Η Ελλάδα χρήζει εκ βάθρων παραγωγικής ανασυγκρότησης

Σήμερα, η έξοδος στις αγορές έχει γίνει εθνικός στόχος. Προφανώς, όταν φτάσουμε σε μια πραγματική τέτοια έξοδο, θα έχουμε κάνει ένα σημαντικό βήμα προς την ομαλοποίηση. Όμως, έξοδος στις αγορές θα σημαίνει επίσης σταδιακή αντικατάσταση του σημερινού δανεισμού από δημόσιους φορείς με φτηνό επιτόκιο από δάνεια στις διεθνείς αγορές με υπερδιπλάσιο επιτόκιο. Όσο αυτό θα προχωράει, τόσο θα αυξάνει το βάρος της εξυπηρέτησης και θα επιβαρύνεται η βιωσιμότητα του χρέους. Στις δεσμεύσεις της χώρας προς τους επίσημους δανειστές θα προστίθενται και οι δεσμεύσεις που θα απαιτούν οι αγορές. Δεν είναι εύκολο να προχωρήσουμε έτσι. Οι δανειστές πρέπει να στηρίξουν λύσεις στο πρόβλημα του χρέους της χώρας γιατί το χρέος, εκτός από δικό μας, είναι και δικό τους λάθος. Η όποια ελάφρυνση θα είναι ελάφρυνση. Το βάρος παραμένει μεγάλο. Επίσης, να ξέρουμε: Η βιωσιμότητα του χρέους δεν εξαρτάται μόνο από το μέγεθός του. Εξαρτάται και από τους ρυθμούς μεγέθυνσης που εμείς θα πετύχουμε να δημιουργήσουμε. Ο μοχλός επίλυσης των προβλημάτων μας, περνάει από τα χέρια μας.

Η αντιμετώπιση του χρέους από τους δανειστές είναι ένα θέμα˙ το τι κάνουμε εμείς, άλλο. Οι απαντήσεις που θα δώσουμε στα προβλήματά μας είναι που θα καθορίσουν στα επόμενα χρόνια την εσωτερική δομή της κοινωνίας μας και την θέση και το μέλλον μας στο γεωπολιτικό μας περιβάλλον στα Βαλκάνια, στην ανατολική Μεσόγειο και βέβαια στην αυριανή Ευρώπη, που ετοιμάζεται να αλλάξει αρχιτεκτονική. Η απάντηση είναι μία: Χρειαζόμαστε την απόλυτη πολιτική παραδοχή ότι ο στόχος της ανάπτυξης θα είναι ύψιστη προτεραιότητα. Το παραμικρό δεκαδικό ανάπτυξης σημαίνει ότι μερικές χιλιάδες νοικοκυριά θα βελτιώσουν την θέση τους, θα βρεθούν πιο κοντά στην ελπίδα και την αξιοπρέπεια. Και το αντίστροφο.

Η προτεραιότητα της ανάπτυξης δεν σημαίνει τίποτα αν δεν αξιοποιηθούν στην πράξη τα εργαλεία πολιτικής που μπορούν πράγματι να οδηγήσουν στον στόχο. Είναι κωμικό να λέμε πόσο λατρεύουμε την ανάπτυξη, αλλά ταυτόχρονα να αρνούμαστε να αλλάξουμε καταστάσεις που την μπλοκάρουν, να αρνούμαστε πολιτικές που οδηγούν σε αυτήν, πόσω μάλλον να επιλέγουμε πολιτικές που την αντιστρατεύονται. Είναι κωμικό να μιλάμε για ανάπτυξη και επενδύσεις ή για καταπολέμηση των ανισοτήτων και της ανεργίας, όταν στην χώρα μας κυριαρχούν μαζί η υπερ-φορολόγηση και η υπερ-φοροδιαφυγή, μια εκτεταμένη διαφθορά στις συναλλαγές με το δημόσιο σύστημα, το οποίο λειτουργεί ως οδοστρωτήρας κάθε ανάπτυξης –οικονομικής και κοινωνικής.

Διαδηλωτές φωνάζουν συνθήματα κατά την διάρκεια 24ωρης απεργίας από εργαζόμενους σε ξενοδοχεία και εστιατόρια, στην Αθήνα, στις 20 Ιουλίου 2017. REUTERS/Costas Baltas
----------------------------------------------------------------------

Σύντομα θα βρεθούμε αντιμέτωποι με νέα κύματα τεχνολογικών εξελίξεων που θα δημιουργήσουν νέες ιεραρχίες μεταξύ και στο εσωτερικό χωρών: Η τεχνητή ευφυΐα, η ρομποτική, οι ενεργειακές ή άλλες τεχνολογίες. Πώς θα διασφαλίσουμε τη συμμετοχή μας στην παγκόσμια απασχόληση; Μέσα από εκατοντάδες καφενομάγαζα, φαστφουντάδικα και τσαντήρια φοροδιαφυγής που κλείνουν ανά οκτάμηνο ή με την δημιουργία σταθερών, δυναμικών, οργανωμένων και ισχυρών παραγωγικών μονάδων; Θέλουμε την καταπολέμηση της εκτεταμένης μαύρης εργασίας και της παραοικονομίας, δηλ. της εκμετάλλευσης της εργασίας; Για καιρό όμως, -και σήμερα- οι πολιτικές μας στήριξαν δραστηριότητες που ανήκουν κατ’ εξοχήν στο περιθώριο της σύγχρονης οικονομίας και των οποίων η βιωσιμότητα καθορίζεται απόλυτα από την εκμετάλλευση ευάλωτων μορφών απασχόλησης. Ας ξέρουμε τι επιλέγουμε.

Για να πετύχουμε ανάπτυξη, απασχόληση, εισόδημα, οτιδήποτε, θεωρώ, ότι πρέπει να ρίξουμε όλες μας τις δυνάμεις σε μια πολιτική που θα διασυνδέσει τις μακροοικονομικές πολιτικές με τον παραγωγικό μετασχηματισμό και την ανάπτυξη, και στον περιορισμό των ανισοτήτων που είναι από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη. Χωρίς έναν νέο κύκλο ανάπτυξης, χωρίς σοβαρές αλλαγές στην παραγωγική βάση της χώρας και την ενίσχυση των παραγόντων-κλειδιά της σύγχρονης ανάπτυξης, η οικονομία μας θα αντιμετωπίζει εγγενείς φραγμούς τόσο στο διαρθρωτικό πεδίο, όσο και στις μακρο-ισορροπίες της. Η Ελλάδα, λόγω της ασύμμετρης εξειδίκευσής της σε προϊόντα και υπηρεσίες, που χαρακτηρίζονται από απλή ή σχετικά χαμηλή τεχνολογία εγκλωβίζει το ανθρώπινο δυναμικό της σε χαμηλές αμοιβές, σε ευάλωτες εργασιακές σχέσεις και στην επιλογή της μετανάστευσης. Επιβάλλεται επιτακτικά να ξεφύγουμε από τον άτεγκτο ανταγωνισμό κόστους εργασίας και να περάσουμε σε διαφορετικό επίπεδο παραγωγικής ανθεκτικότητας και επιδόσεων. Αυτό δεν είναι διόλου απλό.

Με αυτά τα δεδομένα, εκείνο που προβάλλει επιτακτικά, είναι η επιλογή μιας «βιομηχανικής πολιτικής» για την ισχυροποίηση της πραγματικής οικονομίας συνολικότερα.

Στη διαδικασία αυτή εντάσσεται η ανάγκη «μεταρρυθμίσεων» για την προσαρμογή της χώρας στην σύγχρονη διεθνή πραγματικότητα. Οι μεταρρυθμίσεις είναι απελπιστικά αναγκαίες. Αυτό που χρειάζεται η χώρα δεν είναι ούτε οι νεοσυντηρητικές ιδεοληψίες, ούτε τα τοτέμ της ιστορίας. Το σύστημα υγείας μας παραπαίει. Στα σκουπίδια είμαστε ευρωπαϊκό πρότυπο καθυστέρησης. Επιπλέον, μεταρρυθμίσεις δεν είναι μόνο κάποιες μεγαλόπνοες μεταβολές. Είναι και να κάνεις να λειτουργούν οι θεσμοί που υπάρχουν, να λειτουργεί το Κράτος Δικαίου, να μην ανατρέπεις κάθε κάποιους μήνες ισχύοντες κανόνες για χάρη επιδιώξεων άσχετων με το συλλογικό συμφέρον, να μην ψηφίζει η Βουλή απίστευτες διατάξεις, να μην ακυρώνονται οι κυρώσεις των επίορκων, να ρυθμίζονται έγκαιρα και με υπεύθυνο και σταθερό τρόπο ζητήματα που αφορούν την ζωή και την ύπαρξη εκατομμυρίων πολιτών. Οι μεταρρυθμίσεις και το κόστος τους είναι το μεγάλο τίμημα που σήμερα πρέπει να καταβληθεί για όσα λάθη, αδράνειες και αρνητισμούς υπήρξαν σε βάθος χρόνου, που συσσώρευσαν όγκους προβλημάτων.