Χάνοντας την ελπίδα

Στις 25 Σεπτεμβρίου, η κυβερνήτης του Τόκιο, Γιουρίκο Κόϊκε, έκλεψε την παράσταση από τον Ιάπωνα πρωθυπουργό, Shinzo Abe [1], ανακοινώνοντας ότι θα ηγηθεί του νεοσύστατου Κόμματος της Ελπίδας [2] στις πρόωρες εκλογές που ανακοίνωσε ο Άμπε αργότερα την ίδια μέρα. Για μια στιγμή, φαινόταν ότι ο Άμπε είχε κάνει ένα κολοσσιαίο λάθος στην προκήρυξη των πρόωρων εκλογών: Αντί να ανταγωνίζεται ένα διαιρεμένο και αποσυντιθέμενο Δημοκρατικό Κόμμα (DP), το δικό του Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (LDP) θα αντιμετώπιζε μια ανερχόμενη συντηρητική ομάδα με επικεφαλής την Koike, η οποία είχε κατατροπώσει τους υποψηφίους του LDP στις δημοτικές εκλογές του Τόκιο τον Ιούλιο.

Η κυβερνήτης του Τόκιο, Yuriko Koike, και άλλοι βουλευτές του Κόμματος της Ελπίδας, σε προεκλογική εκδήλωση στο Τόκιο, τον Οκτώβριο του 2017. ISSEI KATO / REUTERS
--------------------------------------------------------------

Όπως αποδείχθηκε, το Κόμμα της Ελπίδας ξεφούσκωσε. Μετά από μια αρχική άνοδο στις δημοσκοπήσεις μετά την ίδρυση του κόμματος, η υποστήριξή του έπεσε κατακόρυφα, ακόμη και στο Τόκιο. Όταν διεξήχθησαν οι γενικές εκλογές στις 22 Οκτωβρίου, το κόμμα της Koike δεν έφτασε καθόλου κοντά στο να απειλήσει την λαβή του LDP στην εξουσία. Αφότου κατέβασε 235 υποψηφίους, το Κόμμα της Ελπίδας κέρδισε μόνο 49 έδρες. Κατέληξε στην τρίτη θέση, πίσω από ένα νέο αντιπολιτευτικό κόμμα, το Συνταγματικό Δημοκρατικό Κόμμα της Ιαπωνίας (CDPJ), το οποίο κέρδισε 55 έδρες, παρότι κατέβασε μόνο 78 υποψηφίους. Το Κόμμα της Ελπίδας τα πήγε ιδιαίτερα άσχημα στο Τόκιο δεδομένου ότι η Koike έχει την βάση της στην πρωτεύουσα, κερδίζοντας μόνο μια από τις 25 περιφέρειές του και καταλήγοντας με απόσταση τρίτο στην αναλογική αντιπροσώπευση της πρωτεύουσας. Και τα δύο κόμματα της αντιπολίτευσης τερμάτισαν πολύ πίσω από το LDP και το Komeito, τον εταίρο του στον συνασπισμό, τα οποία κέρδισαν μαζί μια υπερ-πλειοψηφία στις τρίτες κατά σειράν εθνικές εκλογές.

Το Κόμμα της Ελπίδας είχε πολλά προβλήματα, και ξεκίνησαν με την Koike. Αναγγέλλοντας ότι θα ηγηθεί του κόμματος ενώ θα παραμείνει κυβερνήτης του Τόκιο, η Koike κατέστη ευάλωτη σε αυτό που ο Shinjiro Koizumi -ο γιος του μέντορα της Koike, πρώην πρωθυπουργού Junichiro Koizumi- αποκάλεσε [3] ένα «δίλημμα ανευθυνότητας». Εάν άφηνε το κυβερνείο για να γίνει υποψήφια της Ελπίδας στις εκλογές, θα είχε εγκαταλείψει το Τόκιο σε μια κρίσιμη στιγμή: Η πόλη αντιμετωπίζει την αμφιλεγόμενη μετεγκατάσταση της ψαραγοράς Tsukiji και την προετοιμασία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2020. Από την άλλη πλευρά, εάν παρέμενε ως κυβερνήτης και δεν κατέβαινε [στις εκλογές], θα υπονόμευε τον ισχυρισμό της ότι το Κόμμα της Ελπίδας επιδιώκει να γίνει το δεύτερο μεγάλο κόμμα της Ιαπωνίας και τελικά να πάρει την εξουσία. Σε τελική ανάλυση, αυτό θα άφηνε αναπάντητο το ερώτημα του ποιος θα ήταν πρωθυπουργός αν το Κόμμα της Ελπίδας σχημάτιζε κυβέρνηση.

Τις εβδομάδες πριν από την έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας στις 10 Οκτωβρίου, η Koike αρνείτο επανειλημμένα ότι θα είναι υποψήφια. Ωστόσο, προσέφερε λίγες νύξεις σχετικά με την επιλογή του κόμματός της για πρωθυπουργό, τροφοδοτώντας τις εικασίες ότι θα αλλάξει γνώμη. Εν τω μεταξύ, οι δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι το κοινό αντιτασσόταν κατά συντριπτική πλειοψηφία στην αποχώρησή της από το κυβερνείο [του Τόκιο] για να διαλέξει μια θέση στην [ιαπωνική] Δίαιτα. Μέχρι την στιγμή που ξεκίνησε η προεκλογική εκστρατεία, η φαινομενική της αμφιθυμία την είχε κάνει να φαίνεται ότι ενδιαφερόταν περισσότερο να ανταποκρίνεται στα στοιχεία της δημοσκόπησης παρά να διακινδυνεύσει την προσωπική της θέση για να αμφισβητήσει ευθέως τον πρωθυπουργό, και έγινε σαφές ότι δεν θα κατέβει στις εκλογές.

Περισσότερο επιζήμια για τις πιθανότητες του Κόμματος της Ελπίδας, ωστόσο, ήταν η απόφασή του να ευθυγραμμιστεί με το κεντρώο Δημοκρατικό Κόμμα (DP), το μεγαλύτερο αντιπολιτευόμενο κόμμα της Ιαπωνίας στην τελευταία Δίαιτα. Μέρες μετά την ίδρυση του Κόμματος της Ελπίδας από την Koike, ο αρχηγός του DP, Seiji Maehara [5], ανακοίνωσε ότι τα δύο κόμματα θα συζητήσουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους πριν από τις γενικές εκλογές. Στο πλαίσιο της συγχώνευσης, το DP θα απέσυρε την υποστήριξή του προς τους υποψηφίους του -συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι ήδη στην Δίαιτα- και θα τους ενθάρρυνε να κατεβούν με το κόμμα της Koike.

Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός, Shinzo Abe, χαιρετά υποστηρικτές του στο Τόκιο, τον Οκτώβριο του 2017. KIM KYUNG-HOON / REUTERS
--------------------------------------------------

Η ανακοίνωση ήταν ένα σοκ, εκπλήσσοντας πολλούς βουλευτές του DP και μεταμόρφωσε την εκστρατεία. Ξαφνικά, το Κόμμα της Ελπίδας απέκτησε πρόσβαση σε μια ομάδα υποψηφίων που υποστηρίχθηκε από το πολεμικό απόθεμα του DP. Ωστόσο, η συγχώνευση θόλωσε επίσης την εικόνα του Κόμματος της Ελπίδας. Το κόμμα της Koike πήρε τις αποσκευές του DP, ειδικά την παρατεταμένη δημόσια δυσαρέσκεια σχετικά με το πώς η προηγούμενη έκδοσή του, το Δημοκρατικό Κόμμα της Ιαπωνίας [6], απέδιδε όσο ήταν στην κυβέρνηση από το 2009 έως το 2012. Αυτό δεν θα έπρεπε να ήταν έκπληξη: Το DP καταγραφόταν από τις δημοσκοπήσεις σε μονοψήφια ποσοστά και οι ψηφοφόροι ανέμεναν ελάχιστα από την ηγεσία του Maehara, η οποία ξεκίνησε την 1η Σεπτεμβρίου και γρήγορα αντιμετώπισε προβλήματα μετά από μια σειρά αποσκιρτήσεων και ένα εσωτερικό σκάνδαλο. Ενθυλακώνοντας τους υποψηφίους του DP, η Koike φορτώθηκε επίσης αυτά τα προβλήματα, επιτρέποντας στον Abe να επικρίνει το Κόμμα της Ελπίδας ως κάτι παραπάνω από μια άσκηση ανασχεδιασμού.

Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, η Koike εμπόδισε ορισμένους φιλελεύθερους υποψηφίους του DP να ενταχθούν στο Κόμμα της Ελπίδας, απαιτώντας από τα μέλη του κόμματος να υποστηρίξουν την αναθεώρηση [7] του ιαπωνικού πασιφιστικού συντάγματος. Η απόφαση ήταν μια απόπειρα αποκλεισμού των φιλελεύθερων του DP και ήταν λογικό: Το DP είχε χαλαρώσει από διαμάχες μεταξύ της αριστεράς και της δεξιάς του πτέρυγας και η απορρόφηση όλων των υποψηφίων του DP θα είχε καταστήσει το Κόμμα της Ελπίδας μια άσκηση αναταξινόμησης, όπως το είχαν κατηγορήσει οι επικριτές του. Αλλά ακόμη και τα μέλη του DP που εντάχθηκαν στο Κόμμα της Ελπίδας πρότειναν ότι ο χειρισμός της Koike για την συγχώνευση ήταν πολύ αυστηρός. Εν τω μεταξύ, με την επιβολή των όρων που η φιλελεύθερη πτέρυγα του DP δεν μπορούσε να εκπληρώσει, η Koike [8] απελευθέρωσε δεκάδες πρώην μέλη του DP για να σχηματίσουν το δικό τους κόμμα -το CDPJ, το οποίο εγκαινίασε ο βουλευτής Yukio Edano στις 2 Οκτωβρίου. Επίσης, αρκετοί βουλευτές, συμπεριλαμβανομένου του πρώην πρωθυπουργού Yoshihiko Noda και του πρώην αρχηγού κόμματος Katsuya Okada, επέλεξαν να κατέβουν στις εκλογές ως ανεξάρτητοι. Το αποτέλεσμα ήταν ότι στη μεγάλη πλειοψηφία των 289 μονοεδρικών εκλογικών περιφερειών της Ιαπωνίας, οι οποίες εκλέγουν εκπροσώπους με καθαρό πλειοψηφικό σύστημα, πολλοί υποψήφιοι της αντιπολίτευσης διέσπασαν τις ψήφους και διευκόλυναν το νικηφόρο κόμμα να κερδίσει.

Η κυβερνήτης του Τόκιο, Yuriko Koike, και ο ηγέτης του Δημοκρατικού Κόμματος, Seiji Maehara, σε συνέντευξη Τύπου στο Τόκιο, τον Οκτώβριο του 2017. ISSEI KATO / REUTERS
-------------------------------------------------------

Ο μεγαλύτερος λόγος για την αποτυχία του Κόμματος της Ελπίδας και την επιτυχία του CDPJ είχε λιγότερο να κάνει με τους πολιτικούς υπολογισμούς της Koike παρά με την εσφαλμένη ανάγνωση του εκλογικού σώματος. Το όραμα της Koike για το Κόμμα της Ελπίδας ήταν αυτό που αποκαλούσε «μεταρρυθμιστικός συντηρητισμός», κάτι που απηχούσε πίσω στην λαϊκιστική, κεντροδεξιά προσέγγιση του Junichiro Koizumi [9]. Η πλατφόρμα του κόμματος συνδύαζε συντηρητικές θέσεις σχετικά με το σύνταγμα και την εξωτερική πολιτική με ένα μείγμα προτάσεων -την σταδιακή κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας, την κατάργηση της αύξησης του φόρου κατανάλωσης που είχε προγραμματιστεί για το 2019 και την φορολόγηση των εταιρικών ταμειακών αποθεμάτων- που φαίνεται ότι δεν έχουν κοινά μεταξύ τους εκτός από την δημοτικότητα στις δημοσκοπήσεις. Η Koike ενίσχυσε την εντύπωση του κοινού ότι οι θέσεις αυτές ήταν ευκαιριακές, σηματοδοτώντας την προθυμία της να συμβιβαστεί σχεδόν σε όλους τους. (Για παράδειγμα, λίγες ώρες αφότου το κόμμα που εξέδωσε το μανιφέστο του, το οποίο περιελάμβανε πρόταση για μελέτη φόρου επί των εταιρικών αποθεματικών, η Koike δήλωσε σε συνέντευξή της ότι το κόμμα δεν ήταν υποχρεωτικά «εμμονικό» με τον φόρο). Ταυτόχρονα, εξέπεμπε ανάμικτα μηνύματα για την προθυμία της να συνεργαστεί με το LDP μετά τις εκλογές, υπονοώντας κατά περιόδους ότι το Κόμμα της Ελπίδας θα διαπραγματευθεί με τον Abe και άλλες περιόδους ότι θα είναι απέναντί του. Ο Edano και το CDPJ, από την άλλη πλευρά, προσέφεραν ασυμβίβαστη αντιπολίτευση στον Abe και το LDP. Αυτή η προσέγγιση αποδείχθηκε περισσότερο σε συμφωνία με το τι ήθελαν οι ψηφοφόροι από όσο η προσπάθεια της Koike να αναβιώσει το σενάριο του Koizumi.

Το νέο κόμμα της Koike προέκυψε από τις γενικές εκλογές που αντιμετώπισαν μια κρίση ταυτότητας. Οι αποσκιρτήσεις από το Κόμμα της Ελπίδας προς το CDPJ είναι πιθανές˙ το πρόβλημα της ηγεσίας είναι οξύ, αφού χρειάζεται ακόμα κάποιος να ηγηθεί του κόμματος στην Δίαιτα˙ και θα πρέπει να αποφασίσει πόσο θα συνεργαστεί με την κυβέρνηση του Άμπε, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για την αναθεώρηση του συντάγματος της Ιαπωνίας [10]. (Η υπερ-πλειοψηφία του κυβερνώντος συνασπισμού σημαίνει ότι η αναθεώρηση πιθανότατα θα είναι προτεραιότητα το 2018). Ανεξάρτητα από το αν το Κόμμα της Ελπίδας μπορεί να ξεπεράσει αυτές τις προκλήσεις και να βρει έναν ρόλο για τον εαυτό του στη νέα Δίαιτα, οι φιλοδοξίες της Koike έχουν δεχθεί ένα πλήγμα.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/japan/2017-10-23/giving-hope

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/interviews/2013-05-16/japan-back
[2] http://www.npr.org/sections/parallels/2017/10/20/558976127/tokyo-governo...
[3] https://www.ft.com/content/5b4616b4-a73f-11e7-ab55-27219df83c97
[4] https://www.foreignaffairs.com/regions/japan
[5] https://www.japantimes.co.jp/news/2017/09/01/national/politics-diplomacy...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/asia/2017-08-15/trumps-gift-japan
[7] https://www.foreignaffairs.com/reviews/capsule-review/2017-08-15/japans-...
[8] https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-10-05/japans-steel-ceiling
[9] https://www.foreignaffairs.com/articles/asia/2001-09-01/japan-reluctant-...
[10] https://www.foreignaffairs.com/articles/japan/2016-07-26/constitutional-...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition