμφωνημένο Πλαίσιο ΗΠΑ-ΛΔΚ, το οποίο πάγωσε το πρόγραμμα πλουτωνίου της Βόρειας Κορέας και αργότερα επέτρεψε ένα μορατόριουμ για τις πυραυλικές δοκιμές. Η συζήτηση περί χτυπημάτων εξαφανίστηκε.

Όμως, το Συμφωνημένο Πλαίσιο ξηλώθηκε κατά την διάρκεια της διοίκησης του Μπους και όταν η Πιονγιάνγκ προετοιμαζόταν να δοκιμάσει έναν βαλλιστικό πύραυλο μεγάλης εμβέλειας τον Ιούνιο του 2006, ο Perry και ο Ashton Carter, ο μελλοντικός υπουργός Άμυνας, έγραψαν ένα άρθρο γνώμης υπέρ ενός χτυπήματος στον πύραυλο [6] που βρισκόταν στην βάση εκτόξευσης. Αλλά η πρόταση Perry-Carter ήταν μια απόκλιση, ήταν η εξαίρεση που απέδειξε τον κανόνα του μηδενικού ενδιαφέροντος για στρατιωτικές επιλογές στην κορεατική χερσόνησο. Το Ιράκ ήταν αρκετά κακό. Ο Μπους άφησε την εκτόξευση να συμβεί και αργότερα μέσα σε εκείνο το έτος διπλασίασε τις προσπάθειες για πολυμερή διπλωματία μέσω των Εξαμερών Συνομιλιών.

Αυτές οι συνομιλίες διαλύονταν κατά την εποχή που ο Ομπάμα αναλάμβανε καθήκοντα και η κυβέρνησή του επικεντρώθηκε σε κυρώσεις και πιέσεις (μέσω της Κίνας) και όχι σε επιστροφή στον διάλογο και την διαπραγμάτευση. Όπως ο Μπους και ο Κλίντον πριν από αυτόν, ο Ομπάμα απέρριψε τον πόλεμο ως βιώσιμη λύση. Παρ' όλο που «θα μπορούσαμε να καταστρέψουμε την Βόρεια Κορέα, προφανώς, με το οπλοστάσιό μας» [7], δήλωσε ο Ομπάμα στον Charlie Rose το 2016, ο πόλεμος θα είχε απαράδεκτο «ανθρωπιστικό κόστος» και θα έθετε σε κίνδυνο τον «ζωτικό μας σύμμαχο», τους Νοτιοκορεάτες που «ζουν ακριβώς δίπλα».

Γιατί λοιπόν η προοπτική ενός Δεύτερου Κορεατικού Πολέμου έχει γίνει κάτι κανονικό στο αμερικανικό κοινό; Είναι αυτό λάθος του Trump; Η γλώσσα της «φωτιάς και οργής» του Trump [8], μαζί με λιγότερο γραφικές αλλά εξίσου δυσοίωνες δηλώσεις αξιωματούχων της διοίκησης, τροφοδοτούν την μετατόπιση των αντιλήψεων για την απειλή που θέτει η Βόρεια Κορέα στις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο όσον αφορά τις ικανότητες όσο και τις προθέσεις. Οι συχνές αναφορές της διοίκησης στις στρατιωτικές επιλογές, μεγεθυνόμενες από την αδιάκοπη κάλυψη των μέσων ενημέρωσης [9], προκαλούν το δημόσιο άγχος και την ανοικτή στάση απέναντι στον πόλεμο ως λύση. Ο Trump δε θα αλλάξει ποτέ το ρητορικό του παιχνίδι. Αλλά το ευρύ κοινό μπορεί και πρέπει να αναλογιστεί την αληθινή φύση της απειλής, εάν παρουσιάζει έναν σαφή και παρόντα κίνδυνο για τους Αμερικανούς, και το πιο σημαντικό, εάν αξίζει όλη η συζήτηση για τον πόλεμο ως βιώσιμη λύση.

Η βελτίωση των δυνατοτήτων των όπλων της Βόρειας Κορέας είναι αναμφισβήτητη. Η χώρα έχει σημειώσει ξεκάθαρη πρόοδο στην οικοδόμηση ενός ICBM με πυρηνική κεφαλή που θα μπορούσε να χτυπήσει μια αμερικανική πόλη. Ο Jeffrey Lewis [10] στο Κέντρο James Martin για Μελέτες Μη Διάδοσης [των πυρηνικών] δηλώνει ότι η Βόρεια Κορέα έχει ήδη περάσει την «γραμμή τερματισμού» [11]. Παρ' όλο που η χώρα μπορεί πάντα να συνεχίζει να τελειοποιεί και να ενισχύει την ικανότητά της να αποτρέπει το δεύτερο κύμα των πυρηνικών χτυπημάτων, αποτελεί ουσιαστικά ήδη άμεση απειλή για το έδαφος των ΗΠΑ. Οι ειδικοί παρακολουθούν αυτή την διαδικασία να ξεδιπλώνεται εδώ και χρόνια και δεν εκπλήσσονται τρομερά από το γεγονός ότι καταλήξαμε εδώ. Αλλά οι άνθρωποι που ζουν στο Ντένβερ θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν επειδή αισθάνονται σαν να ζουν ξαφνικά κάτω από την σκιά ενός σύννεφου [πυρηνικών] μανιταριών βορειοκορεατικής προέλευσης.

Φυσικά, η ικανότητα από μόνη της δεν είναι ούτε απειλή ούτε επιβεβαίωση. Όλα εξαρτώνται από την σχέση της ικανότητας με τον κάτοχό της -η Ρωσία ή η Κίνα θα μπορούσαν να ξεκινήσουν πυρηνικές επιθέσεις στο Ντένβερ, αλλά κανείς δεν δίνει σε αυτή την πιθανότητα πολύ βάση. Και εδώ είναι που οι αντιλήψεις μας για τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας, Kim Jong Un, και τις προθέσεις του μπαίνουν στο παιχνίδι.

Υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι ο Κιμ είναι τρελός, γεγονός που ενθαρρύνεται, τουλάχιστον εν μέρει, από τα σχόλια της διοίκησης του Trump. Σύμφωνα με το διαρρεύσαν αντίγραφο της τηλεφωνικής κλήσης με τον πρόεδρο των Φιλιππίνων, Rodrigo Duterte, ο Trump ρώτησε αν ο Kim ήταν «σταθερός ή όχι σταθερός» και αναφέρθηκε σε αυτόν ως «ο τρελός με τα πυρηνικά όπλα» [12]. Η πρέσβειρα των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, Nikki Haley, το έθεσε ακόμα πιο ωμά όταν είπε ότι «αυτός δεν είναι ένα λογικό πρόσωπο» [13]. Αυτά τα σχόλια τροφοδοτούν την δημόσια φαντασία, που ήδη βλέπει τον πατέρα του Κιμ ως κακό παράφρονα και μεταφέρει την φήμη φυσικά στον γιο. Ο πόλεμος γίνεται λογικός αν ο Kim δεν είναι [λογικός], αφού μπορεί να κάνει κάτι τρελό, ακόμα και αυτοκτονικό, σαν το να ξεκινήσει έναν θερμοπυρηνικό πόλεμο με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο πατέρας του Kim, Kim Jong Il, σε αντίθεση με την δημοφιλή εικόνα, αποδείχθηκε καλά ενημερωμένος και εξαιρετικά ορθολογιστής, σύμφωνα με εκτιμήσεις των παγκόσμιων ηγετών που τον αντιμετώπισαν, όπως η [πρώην] υπουργός Εξωτερικών, Madeleine Albright, ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας, Kim Dae- jung και ο [πρώην]πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Junichiro Koizumi. Όσο για τον Kim Jong Un, μόνο μια χούφτα ξένοι έχουν περάσει χρόνο μαζί του. Αλλά δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι λογικές του ικανότητες είναι μειωμένες και πολύ λίγοι ειδικοί περί την Βόρεια Κορέα αμφισβητούν την ψυχική του σταθερότητα. Η κοινότητα [των υπηρεσιών] πληροφοριών μοιάζει να συμφωνεί. Ο διευθυντής της CIA, Mike Pompeo, δήλωσε πρόσφατα ότι θεωρεί τον Κιμ έναν λογικό δρώντα [14] ο οποίος «ανταποκρίνεται σε αντίξοες συνθήκες». Οι αντιλήψεις του κοινού περί αυτού του αντιπάλου είναι επομένως σε ασυμφωνία με την αξιολόγηση των ειδικών εντός και εκτός της κυβέρνησης.

Όπως και ο διευθυντής της CIA, οι κορυφαίοι σύμβουλοι της εθνικής ασφάλειας της Trump φαίνεται να αποδέχονται την αρχή της ορθολογικότητας του Κιμ. Για αυτούς, το πραγματικό ερώτημα φαίνεται να είναι λιγότερο σχετικά με την λογική του από όσο για τις συνέπειες της αντιλαμβανόμενης σκληρότητάς του. Ο Σύμβουλος της Εθνικής Ασφάλειας, H.R. McMaster, αναφέρει την δολοφονία του ετεροθαλή αδελφού του Κιμ στην Μαλαισία ως απόδειξη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν έναν ηγέτη του οποίου η βαρβαρότητα τον καθιστά απρόβλεπτο και «πολύ, πολύ επικίνδυνο» [15]. Πρόσφατα, ο McMaster προχώρησε περαιτέρω, υποστηρίζοντας ότι η «κλασική θεωρία αποτροπής» του είδους που εμπόδισε τον πόλεμο με την Σοβιετική Ένωση δεν ισχύει για «ένα καθεστώς που φυλακίζει και δολοφονεί όποιον φαίνεται να αντιτίθεται σε αυτό το καθεστώς [16], συμπεριλαμβανομένων των μελών της ίδιας της οικογένειας [του ηγέτη], με την χρήση αερίου νεύρων σαρίν σε ένα δημόσιο αεροδρόμιο». Ο McMaster απαντάται στα ειδησεογραφικά δελτία ως ο κορυφαίος υποστηρικτής των στρατιωτικών επιλογών [17] στην κορεατική χερσόνησο εντός της διοίκησης [Τραμπ].

Η ιδέα ότι η βιαιότητα του Κιμ από μόνη της τον βάζει σε μια κατηγορία και παρουσιάζει μια μοναδική απειλή για τις Ηνωμένες Πολιτείες για την οποία αξίζει να ληφθεί υπόψη ο προληπτικός πόλεμος, φαίνεται λανθασμένη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν, τελικά, αποτρέψει βίαιους, πυρηνικά οπλισμένους δικτάτορες στο παρελθόν, συμπεριλαμβανομένου του Στάλιν και του Μάο [18]. Έχουν επίσης στενές στρατιωτικές συμμαχίες με βίαιους δικτάτορες, συμπεριλαμβανομένης της Νότιας Κορέας. Είναι αλήθεια ότι η βαναυσότητα του Κιμ θα μπορούσε να του επιτρέψει να δεχθεί εξαιρετικές ταλαιπωρίες για τον λαό του ώστε να εξασφαλίσει την ασφάλεια του καθεστώτος του και την επιβίωση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κορέας. Πράγματι, η ικανότητα της χώρας να απορροφά τον πόνο είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο οι κυρώσεις ήταν τόσο αναποτελεσματικές στο να σταματήσουν την επιδίωξη των πυρηνικών όπλων. Αλλά η βαναυσότητα του Κιμ, όπως αποδεικνύεται από την θυματοποίηση των μελών της οικογένειάς του λόγω πολιτικών επιταγών και της ευημερίας του λαού του λόγω των συμφερόντων ασφαλείας, δεν τον καθιστά απρόβλεπτο. Ούτε σημαίνει ότι ο Κιμ δεν μπορεί να δελεαστεί με διπλωματική πρωτοβουλία για την βελτίωση των σχέσεων. Η βαναυσότητα δεν είναι ίδια με την μηδενική απερισκεψία, κάτι που θα χρειαζόταν ο Κιμ για να χτυπήσει πρώτος στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το αμερικανικό κοινό φαίνεται πολύ πρόθυμο να υποτιμήσει τις στρατιωτικές δυνατότητες της Βόρειας Κορέας και να υπερεκτιμήσει την τάση του Κιμ να τις χρησιμοποιήσει. Ένας προληπτικός πόλεμος δεν θα ήταν μόνο «τραγικός σε μια απίστευτη κλίμακα» [19], όπως επεσήμανε ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, James Mattis, θα ήταν απίστευτα ανόητος, αφού είναι περιττός και μπορεί να αποφευχθεί. Μαζί με τη Νότια Κορέα, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να ζήσουν με -και να αποτρέψουν μια- πυρηνική Βόρεια Κορέα για όσο χρειάζεται. Η Ουάσιγκτον μπορεί επίσης να εμπλακεί με την Πιονγιάνγκ πολύ πιο εντατικά από ό, τι έχει κάνει τα τελευταία οκτώ χρόνια. Χρησιμοποιώντας άμεση διαπραγμάτευση και οικονομική εμπλοκή, σε στενό συντονισμό με την Σεούλ, υπάρχει μια καλή πιθανότητα να εκτρέψει την τρέχουσα πορεία της Πιονγιάνγκ ή τουλάχιστον να σταματήσει τις [στρατιωτικές] δυνατότητες εκεί που βρίσκονται [σήμερα] και να τις μετατρέψει σε λιγότερο απειλητικές με το να μειώσει την εχθρότητα.

06092017-4.jpg

Ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας, Moon Jae-in, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, και ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Shinzo Abe, στο Αμβούργο της Γερμανίας, τον Ιούλιο του 2017. CARLOS BARRIA / REUTERS
------------------------------------------------------------------

Εν τω μεταξύ, θα ήταν φρόνιμο η διοίκηση του Τραμπ να απελευθερωθεί από τα δεσμά της «στρατηγικής υπομονής» και να καταρτίσει ένα νέο σχέδιο που να αγνοεί το Πεκίνο αντί να το περιμένει, ένα σχέδιο το οποίο ανιχνεύει το τι θα έκανε ο Κιμ ως αντάλλαγμα για την άρση των κυρώσεων, αντί για το τι θα σταματήσει να κάνει από τον φόβο ενός εμπάργκο. Ο Kim έχει δείξει από την στιγμή που ανέλαβε την εξουσία ότι δεν ενδιαφέρεται για στενούς δεσμούς με τον Κινέζο ηγέτη Xi Jinping, γεγονός που περιορίζει την μόχλευση του Πεκίνου (και αυξάνει εκείνη της Ουάσιγκτον). Η Κίνα μπορεί να χρησιμοποιήσει το αμβλύ όργανο της πρόκλησης οικονομικού πόνου μειώνοντας το εμπόριο και τις επενδύσεις, αλλά δεν μπορεί να ενεργήσει ως εγγυητής ή ακόμα και μεσίτης μιας συμφωνίας. Η στρατηγική του Trump θα πρέπει να είναι να ασχοληθεί άμεσα με την Πιονγκγιάνγκ ενώ θα συντονίζεται στενά με την Σεούλ (και το Τόκιο).

Ανεξάρτητα από την πολιτική κατεύθυνση της διοίκησης, το αμερικανικό κοινό θα έκανε καλά να προβληματιστεί κριτικά για την έξαρση της πολεμικής ρητορικής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες [20] σκόνταψαν στον πόλεμο στο παρελθόν και το μετάνιωσαν αργότερα τρομερά. Ο Κιμ δεν είναι τρελός, ούτε η βαναυσότητά του απαιτεί έναν προληπτικό πόλεμο. Η αδιάκοπη συζήτηση για τον πόλεμο χρησιμεύει μόνο για να ενισχύσει την χειρότερη αφήγηση της Βόρειας Κορέας για την αδιάκριτη εχθρότητα της Αμερικής. Πολύ χειρότερα, η αδικαιολόγητη αδιαφορία για τις ζωές στη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία όπως υποδηλώνεται από σχόλια σαν του γερουσιαστή Lindsey Graham σχετικά με την ανάγκη διεξαγωγής του πολέμου τώρα, ενώ οι άνθρωποι που θα πεθάνουν είναι «εκεί πέρα», μπορούν να βλάψουν μακροχρόνια την συμμαχία των ΗΠΑ και της Νότιας Κορέας καθώς και την αμερικανική αξιοπιστία με τους συμμάχους και τους εταίρους της στην Ασία, οι οποίοι όλοι παρακολουθούν την πολιτική αλλά και ακούνε την ρητορική.

Ήδη, ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας, Moon Jae-in [21], θεώρησε απαραίτητο να καθησυχάσει δημοσίως τον λαό του ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα αναλάβουν μονομερή στρατιωτική δράση στην χερσόνησο χωρίς την έγκρισή του και ότι απλώς δεν θα επιτρέψει έναν δεύτερο κορεατικό πόλεμο να λάβει χώρα. Οι λέξεις έχουν σημασία. Οι Αμερικανοί πρέπει να βρουν έναν τρόπο να συζητήσουν την πολυπλοκότητα της αντιμετώπισης της απειλής που παρουσιάζει η Βόρεια Κορέα με μια γλώσσα που προωθεί την ασφάλεια και τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών, των συμμάχων τους και των φίλων τους στην περιοχή. Και αυτή η συζήτηση θα πρέπει να βασίζεται σε μια νηφάλια εκτίμηση του πραγματικού κινδύνου.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2017-08-22/take-prev...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/topics/trump-administration
[2] https://www.foreignaffairs.com/regions/north-korea
[3] https://www.foreignaffairs.com/authors/barack-obama
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2001-11-01/prepari...
[5] http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/kim/themes/lessons.html
[6] http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/06/21/AR200606...
[7] https://www.cbsnews.com/news/president-obama-north-korea-challenge-south...
[8] https://www.nytimes.com/2017/08/09/opinion/trumps-fire-and-fury-warning-...
[9] http://www.38north.org/2017/08/aabrahamian081517/
[10] https://www.foreignaffairs.com/authors/jeffrey-lewis
[11] http://www.apple.com
[12] https://www.washingtonpost.com/politics/trump-calls-kim-jong-un-a-madman...
[13] http://edition.cnn.com/2017/03/08/politics/nikki-haley-north-korea-kim-j...
[14] https://www.youtube.com/watch?v=a0Fak6Vy6Hs
[15] http://abcnews.go.com/Politics/week-transcript-high-alert-north-korea/st...
[16] http://abcnews.go.com/Politics/week-transcript-13-17-lt-gen-mcmaster-ant...
[17] https://www.washingtonpost.com/world/national-security/mattis-and-tiller...
[18] https://www.foreignaffairs.com/reviews/capsule-review/1994-07-01/uncerta...
[19] http://www.military.com/daily-news/2017/05/19/mattis-war-north-korea-tra...
[20] https://www.foreignaffairs.com/regions/united-states
[21] https://www.foreignaffairs.com/articles/south-korea/2017-06-14/good-moon...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition