Μετά το δημοψήφισμα για την κουρδική ανεξαρτησία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μετά το δημοψήφισμα για την κουρδική ανεξαρτησία

Πώς να αποφευχθεί μια κρίση στο Ιράκ

Η KRG υπολόγισε εσφαλμένα. Δεδομένου του ρόλου της στην καταπολέμηση του ISIS -ένας πόλεμος στον οποίο έχει υιοθετήσει την γλώσσα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της αυτοδιάθεσης και των δημοκρατικών λαϊκών απαιτήσεων- περίμενε μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων για να πιέσει για την ανεξαρτησία. Ωστόσο, προς απογοήτευση των Κούρδων, η υποστήριξη της εδαφικής ακεραιότητας του Ιράκ και το status quo είναι πιο διαδεδομένα από ό, τι αναμενόταν. Ο Μπαρζανί ήταν προφανώς μπερδεμένος από αυτό, ρωτώντας [10] σε μια δήλωση πριν από την ψηφοφορία, πότε οι γείτονες του Κουρδιστάν είχαν γίνει τόσο αφοσιωμένοι στην ενότητα του Ιράκ.

Επιπλέον, το κατακερματισμένο πολιτικό τοπίο του Κουρδιστάν –τα κόμματα της αντιπολίτευσης, Κίνημα για την Αλλαγή (Gorran) και Ισλαμική Ομάδα του Κουρδιστάν (Komal), δήλωσαν ότι θα μποϊκοτάρουν το δημοψήφισμα (μια θέση που αντιστράφηκε [11] μόνο λίγες ώρες πριν την έναρξη της ψηφοφορίας)- προμήνυε αρνητικά για την κουρδική αιτία. Με παρόμοιο τρόπο, ο διχασμός στην Πατριωτική Ένωση του Κουρδιστάν (Patriotic Union of Kurdistan, PUK), του παραδοσιακού αντίπαλου του Δημοκρατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (Kurdistan Democratic Party, KDP) και μακροχρόνιου κυβερνητικού εταίρου του, επιδείνωσαν περαιτέρω την κατάσταση. Αυτοί οι παράγοντες έχουν οδηγήσει ορισμένους να δουν το δημοψήφισμα ως προσωπική πρωτοβουλία του Barzani και μόνο, αν και τα αρχικά αποτελέσματα της ψηφοφορίας αμφισβητούν έναν τέτοιο χαρακτηρισμό. Ακόμα, το δημοψήφισμα θα ήταν πιθανότατα πιο σταθερό εάν ο κύριος πρωταγωνιστής του είχε επενδύσει περισσότερο χρόνο και ενέργεια στην δημιουργία πολιτικής συναίνεσης μεταξύ των Κούρδων, ως ένα πρώτο βήμα.

Παρά τις δυσκολίες στην πορεία προς το δημοψήφισμα, αυτό θα έχει και πάλι πραγματικές συνέπειες.

05102017-2.jpg

Ένας ψηφοφόρος στην Erbil, στο Ιράκ, τον Σεπτέμβριο του 2017. AHMED JADALLAH / REUTERS
---------------------------------------------------------------

ΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ

Η διαδικασία που οδήγησε στο δημοψήφισμα ήταν εξίσου σημαντική με το ίδιο το δημοψήφισμα. Για πολλά χρόνια, η κουρδική ανεξαρτησία εκλαμβανόταν ως θεωρητική συζήτηση και οι υποστηρικτές της δεν κατάφεραν ποτέ να ενώσουν τις προσπάθειές τους. Υπήρχαν σημαντικές περιφερειακές και διεθνείς πραγματικότητες για να αντιμετωπιστούν και οι Κούρδοι δεν βρίσκονταν σε ασφαλή θέση για να αψηφούν οποιαδήποτε εξωτερική αντίθεση. Ομοίως, οι εχθροί της ανεξαρτησίας μπορούσαν να ξεφύγουν με αμφιλογίες και αμφισημίες, καθώς η ανεξαρτησία δεν φαινόταν ποτέ επικείμενη.

Ωστόσο, καθώς η πιο πρόσφατη διαδικασία δημοψηφίσματος προχώρησε προς τα εμπρός, οι περιφερειακές δυνάμεις έπρεπε να αποκαλύψουν τις θέσεις τους. Η Τουρκία και το Ιράν [12] μαζί με την κεντρική ιρακινή κυβέρνηση, αντιτάχθηκαν με αποφασιστικότητα στην κίνηση. Το Ισραήλ ήταν η μόνη χώρα στην περιοχή που εξέφρασε την υποστήριξή της, ενώ η Ιορδανία υιοθέτησε μια ήπια συμπαθητική θέση. Τέτοιες διευκρινίσεις μπορούν τώρα να βοηθήσουν τους Κούρδους να αξιολογήσουν καλύτερα τις προοπτικές τους για κρατική υπόσταση. Μπορούν επίσης να οδηγήσουν τους Κούρδους είτε να διασκεδάσουν εναλλακτικές λύσεις αντί της ανεξαρτησίας (τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα) είτε να επαναξιολογήσουν το χρονοδιάγραμμα για μια πραγματική ανακήρυξη ανεξαρτησίας.

Ομοίως, όλα τα κουρδικά πολιτικά κόμματα έπρεπε να παρουσιάσουν σαφέστερες πολιτικές σχετικά με το ζήτημα της ανεξαρτησίας. Παρά τις αρχικές διαφωνίες και τους διχασμούς, κατέληξαν όλοι στο να στηρίξουν την ψηφοφορία. Σε αυτό το στάδιο, το ζήτημα της ανεξαρτησίας μετακινήθηκε από μια αφηρημένη συζήτηση προς μια συγκεκριμένη διαδικασία.

Με αυτό το δημοψήφισμα, ο Μπαρζανί έβαλε τις προσδοκίες και τα παράπονα των Κούρδων –τα οποία κινδύνευαν να αγνοηθούν μόλις ο αγώνας κατά του ISIS τελείωνε και οι Ηνωμένες Πολιτείες μειώσουν την δέσμευσή τους στο Ιράκ- σταθερά μέσα στην διεθνή ατζέντα.

ΜΙΑ ΟΔΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΡΑΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ;

Η KRG έχει κάνει ένα σημαντικό βήμα προς την αβεβαιότητα με αυτό το δημοψήφισμα. Για να αποφευχθεί μια ολοκληρωτική κρίση με το Ιράκ και τους γείτονές του, η κουρδική και η ιρακινή ηγεσία πρέπει να αποφύγουν τους πειρασμούς του λαϊκισμού και της επιδίωξης πλεονεκτημάτων η μια εναντίον της άλλης. Το πρόσφατο τελεσίγραφο του Αμπαντί προς την περιοχή του Κουρδιστάν, με το οποίο ζήτησε όλες οι χερσαίες και αεροπορικές συνοριακές διελεύσεις στην KRG να επιστρέψουν στην δικαιοδοσία της κεντρικής κυβέρνησης εντός τριών ημερών, υπονομεύει την πιθανότητα για σοβαρό διάλογο μεταξύ της Erbil και της Βαγδάτης. Τέτοιες δηλώσεις πρέπει να αποφεύγονται. Ομοίως, οι μεγάλες δυνάμεις, ξεκινώντας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, θα πρέπει να παραμείνουν εμπλεκόμενες και με τις δύο πλευρές προκειμένου να διαχειριστούν ειρηνικά την κρίση.

Ο διαρθρωμένος και βιώσιμος διάλογος μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων μερών είναι ουσιαστικός, αλλά θα πρέπει πρώτα να διευκρινιστεί ένα πράγμα: Η προϋπόθεση των διαπραγματεύσεων. Όταν οι Ιρακινοί Κούρδοι αναφέρονται σε διάλογο και διαπραγμάτευση, συνήθως σημαίνει διαπραγματεύσεις για απόσχιση από το Ιράκ. Όταν η ηγεσία του Ιράκ αναφέρεται σε συνομιλίες, συνήθως υποθέτει ότι κάτι τέτοιο σημαίνει ότι πρέπει να επιλυθούν ορισμένα εκκρεμή ζητήματα μεταξύ του Ιράκ και της KRG στο πλαίσιο της εξουσίας του Ιράκ. Οι συνομιλίες θα πρέπει να ξεκινήσουν εστιάζοντας στην εφαρμογή του συντάγματος, το οποίο οι δύο πλευρές κατηγορούν η μια την άλλη ότι το παραβιάζουν, και την επανεξέταση του πλαισίου των σχέσεων μεταξύ Βαγδάτης και Erbil.