Πώς μετασχηματίζεται το ISIS | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς μετασχηματίζεται το ISIS

Γιατί οι προβλέψεις για την εξαφάνισή του είναι πρόωρες

Λίγο περισσότερο από τρία χρόνια από τότε που το Ισλαμικό Κράτος (ή ISIS) εισέβαλε στην παγκόσμια σκηνή, κατακτώντας με την βία μεγάλα τμήματα εδάφους σε ολόκληρο το Ιράκ και την Συρία, η εκστρατεία για την αντιμετώπιση της οργάνωσης έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο. Αλλά οι προβλέψεις για την τελική κατάρρευσή της είναι πρόωρες. Αυτό που βλέπει ο κόσμος είναι η μετάβαση και ο με πολλούς τρόπους εκφυλισμός από μια αντάρτικη οργάνωση με σταθερή έδρα σε ένα παράνομο τρομοκρατικό δίκτυο διασκορπισμένο σε ολόκληρη την περιοχή και την υδρόγειο.

28092017-1.jpg

Ένα μέλος των ιρακινών δυνάμεων ασφαλείας φρουρεί στον ναό Nabi Yunus στην ανατολική Μοσούλη, στο Ιράκ, τον Απρίλιο του 2017. MUHAMMAD AHMED / REUTERS
----------------------------------------------------------------

ΑΠΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ

Οι ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας έχουν εκδιώξει τους μαχητές του ISIS από βασικές πόλεις που κάποτε ήλεγχαν, μεταξύ των οποίων η Φαλούτζα, η Ραμάτι, η Ταλ Αφάρ και πιο πρόσφατα η Μοσούλη, η οποία αποτέλεσε σημαντική βάση για τους αντάρτες τα τελευταία τριάμισι χρόνια. Στα σύνορα της Συρίας, οι υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις ισχυρίζονται ότι έχουν επανακαταλάβει σχεδόν το 80% της Raqqa [1], της γενικής έδρας του ISIS και της καρδιάς του λεγόμενου χαλιφάτου. Τις τελευταίες εβδομάδες, ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις και δυνάμεις που είναι πιστές στο καθεστώς του προέδρου Bashar al-Assad μάχονται για να καταλάβουν την Deir Ezzor [2], ένα μακροχρόνιο οχυρό του ISIS στην Συρία. Η στρατηγική της θέση κοντά στα ιρακινά σύνορα χρησιμοποιήθηκε ως κέντρο υλικοτεχνικής υποστήριξης για την παράνομη ενίσχυση των ανταρτών.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το συνονθύλευμα των δυνάμεων που συγκρούονται με το ISIS κατέχει αυτή την στιγμή την δυναμική [της μάχης]. Οι αεροπορικές επιδρομές των Ηνωμένων Πολιτειών καταστρέφουν συνεχώς στόχους του ISIS, οι οποίοι περιλαμβάνουν ομάδες μαχητών που συγκεντρώνονται σε οχυρωμένες [3] θέσεις μάχης με λίγες επιλογές για διαφυγή. Σύμφωνα με τον Ταξίαρχο των ΗΠΑ, Andrew Croft, η ηγεσία του ISIS [4] είναι «πιο κατακερματισμένη, λιγότερο ισχυρή, λεπτεπίλεπτη και σποραδική» σε αυτό το σημείο της σύγκρουσης. Υπάρχουν επίσης αναφορές [5] περί διαφωνιών και διωγμών εντός των τάξεων (του ISIS) και χαμηλό ηθικό που μαστίζει την οργάνωση, καθώς η αποτυχία του σχεδίου οικοδόμησης του κράτους είναι ξεκάθαρη για να την δει ο οποιοσδήποτε.

Το ISIS αναγκάζεται να αλλάξει την στρατηγική και τις τακτικές του, αλλά προετοιμάστηκε προληπτικά για την επόμενη φάση της σύγκρουσης. Εν ολίγοις, είναι σε μετάβαση από μια αντάρτικη οργάνωση σε μια τρομοκρατική ομάδα. Οι αντάρτικες οργανώσεις κρατούν και εκμεταλλεύονται έδαφος, μπορούν να ασκήσουν κυριαρχία πάνω σε έναν πληθυσμό, να λειτουργούν στην ύπαιθρο ως ένοπλες μονάδες, και μπορούν να εμπλακούν με μαζική κινητοποίηση. Οι τρομοκράτες δεν μπορούν να κάνουν τίποτα από αυτά τα πράγματα. Αντίθετα, οι τρομοκράτες πραγματοποιούν επιθέσεις με μέλη που επιχειρούν σε μικρά κύτταρα και σπάνια κατέχουν έδαφος -αν το κάνουν, είναι για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Το αποτέλεσμα αυτής της μετάβασης είναι ότι η βία που διαπράττεται από το ISIS θα πρέπει να είναι πολύ λιγότερο συγκεντρωμένη και πιο διασκορπισμένη. Η ομάδα θα συνεχίσει να λειτουργεί υπόγεια στις περιοχές της ερήμου της ανατολικής Συρίας και του δυτικού Ιράκ για το άμεσο μέλλον, βασιζόμενη σε κλασικές τακτικές ανταρτοπόλεμου, όπως χτυπήματα με ελεύθερους σκοπευτές, ενέδρες, τακτικές «χτύπα και φύγε» (hit and run), βόμβες αυτοκινήτων και δολοφονίες.

Η διατηρήσιμη εκρίζωση του ISIS από την περιοχή μπορεί πιθανώς να επιτευχθεί μόνο σε συνεργασία με ικανές τοπικές δυνάμεις ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων των αστυνομικών και στρατιωτικών δυνάμεων που μπορούν να λειτουργούν μεταξύ των κυρίως σουνιτικών θυλάκων στο Ιράκ και την Συρία. Αυτοί οι τύποι μονάδων απουσιάζουν εντελώς από την Συρία˙ όπου υπάρχουν στο Ιράκ, είναι πολύ συχνά σεχταριστικές και επομένως ελάχιστα αποτελεσματικές βραχυπρόθεσμα, και αντιπαραγωγικές μακροπρόθεσμα. Πρόσφατα στοιχεία δημοσκοπήσεων [6] από το Ιράκ δείχνουν ότι το 22% των Ιρανών Σουνιτών Αράβων δεν εμπιστεύονται ότι η κυβέρνηση θα τους μεταχειριστεί όπως τους Άραβες Σιίτες, ένα απαισιόδοξο ξεκίνημα για το μέλλον των θρησκευτικών σχέσεων και δυνητικά εύφορο έδαφος για την αντοχή της επιρροής του ISIS προχωρώντας προς τα εμπρός.

Η μετάβαση από την εξέγερση στην τρομοκρατία θα οδηγήσει το ISIS να μεταφέρει πόρους για την ενίσχυση των υφιστάμενων «παραρτημάτων» του στο Αφγανιστάν, την Λιβύη, την Υεμένη και την χερσόνησο του Σινά στην Αίγυπτο. Θα επιδιώξει ταυτόχρονα να εισέλθει και σε άλλα αποτυχημένα κράτη και μη κυβερνώμενα εδάφη που συμπαθούν την σαλαφιτική-τζιχαντιστική ιδεολογία του, από τον βόρειο Καύκασο έως τη νοτιοανατολική Ασία.

Ένα χρόνο μετά την απώλεια της Σύρτης, στην Λιβύη [7], οι μαχητές του ISIS ανασυντάχθηκαν σε μικρότερους παράνομους πυρήνες σε ολόκληρη την χώρα, από την Sabrati και την Ben Walid στον βορρά μέχρι την Ubari και την Ghat πιο νότια. Και παρόλο που η Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο είναι η μεγαλύτερη απειλή για την σταθερότητα, το ISIS φαίνεται να σκοπεύει να εδραιώσει την παρουσία του [8] εκεί –περιοχή που θεωρείται βασικό μέτωπο της παγκόσμιας εκστρατείας του- ιδίως δεδομένης της εγγύτητας με τα σύνορα της Σαουδικής Αραβίας. Εκτός από την ίδρυση ενός χαλιφάτου, το ISIS τελικά θέλει να σφετεριστεί αυτό που θεωρεί ως ένα διεφθαρμένο καθεστώς και καθεστώς-αποστάτη στο Ριάντ και να αντικαταστήσει τον Οίκο των Σάουντ με τους δικούς του οπαδούς, για τους οποίους πιστεύει ότι είναι οι σωστοί και κατάλληλοι φρουροί των δύο από τα πιο ιερά μέρη στο Σουνιτικό Ισλάμ.

Στο Αφγανιστάν, το ISIS έχει αυξήσει ουσιαστικά το δίκτυό του κατά το παρελθόν έτος και ανέλαβε την ευθύνη για μια σειρά από εξαιρετικά θανατηφόρες σεχταριστικές επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας επίθεσης αυτοκτονίας κατά ενός σιιτικού τζαμιού [9] στην Καμπούλ στα τέλη Αυγούστου. Οι τρομοκρατικές δραστηριότητές του αυξάνονται επίσης στο βόρειο τμήμα της χερσονήσου του Σινά, παρά τα δισεκατομμύρια δολάρια που έδωσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στην κυβέρνηση του προέδρου Abdel Fattah el-Sisi για αντιτρομοκρατία. Στα μέσα Σεπτεμβρίου, 18 αστυνομικοί [10] σκοτώθηκαν από επίθεση του ISIS με αυτοκίνητο-βόμβα στο Σινά. Η οργάνωση πραγματοποίησε ακόμη πιο μακρινές επιδρομές, στη νοτιοανατολική Ασία, όπου δυνάμεις πιστές στο ISIS διεξήγαγαν μια αιματηρή εκστρατεία εναντίον των δυνάμεων ασφαλείας των Φιλιππίνων στο Marawi [11] και κέντρα στρατολόγησης του ISIS ξεπήδησαν σε ισλαμικά οικοτροφεία στην Ινδονησία [12].

Τμήμα της αναθεωρημένης στρατηγικής του ISIS θα περιλαμβάνει πιθανώς μια αναζωογονημένη εστίαση στον σχεδιασμό και την διεξαγωγή θεαματικών επιθέσεων στην Δύση, ως μέρος μιας προσπάθειας να προσελκυστεί η προσοχή και να αποδειχθεί ότι η οργάνωση είναι, αν μη τι άλλο, ανθεκτική ενάντια στην καταστολή. Για τον σκοπό αυτό, το ISIS μπορεί να στηριχθεί σε μεγάλο βαθμό στην Τουρκία ως κόμβο επιμελητείας (logistics hub), χρησιμοποιώντας την γεωγραφική εγγύτητα της χώρας στην Ευρώπη ως αγωγό για τους μαχητές που προσπαθούν να διεισδύσουν στην ήπειρο. Τον περασμένο Μάιο και τον Αύγουστο, ο αριθμός των τρομοκρατικών επιθέσεων του ISIS στην Ευρώπη έφθασε σε διψήφιους αριθμούς [13], ακόμη και όταν η ομάδα έχανε περισσότερα εδάφη -ίσως μια περαιτέρω απόδειξη ότι η οργάνωση υιοθετεί την μετάβαση από την εξέγερση στην τρομοκρατία.

Το ISIS πιθανότατα θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί κρυπτογραφημένες επικοινωνίες για να κατευθύνει τρομοκρατικές επιθέσεις στο εξωτερικό, ακόμα και καθώς μεταμορφώνεται σε μια λιγότερο συγκεντρωτική οντότητα. Αυτό το στοιχείο πιθανότατα θα έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία, καθώς η οργάνωση παροτρύνει τους οπαδούς της σε όλο τον κόσμο να διαπράξουν πράξεις βίας στο όνομά της έως ότου αποκατασταθεί το χαλιφάτο σε κάποια ημερομηνία που δεν έχει ακόμη καθοριστεί. Οι κυβερνήσεις πρέπει να ανταποκριθούν με μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, η οποία περιλαμβάνει ένα μείγμα πολιτικών πρωτοβουλιών, από την αυξημένη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ υπηρεσιών πληροφοριών και υπηρεσιών ασφαλείας, μέχρι καλά χρηματοδοτούμενα και καλά στελεχωμένα προγράμματα που εστιάζονται στην αντιμετώπιση του βίαιου εξτρεμισμού.

Όπως επεσήμαναν πρόσφατα οι ερευνητές της τρομοκρατίας, Charlie Winter και Haroro Ingram, το ISIS επίσης αρέσκεται να βαφτίζει [14] τις αποτυχίες του ως επιτυχίες. Η αφήγησή του για την επίθεση στον [σταθμό του μετρό] Parsons Green στις 15 Σεπτεμβρίου στο Λονδίνο [15], για παράδειγμα, δεν ήταν ότι η βόμβα στο βαγόνι απέτυχε να σκοτώσει οποιονδήποτε επιβάτη εκείνο το πρωί, αλλά ότι η ομάδα ήταν ικανή να χτυπήσει το Ηνωμένο Βασίλειο για τέταρτη φορά σε έξι μήνες. Η Δύση απέτυχε οικτρά στην μάχη της αφήγησης, επιτρέποντας σταθερά στο ISIS και σε άλλες τρομοκρατικές ομάδες να παίρνουν την πρωτοβουλία για την προώθηση της προπαγάνδας τους. Οι Δυτικές κυβερνήσεις πρέπει να αφιερώσουν σημαντικά περισσότερους πόρους σε στρατηγικές επικοινωνίες και ενημερωτικές επιχειρήσεις που θα αποσκοπούν στην άμβλυνση των επιπτώσεων της τρομοκρατικής αποστολής μηνυμάτων.

Η ΣΩΣΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Η αναγνώριση της μετάβασης του ISIS από ανταρτική οργάνωση σε τρομοκρατικό δίκτυο είναι κρίσιμη για την διαμόρφωση της σωστής στρατηγικής και την διάθεση των κατάλληλων πόρων που απαιτούνται στην μάχη για την τελική του ήττα. Ακριβώς όπως η ανταρσία και η τρομοκρατία δεν είναι οι ίδιες, οι στόχοι της αντι-εξέγερσης και της αντι-τρομοκρατίας είναι διαφορετικοί. Οι ουσιαστικές προσεγγίσεις στην καταπολέμηση ιδιαίτερα προσαρμοστικών αντιπάλων απαιτούν έναν διαφορετικό συνδυασμό εργαλείων -στρατιωτικών, αστυνομικών, διπλωματικών, οικονομικών- για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ευμετάβλητης εκστρατείας βίας του ISIS.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2017-09-25/how-isis-...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-raqqa/raqqa-camp...
[2] http://www.cnn.com/2017/09/16/middleeast/syria-deir-ezzor-siege-isis/
[3] https://www.nytimes.com/2017/09/02/world/middleeast/isis-iraq-fight.html...
[4] http://www.cnn.com/2017/09/07/middleeast/isis-on-retreat-deir-ezzor/inde...
[5] https://www.newyorker.com/news/news-desk/mosul-falls-what-is-next-for-isis
[6] https://www.washingtonpost.com/news/monkey-cage/wp/2017/09/14/iraqi-sunn...
[7] https://www.wsj.com/articles/in-libya-isis-seeks-revival-in-gateway-to-e...
[8] http://www.washingtoninstitute.org/uploads/Documents/pubs/PolicyFocus149...
[9] https://www.nytimes.com/2017/08/25/world/asia/mosque-kabul-attack.html?m...
[10] https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/egypts-long-bloody-figh...
[11] https://www.foreignaffairs.com/articles/philippines/2017-06-28/crisis-mi...
[12] http://mobile.reuters.com/article/amp/idUSKCN1BI0A7
[13] http://www.understandingwar.org/sites/default/files/ISIS%20in%20Europe%2...
[14] https://www.theatlantic.com/international/archive/2017/09/isis-propagand...
[15] https://www.nytimes.com/2017/09/15/world/europe/uk-london-underground-tu...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition