Θα συνεχίσουν να βελτιώνονται οι σχέσεις Ρωσίας-Σ. Αραβίας; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Θα συνεχίσουν να βελτιώνονται οι σχέσεις Ρωσίας-Σ. Αραβίας;

Τι σηματοδοτεί η πρόσφατη σύνοδος κορυφής για την σχέση τους
Περίληψη: 

Δεδομένης της μακράς ιστορίας έντασης και δυσπιστίας μεταξύ της Ρωσίας και της Σαουδικής Αραβίας, μπορεί να είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε για μια θεμελιώδη μεταστροφή της σχέσης. Το εάν η κάθε πλευρά θα τηρήσει όσα έχει υποσχεθεί μέχρι στιγμής, παραμένει προς συζήτηση.

Η ANNA BORSHCHEVSKAYA είναι υπότροφος Ira Weiner στο Washington Institute for Near East Policy.

Στις 5 Οκτωβρίου, ο βασιλιάς Σαλμάν [1] έγινε ο πρώτος Σαουδάραβας μονάρχης που επισκέφθηκε την Ρωσία. Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν [2], ο οποίος προσκάλεσε για πρώτη φορά τον βασιλιά στην Μόσχα πριν από δύο χρόνια, χαιρέτησε [3] την επίσκεψη ως «γεγονός ορόσημο». Αφίσες κάλυπταν τους δρόμους της πόλης καλωσορίζοντας τον βασιλιά στα αραβικά και τα ρωσικά, και ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, είχε εντυπωσιακά επαινετικά λόγια [4] για την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας.

Μετά την σύνοδο κορυφής, ο Σαλμάν και ο Πούτιν υπέγραψαν [5] ένα πακέτο εγγράφων για την ενέργεια, το εμπόριο και την άμυνα, και συμφώνησαν για κοινές επενδύσεις αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Επιπλέον, υπάρχουν αναφορές ότι η Σαουδική Αραβία συμφώνησε [6] να αγοράσει το ρωσικό σύστημα αεράμυνας S-400, καθιστάμενη η δεύτερη σύμμαχος των ΗΠΑ που το πράττει. (Η Τουρκία ήταν η πρώτη).

11102017-1.jpg

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, και ο Σαουδάραβας βασιλιάς, Σαλμάν, παρακολουθούν την τελετή υποδοχής πριν από τις συνομιλίες τους στο Κρεμλίνο, στην Μόσχα, τον Οκτώβριο του 2017. ALEXEI NIKOLSKY / REUTERS
---------------------------------------------

Η σύνοδος κορυφής είναι απλώς ένα ακόμα ορόσημο στην πρόσφατη τάση της αναθέρμανσης των δεσμών Ρωσίας-Σαουδικής Αραβίας. Τον Ιούνιο του 2015, ο τότε αναπληρωτής πρίγκιπας διάδοχος, Mohammed bin Salman, παρακολούθησε [7] το ετήσιο οικονομικό φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης -η πρώτη φορά που ο πρίγκιπας ενεπλάκη δημόσια σε ενεργειακά θέματα σύμφωνα [8] με τις αναφορές του Τύπου εκείνη την εποχή- όπου συναντήθηκε με τον Πούτιν. Τον επόμενο μήνα, το κρατικό ταμείο επενδυτικών κεφαλαίων της Σαουδικής Αραβίας δεσμεύτηκε [9] να επενδύσει 10 δισεκατομμύρια δολάρια στην Ρωσία για πέντε χρόνια, η μεγαλύτερη άμεση ξένη επένδυση στην χώρα, σύμφωνα με το Ρωσικό Ταμείο Άμεσων Επενδύσεων (Russian Direct Investment Fund). Κατά την διάρκεια μιας επίσκεψής του στην Μόσχα αυτή την άνοιξη, ο bin Salman είπε [10] ότι «οι σχέσεις μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ρωσίας περνούν μια από τις καλύτερες εποχές τους».

Δεδομένων των αντίθετων προσανατολισμών των δύο χωρών που χρονολογούνται από τον Ψυχρό Πόλεμο, αυτές οι πρόσφατες εξελίξεις είναι αξιοσημείωτες. Το εάν η προσέγγιση θα διαρκέσει είναι ασαφές. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι οι νέοι σαουδαραβικοί δεσμοί της Ρωσίας δείχνουν ότι η επιρροή του Πούτιν στην Μέση Ανατολή παραμένει σε ανοδική πορεία.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΥΣΠΙΣΤΙΑΣ

Από την επίσημη εγκαθίδρυση της Σαουδικής Αραβίας το 1932, η Μόσχα και το Ριάντ ήταν σε αντίθεση [11] σε σχεδόν κάθε πόλεμο ή διαμάχη στην Μέση Ανατολή, εκτός από την αραβοϊσραηλινή σύγκρουση. Μέσα από όλα αυτά, η Μόσχα κατανοούσε πάντα την σημασία της Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή και είχε προσεγγίσει περιοδικά την χώρα, προκειμένου να αποδυναμώσει, έστω και ελαφρά, την συμμαχία του Ριάντ με την Δύση.

Αφότου μια καχύποπτη Σαουδική Αραβία απέρριψε ένα δάνειο και μια σειρά συνθηκών για το εμπόριο και την φιλία από τη Μόσχα, ο Ιωσήφ Στάλιν τελικά εγκατέλειψε το φλερτ στον βασιλιά Ibn Saud και απέσυρε την διπλωματική αποστολή της Σοβιετικής Ένωσης από την χώρα το 1938. Μετά το θάνατο του Στάλιν το 1953, το Κρεμλίνο ανανέωσε τα ανοίγματά του, αλλά δεν μπόρεσε και πάλι να μετακινήσει την Σαουδική Αραβία από το Δυτικό στρατόπεδο. Το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στην Υεμένη το 1962 αντέστρεψε την όποια μικρή προσέγγιση είχε προκύψει, καθώς το Ριάντ και η Μόσχα βρέθηκαν στις αντίθετες πλευρές της σύγκρουσης. Τα επόμενα χρόνια, η Σοβιετική Ένωση και η, υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ, Σαουδική Αραβία συνέχισαν τον ανταγωνισμό για επιρροή σε χώρες όπως το Ομάν και το πρώην σοσιαλιστικό κράτος της Νότιας Υεμένης.

Καθώς οι σχέσεις ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας επιδεινώθηκαν στο πλαίσιο του πολέμου του Yom Kippur το 1973 και του επακόλουθου εμπάργκο πετρελαίου, το Ριάντ εμφανίστηκε πιο δεκτικό απέναντι στην Μόσχα. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση επίσης τερματίστηκε πρόωρα όταν οι σοβιετικές δυνάμεις εισέβαλαν στο Αφγανιστάν. Η χρηματοδότηση των μουντζαχεντίν του Αφγανιστάν από την Σαουδική Αραβία -παράλληλα με την παροχή αμερικανικού εξοπλισμού και πακιστανικής υλικοτεχνικής στήριξης- συνέβαλε σημαντικά στην καταστροφική ήττα της Σοβιετικής Ένωσης.

Μόνο το 1990, δύο χρόνια μετά την σοβιετική αποχώρηση από το Αφγανιστάν, οι δύο χώρες συμφώνησαν να αποκαταστήσουν [12] τις σχέσεις τους. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης άνοιξε νέες πόρτες, αλλά μόνο για λίγο. Παρόλο που η Σαουδική Αραβία προσέφερε [13] 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια στην Ρωσία το 1991, η Μόσχα κατηγόρησε το Ριάντ για την διατήρηση των τιμών του πετρελαίου σε χαμηλά επίπεδα, παρεμποδίζοντας έτσι την οικονομική ανάκαμψη της Ρωσίας. Επέκρινε επίσης την σαουδική οικονομική υποστήριξη της τσετσενικής αντιπολίτευσης και των ισλαμιστών στην Ρωσία ευρύτερα. Οι σαουδαραβικές Αρχές, εν τω μεταξύ, ενοχλήθηκαν τα μάλλα από τις ρωσικές πωλήσεις όπλων σε περιφερειακούς ανταγωνιστές όπως το Ιράν.

Όταν ο Πούτιν ήρθε στην εξουσία τον Μάιο του 2000, έκανε στόχο του το να καταστήσει την Ρωσία έναν μεσίτη ισχύος στην Μέση Ανατολή και να επιδιώξει να εκμεταλλευτεί τις εντάσεις στις σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας. Έγινε ο πρώτος Ρώσος επικεφαλής του κράτους που επισκέφθηκε ποτέ [14] το Ριάντ το 2007, στο πλαίσιο της ενόχλησης της Σαουδικής Αραβίας για τον πόλεμο των ΗΠΑ στο Ιράκ και της υποστήριξης της Ουάσινγκτον στην σιϊτική κυβέρνηση στην Βαγδάτη. Ωστόσο, το ξέσπασμα του συριακού εμφύλιου πολέμου το 2011 εμπόδισε κάθε πραγματική εξέλιξη των διμερών δεσμών, καθώς αμφότερα τα κράτη βρέθηκαν και πάλι στις αντίθετες πλευρές μιας περιφερειακής σύγκρουσης.

ΕΝΑ ΝΕΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ;